Osmanlı dirilişinin kalbi Söğüt’ün tarihi mekanları

Ertuğrul Gazi Türbesi, Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Gazi'nin babası ve Selçuklu Uçbeyi Ertuğrul Gazi'nin Bilecik ilinin Söğüt ilçesinde bulunan türbesidir. 13. yüzyıl sonlarında inşa edilen yapının yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. 10 soruda Osman Gazi ve Osman Beyliğinin kuruluşu İlk olarak Osman Gazi tarafından açık mezar olarak yaptırılmış, daha sonra I. Mehmet Çelebi tarafından türbe haline getirilmiştir. Sultan III. Mustafa zamanında 1757'de yeniden yapılır gibi onarılmış ve ilk yapılıştaki hali değişmiştir. 1886 yılında Sultan Abdülhamid tarafından yeniden onartılmış ve yanına çeşme eklenmiştir. Söğüt'te son Osmanlı döneminin neoklasik mimari tarzdaki yapıların güzel bir örneğidir. 1903-1905 yıllarında Sultan Abdülhamid tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı olup, duvarları kırmızı kesme taştandır. Yapının üstü kurşun kaplı tek bir kubbeyle örtülüdür. İki minareli olduğu için halk arasında 'Çifte Minareli Camii' olarak da tanınır. Cami kurşun kaplamalı tek bir kubbeyle örtülüdür. Saray tarafından yapımı ile yakından ilgilenilmiştir. Yıldız Çini Fabrika-i Hümayunu'nda yapılan on bir adet hat levhası buraya gönderilmiştir. Söğüt ilçe merkezinde Ertuğrul Gazi Caddesi üzerinde bulunan cami, hemen yanındaki idadi ve Darül'eytam (Yetimler Okulu) ile birlikte, Söğüt'teki en nadide Osmanlı eserlerinden biridir. İhtişamlı mimarisiyle Hamidiye Camii Osmanlı döneminde yetim ve öksüzlerin eğitim ve öğretimi, meslek sahibi olmaları, her türlü bakım ve ihtiyaçları vakıflar tarafından karşılanırdı. Tanzimat dönemi sonrası, bu sorumluluğu devlet üstlenmeye başladı. Hamidiye Camii ve Hamidiye İdadisi ile birlikte 1905 yılında Sultan Abdülhamid tarafından savaşta yetim kalan çocukların eğitimi için yaptırıldı. Milli Eğitim Bakanlığı'na tahsisli olan bina 2008 yılında restore ettirildi. Osmanlı'nın yetimler yurdu: Dârüleytâm Hamidiye İdadisine ek olarak yaptırılan; idadi ile mimari benzerliğinden dolayı 1905 yılında veya civarında yapıldığı düşünülen iki katlı kargir (taş ve tuğladan yapılmış olan) yapının merdiven, döşeme, tavan gibi mimari öğeleri ahşap olup iç duvarları bağdadidir. Basık kemerli pencerelerle aydınlanır. Ana cephenin ortasında beş basamakla çıkılan ve tümüyle dekoratif olan iki mermer sütunlu bir portik (üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri) bulunur. 2009 yılında restorasyonunun tamamlanmasının ardından Dar'ül eytam Binası şu anda Bilecik Şeyh Edebalı Üniversitesine tahsis edilmiştir. Yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber belediye reisi Memiş Ağa tarafından 1900'lü yılların başlarında 'sargı evi' olarak inşa edildiği bilinir. Ahşap işçiliğiyle dikkat çeken yapının ön cephesinde yan yana iki yuvarlak kemerli kapı, iki yan duvarlarda ise dikine dikdörtgen birer pencere ve üstlerinde üçgen alınlılar yer alır. Ahşap kırma çatılı olup çatı alaturka kiremitle kaplıdır. Eski Türk evi mimarisiyle restore edilerek 2001 yılında hizmete açılan müzede Söğüt ve civarı ile yakın çevrede yaşayan Yörüklere ait etnografik eserler ve eşyalar sergilenir. Müzede ayrıca sancak, eski giyim ve kuşamlar, el dokuması kilim ve halılar, silahlar, ölçü ve tartı aletleri, peşkir ve para keseleri, arkeolojik eserler (Roma, Bizans, Osmanlı dönemlerine ait sikkeler, Roma dönemine ait toprak kaplar) de mevcuttur. 6 yıl süren bir çalışmayla 1420 yılında tamamlanan cami, Sultan I. Mehmet Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Çarşı Camii olarak da anılan bu cami, dikdörtgen bir yapıya sahip olup, 3 girişi vardır. 12 kubbeye sahip olan bu eser Söğüt'ün merkezinde yer alır. Osmanlı mimarlık sanatının kubbeli yapılar türündeki ilk örneklerindendir. Cami, Sultan II. Abdülhamid tarafından onarılmış ve onarım esnasında genişletildiğinden bazı değişikliklere uğramıştır. Osmanlı mimarlık sanatının kubbeli yapılar türündeki ilk örneklerindendir. Cami, Sultan II. Abdülhamid tarafından onarılmış ve onarım esnasında genişletildiğinden bazı değişikliklere uğramıştır. Osmanlı Beyliği'nin Söğüt'te Ertuğrul Gazi tarafından yaptırılmış ilk mimari eseri olarak görülen mescid, içinde kuyu bulunması nedeniyle 'Kuyulu Mescid' olarak da adlandırılır. Mescid, 1276 tarihinden önce Ertuğrul Gazi tarafından yaptırılmış, II. Abdülhamid tarafından 1902 yılında aynı temeller üzerine inşa edilmiş ve daha sonraları onarım görmüştür. Asıl ismi Ertuğrul Gazi Mescidi olan eser Osmanlı'nın ilk eseri olarak bilinir. Osmanlı'nın ilk mescidi: Kuyulu Mescid 1956 ve 2005 yıllarında onarım süreçleri geçiren mescidin, 2011 yılında yapılan çevre düzenlemesi esnasında son cemaat bölümündeki kaybolan kuyusu tekrar ortaya çıkarılır ve bu bölüm içerisinde muhafaza altına alınır. 29 Temmuz 2011'de kılınan Cuma namazıyla halkın ziyaretine açılır. Bu sebeple cami 'Kuyulu Mescid' adıyla da anılır. Kuyu derinliği 7 m olmakla birlikte içerisinde su bulunmamaktadır. Mescid, 1402 yılından 1902'ye kadar eski yapıya uygun olmayan bir şekilde onarılır, Sultan Abdülhamid döneminde ise aslına uygun şekilde restore edilir. Söğüt ilçe merkezinde bulunan, 1919 yılında Kaymakam Sait Bey tarafından yaptırılmış çeşme, Osmanlı mimarlık sanatı son döneminin önemli bir örneğidir. Çeşmenin üç kenarının ortalarında dilimli vazo biçiminde yalakları, yalakların iki yanında kabartma yaldız motifleri bulunmaktadır. Yüzeyler ve sivri kemerler niş biçiminde olup, nişin içi ve üstü renkli çinilerle kaplıdır. Çeşme dört cephelidir ve Kütahya çinileri ve mermerden yapılmıştır. Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna şahitlik etmiş bir Türk bilgini olan Dursun Fakih, Karaman'da doğmuş, Şeyh Edebali'nin öğrencisidir. Tefsir, hadis ve fıkıh bilimlerini okumuştur. Şeyh Edebali'nin kızını alarak damadı ve Osman Gazi ile de bacanak olmuştur. Eylül 1299 yılında Karacahisar fethedildikten sonra Osman Gazi adına Cuma Hutbesini okuyup, Cuma namazını kıldırmıştır. Böylece hem Osman Gazi'nin hür ve tam istiklal sahibi bir devlet başkanı olduğunu hem de Osmanlı Devleti'nin istiklalini dünyaya ilan etmiştir. Dursun Fakih, Osmanlı Devleti'nin ilk imam-hatibi ve ilk kadısıdır. 1327 yılında vefat etmiştir. Türbesi, ilçeye bağlı Küre beldesinde, Söğüt-Bilecik kara yolu yakınında ihtişamlı bir tepe üzerindedir. Söğüt ve Domaniç yaylaları, Selçuklu Devleti tarafından aşiretine yaylak ve kışlak olarak verilen Osman Gazi sık sık Edebali'nin zaviyesinde misafir olarak kalırdı. Orta Asya'dan getirdikleri birtakım özelliklerden dolayı alim ve sufilere karşı son derece hürmeti olan Osman Gazi, mübarek günlerde Edebali'nin zaviyesine giderek dini ve idari konularda onun görüşlerini alırdı. Şeyh Edebali'nin Osman Gazi'ye nasihati... Edebali, mutasavvıf olmasının yanında ilk Osmanlı kadısı ve müftüsüdür. Dönemin birçok fakihi ile görüşmüş ve onlardan ders almış, çok sayıda talebe yetiştirmiştir. Önde gelen öğrencilerinden aynı zamanda damadı Dursun Fakih, Edebali'den sonra Osmanlı Devleti'nin ikinci müftüsü ve kadısı olmuştur.