İstanbul'un en bilindik semtlerinin isimleri nereden geliyor?

Semt ismini Sultan Abdulaziz'in yaptırmak istediği fakat II. Abdülhamid'e nasip olan vakıftan almaktadır. Burası Aziziye Camii'nin giderlerini karşılamak üzere yapılmıştır. Dipnot: Ünlü mimar Sarkis Balyan'ın Beşiktaş'taki ünlü eseri Akaretler Sıraevler, Osmanlı'nın ilk toplu konut projesiydi. Toplu konut hamleleri bu yapılardan sonra başladı. Fatih Sultan Mehmet'in sadrazamı Konya'nın Aksaray ilçesini ele geçirince burada yaşayan insanları bugünkü Aksaray olarak bildiğimiz semte yerleştirmiştir. Bu nedenle semtin adı Aksaray olarak kalmıştır. Aşiyan, kuş yuvası demektir. Günümüzdeki ismini şair Tevfik Fikret'in burada bulunan, Farsçada kuş yuvası anlamına gelen 'Aşiyan' isimli evinden alıyor. Yeniçeri kethüdası Ayas Paşa'nın burada bir çiftliği bulunmaktaydı. Bu nedenle bölgeye Ayasağa denmiş, zamanla da Ayazağa'ya dönüşmüştür. Bizanslıların 'Makri Hori' dedikleri semt, 14. yüzyılda Osmanlıların eline geçince 'Makriköy' adını aldı. 1925'te ulusal sınırlar içindeki yabancı kökenli adların değiştirilmesi sırasında Atatürk'ün isteğiyle semt Bakırköy adını aldı. Semtin adı da kendisi gibi çok eski dönemlere dayanır. Bizans İmparatorluğu döneminde saraylara sur kapılarından giriliyordu. Saray kapısı olarak kullanılan Palation zamanla dönüşerek günümüze kadar gelmiştir. Semtin isminin nereden geldiği konusunda iki rivayet vardır. Bunlardan ilki, Fatih Sultan Mehmet'in bölgeyi koruması için gönderdiği bölükbaşının 'Bebek' lakaplı olmasıdır. Diğeri ise padişahın semtteki bahçesinde gezerken yılan görüp korkan şehzadesine bebek demesi ve bundan sonra bahçesinin bebek bahçesi olarak anılmasıdır. Adını nereden aldığına dair bir çok rivayet bulunan semtlerden biri de Beşiktaş'tır. Fakat bilinen ve en yüksek ihtimalli rivayet ise, semtin adının Barbaros Hayrettin Paşa'nın gemileri bağlamak için limana diktirdiği beş taştan dolayı günümüze kadar değişerek gelmiş olduğudur. Sultan II. Bayezid'ın buraya kendi ismiyle anılacak bir külliye yaptırmasından sonra semt, Beyazıt olarak anılmaya başlandı. Semtin isminin nerden geldiği konusunda çeşitli rivayetler bulunuyor. Bunlardan ilkine göre semt ismini, İslamiyet'i kabul edip burada oturmaya başlayan Pontus prensinden adını alıyor. Diğer bir rivayete göre ise, 'Bey Oğlu' diye anılan Venedik Prensinin burada oturmasından geliyor. Venedik elçisi, Kanuni Sultan Süleyman döneminde burada yaşamış ve bölgeye adını vermiştir. Semt, adını eskiden her türlü meyve ve sebzenin yetiştirildiği bostanlardan biri olmasından alıyor. Semt Cebe Ali Bey adlı komutandan ismini almıştır. Cebe Ali Bey İstanbul fethine katılan komutanlardan birisidir. Semtin ismi zamanla dönüşerek Cibali olmuştur. Bu semt, Kanuni Sultan Süleyman'ın en küçük oğlu Şehzade Cihangir'den ismini almıştır. Şehzade Cihangir erken yaşta vefat etmiştir ve Mimar Sinan'ın semtte yaptığı caminin avlusunda kabri bulunmaktadır. Bizans'ın en önemli meydanlarından Constantinus Forumu'nun bulunduğu yerdeki büyük sütunlardan birisi olan Çemberlitaş, semte adını vermiştir. Osmanlı döneminde Kaptanı Derya Halil Paşa buradaki koyu doldurmakla görevlendirilmiştir. Eskiden Hünkar Bahçesi adıyla anılsa da asıl anlamını andıran Dolmabahçe ismi, daha sonraları kullanılmaya başlanmıştır. Osmanlı döneminde çarşıdaki esnafı denetleme yetkisi 'Emin'lere aitti. Semt, adını burada bulunan 'Gümrük Eminliği'nden alıyor. Ebu Eyyûb el-Ensarî isminde bir İslam zâtî kentin Araplar tarafından kuşatılması sırasında ölünce kabrinin bulunduğu yere cami ve türbe yapılmıştır. Caminin ismi semt ismi olarak kalmıştır. Gala, Rumca da 'süt' anlamına gelir. Bir rivayete göre Galata'nın adı semtteki süthanelere gönderme yapılarak türetildi. Başka bir görüşe göre ise Bizans döneminde Haliç'in denetimi için surlar üzerine büyük bir burç inşa edilmiştir. 'Galaton' adıyla anılan bu burç zamanla Galata adına dönüşmüş ve semte ismini vermiştir. İsmini Gedik Ahmet Paşa'nın türbesinden, cami ve külliyelerin bu semtte bulunmasından dolayı almıştır. Gedik Ahmet Paşa Fatih Sultan Mehmet'in sadrazamlarından biridir. III. Murat döneminde saray hanımlarına ayrılmış Harem-i Hümayun Kasrı bulunuyordu. Saray eşrafından olan hanımlar karşı yakaya geçtiklerinde sandallarının yanaşması için bir liman yapılmıştı. Su kasrı çevresinde gelişen yerleşim alanına Harem, iskeleye ise Harem İskelesi denmiştir. Semtin ismi Fatih Sultan Mehmet tarafından verilmiştir. Kuşatma sırasında padişah otağını buraya kurduğu için buraya özel anlamına gelen 'Has' adını vermiş, zamanla da Hasköy denilerek günümüze kadar gelmiştir. III. Selim sadrazamı Haydar Paşa'ya ait geniş bir arazi bulunduğu için semt bu adı almıştır. Dipnot: Burada bulunan gar binası, İstanbul - Bağdat Demir yolu projesinin bir parçasıdır. Bugün Tunus'un bulunduğu yerde M.Ö. 825 yılında sur şehrinden gelen Fenikeliler bir şehir kurmuş, sonraları Kartaca adını alan bu yerleşim merkezine 'Karchedon' adı verilmişti. Fenikeliler Kadıköy'e yerleşmeye başlayınca buraya 'Yenişehir' anlamına gelen Chalkedon demişlerdir. Burada bulunan bir çeşme semte ismini vermiştir. Bu çeşmenin üzerinde alçak kabartma olarak kaz figürleri vardır. Bir söylentiye göre, İstanbul'un fethi sırasında baş gösteren su sıkıntısı da uçuşan kazlar takip edilmiş ve buradaki su kaynağı bulunmuştur. Sonradan bu su kaynağı üzerine bir çeşme inşa edilmiştir. Bu nedenle semtin adı Kazlıçeşme olarak anılmaya başlandı. Semtin bilinen en eski adı Ayios Dimitrios'tu. Daha sonraları Tatavla ismiyle anılmaya başlandı. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Müslüman olmayan sanatkarlar bu semtte iskan edildi. Halkın çoğu Rum ve İtalyan'dı. Osmanlı yönetimi buraya kısıtlı bir özerklik vermişti. Semti 12 kişilik bir ihtiyar heyeti ile 1030 haneden seçilen 53 temsilci idare ediyordu. Yöre halkı, bu yönetimden kurtulunca semte Kurtuluş adı verildi. Fatih Sultan Mehmet'in otağını kurduğu bu bölgeye Okçular Tekkesi yaptırmasıyla semt adını almış, zamanla Okmeydanı'na dönüşmüştür. Fatih Sultan Mehmet tarafından 1452 yılında buraya yaptırılan kale, semte bugünkü adını vermiştir. Osmanlı zamanında yapılan Topkapı Sarayı'nın bu semt sınırları içerisinde yer alıyor olması nedeniyle Sarayburnu adı uygun görülmüştür. Bir rivayete göre, şiş yapımıyla uğraşan ve Şişçiler diye anılan bir ailenin burada bir konağı olduğu ve 'Şişçilerin Konağı'nın zamanla değişikliğe uğrayarak 'Şişlilerin Konağı' haline gelmesiyle semtin adının Şişli olarak kaldığı bilniyor. Henüz yerleşimin olmadığı dönemlerde yaz günleri denizden yararlanmak için bölgeye gelip bir bakkal dükkânı açıldığını görenler, burada iş yapılmayacağını düşünerek bakkala 'şaşkın bakkal' yakıştırması yaptılar. Bundan sonra da semt Şaşkınbakkal olarak anılmaya başlandı. Osmanlı döneminde, civar semtlere su dağıtmak için şu an Taksim Meydanı olarak bulunan bölgede bir su deposu yapıldı. Depolanan suyu da dağıtmak, yani taksim etmek için küçük bir yapı yapıldı. Meydan adını, eskiden Galata-Beyoğlu suyunun 'taksim edildiği', Taksim Maksemi'nden almıştır. Osmanlı döneminde yapılan ve geliştirilen ünlü top dökümhanesi bu semtte yer aldığından dolayı semt 'Tophane' ismiyle anılmaya başlanmıştır. Semt, Şeyh Vefa Efendi'nin yaptırmış olduğu külliye dolayısıyla kendi ismiyle anılmaya başlanmıştır. Dipnot: Şeyh Vefa Efendi II. Bayezid döneminin büyük mutasavvıflarından biriydi. Hipodrom bir zamanlar Şeyhülislam Veli Efendi'nin sahibi olduğu topraklar üzerinde kurulduğundan semtin adı Veli Efendi'yle anılıyor.

İstanbul'un en bilindik semtlerinin isimleri nereden geliyor?

AKARETLER