Arkeolojiye ilgi duyanların bilmesi gereken terimler

Tarih boyunca türlü nedenlerle yıkılan yerleşme bölgelerinde, yıkıntıların üst üste birikmesiyle oluşan ve çoğu kez içinde yapı kalıntılarının gömülü bulunduğu yayvan tepe. Toprak yığını, küçük tepe. Tümülüs, Latince bir sözcük olup, bir mezar ya da mezarlık içeren, toprak yığılarak oluşturulmuş tepeciklere verilen addır. Höyük ve kurgan da denilen tümülüs yapma geleneğine sahip ulusların sayısı fazla değildir. Bunlara en çok Anadolu'da, Trakya'da, Orta Asya'da, Rusya'da ve Meksika'da rastlanır. BİLİNMESİ GEREKEN 10 TEMEL ARKEOLOJİK YAPIYI ÖĞRENMEK İÇİN TIKLAYIN Nekropol ya da nekropolis, ölüler şehri anlamında kullanılan, bir kentin dışında (surlarının dışında) yer alan mezarlık alanıdır. Yüksek ısıda pişirilmiş topraktan yapılan vazo, çanak, çömlek vb. nesne. Ana madde kilin, çeşitli elementlerle (katkı maddeleriyle) karışımıyla elde edilen hamurla, elde, kalıpta ya da tornada biçimlendirilen, fırında pişirilerek sertleştirilen ve bazılarının yüzeyleri sırlanan ya da başka şekilde bezenen her tür eşyaya verilen genel isimdir. Seramik işleri pişmiş toprak, çini ve porselen olarak üç sınıfa ayrılabilirler. Ağırlığı önceden ayarlanmış, üzerinde darbedip tedavüle çıkaran ve istendiğinde geri almayı taahhüt eden devletin, hükümdarın ya da resmi otoritenin simge veya yazısının yer aldığı madeni para türüdür. Bir kimse veya bir olayın anısını yaşatmak için bir şey üzerine kazılan yazı, kitabe. Ör; Orhon yazıtları. Akroter antik yapıların alınlığında, biri tepede, diğer ikisi köşelerde yer alan figüratif ya da bitkisel süslerdir. GİZEMİ ÇÖZÜLEMEYEN 20 ARKEOLOJİK KEŞİF DOSYASINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN Altar, adak adanan ve kurban kesilen dini yapıdır. Antik dinlerden kalan altar yıkıntıları, dinlerin ibadet geleneğini öğrenmek açısından çeşitli ipuçları taşır. Eski Yunan şehirlerinde, en önemli yapıların ve tapınakların bulunduğu iç kale. Amphora (amfora), iki kuplu, dibi çoğunlukla sivri olan veya bir ayakla biten, zeytinyağı gibi sıvıları saklamak için kullanılan antik seramik küp formu. Amforaların boyundan kulplu, omuzdan kulplu, karından kulplu, üstten kulplu, boyunlu, boyunsuz, kesik dipli ve delikli gibi farklı birçok biçimi vardır. Yunan klasik devrinde, sitenin yönetim, politika ve ticaret işlerini konuşmak için halkın toplandığı alan, halk meydanı. Ortada geniş ve yüksek, yanlarda alçak ve dar birbirine paralel üç salondan oluşan antik Roma yapı planı. Işıklandırma için gerekli pencereler orta mekanın sütun veya payelerle taşınan duvarları üzerinde olur. Genelde belediye meclisi olarak kullanılan Roma bazilikaları, dinsel işlevli olarak da kullanılmaya başlandı. Antik Roma kentlerinde pazar yeri, aynı zamanda resmi ve dinsel yapıların yer aldığı alan. Antik Yunan kentlerindeki agoranın karşılığıdır. Fakat forumlarda Yunan agorasında olmayan bazı yapılar bulunmaktadır. Örneğin rostra (konuşma kürsüsü). Herhangi bir maddeden yapılan, zaman zaman üstünde çıkıntılı bir bölüm olan, genellikle bir altlığa, bazen doğrudan doğruya yere dayalı silindir biçiminde düşey destek, kolon. 'Terasın mermer sütunlarından birine dayanmış, sessiz sedasız bana baktığını görüyorum.' - Reşat Nuri Güntekin Eski Yunan ve Roma uygarlıklarının gelişip yayıldığı çağ. Dikilitaş veya obelisk yüksek, daire veya dört kenarlı tepeye doğru incelen taştan anıt. Genellikle belirli bir şahsı veya olayı anmak için yapılır. Antik dikilitaşlar tek bir taştan oluşurdu. Stel terimi genellikle klasik obelisk forumda olmayan diğer dikili duran farklı anıtlar için kullanılır. Taş, tunç, bakır, kil, alçı vb. maddelerden yontularak, kalıba dökülerek veya yoğrulup pişirilerek biçimlendirilen eser, yontu, statü. Tunç devrinden başlayarak Romalıların son zamanlarına kadar kullanılan madeni çengelli iğne veya broş. Demir, tunç ya da altın, gümüş gibi değerli madenlerden yapılmışlardır. Yaş duvar sıvası üzerine kireç suyunda eritilmiş madeni boyalarla resim yapma yöntemi. Mızraktan daha ağır ve sivri kesimi daha geniş bir tür dürtücü silah. 'Avlunun ortasında, elinde bir uzun kargı ile saatlerce başı havada, ağzı açık hayran hayran dolaşırdı.' - Yakup Kadri Karaosmanoğlu Asurca, kelime anlamı olarak, liman ve rıhtım anlamına gelir. Asıl kentin yakınında kurulan ticaret merkezi ya da yabancı tüccarlar kolonisi. Orta Tunç Çağı'nda (MÖ 2. binyıl başları), Anadolu'da, Asurlu tüccarlar karumlar kurmuşlardı. Mezopotamya'dan, eşek kervanlarıyla, kumaş ve kalay getirip yerine gümüş (bazen altın ve bakır) götürüyorlardı. Orta Anadolu'da birçok karumun varlığı (Alişar, Boğazköy, Acemhöyük) yazılı kaynaklardan bilinmektedir ancak tüm Yakın Doğu'da kazısı yapılmış tek karum Kayseri yakınlarındaki Kültepe'dir. Antik mimarlıkta kadın heykeli biçiminde sütunlara verilen isim. Taşıyıcı nitelikte sütun ya da gömme sütun şeklindedir. Koruma işlemi. Her tür sanat yapıtında ya da eski eserde (taşınır ya da taşınmaz) bir onarım ya da tamamlama işlemine girişilmeksizin yıpranmanın durdurulması için yapılan çalışma. Türlü renklerde, küçük küp biçiminde mermer, taş veya pişmiş toprak parçalarının yan yana getirilmesiyle yapılan resim ve bezeme işi. Bir kimsenin, bir kuruluşun adının veya unvanının tersine kazılı bulunduğu, metal, lastik vb.nden yapılmış araç, damga, kaşe. Lav akıntılarının ani soğuması sonucu oluşan siyah, gri, yeşil ve mor renkli, şeffaf, kalın şişe camını andıran, kesici bir kenar vererek kolay kırılabilen ama çok keskin volkanik cam. Obsidyen Paleolitik, Neolitik ve Erken Bronz dönemi kültürleri için büyük önem taşımaktadır. O dönemlerde çok geniş bir kullanımı vardı. Çeşitli kesici ve delici aletlerin, ok ve mızrak uçlarının, vazo gibi dekoratif eşyaların yapımında hammadde olarak kullanılmıştı. Neolitik dönemde uzun mesafe ticaretinin yapıldığı bilinmektedir. Kimyasal analizlerle obsidyen bir nesnenin hangi kaynaktan geldiği tespit edilebilmektedir. Tarihsel ya da arkeolojik değer taşıyan eski bir uygarlığın kalıntılarının bulunduğu yer. Su altında bilinen ya da ortaya çıkarılan yerler için de kullanılır. Bir yapının yerinde yapılan ölçümlerle plan, kesit ve görünüşü ile ayrıntı çizimlerinin tümü. Engebelerini belirtecek şekilde bir yeri grafik olarak göstermek ilmi.