II. Murad kimdir? II. Murad tahtı niçin bıraktı?

Oğlunun tahta çıkışını temin etmek için devlet adamlarına çok iyi davranan Çelebi Mehmed, Bizans'la da Mustafa Çelebi'yi bırakmaması için bir antlaşma yaptı. Çelebi Mehmed'in 4 oğlu vardı. Büyük oğlu Murad Amasya'da, yaşça daha küçük olan Mustafa Çelebi'de Hamidili'nde yani Isparta'da sancak beyiydi. Diğer iki oğlu Yusuf ve Mahmud babalarının ölümünde çok küçüktü. Çelebi Mehmed'in vasiyeti yerine büyük oğlu Murad'ın geçmesi, Mustafa Çelebi'nin Anadolu'yu idare etmesi ve en küçük iki oğlunun hayatta kalabilmeleri için Bizans'a gönderilmesiydi. Bizans da Çelebi Mehmed'in kardeşi Mustafa Çelebi'yi serbest bırakmayacak ve şehzadelerin masrafı için de Bizans'a belli miktarda para verilecekti. Çelebi Mehmed, 35 yaşındayken Haziran 1421'de Edirne'de vefat etti. Sultanın ölümünün açıklanması son derece tehlikeli bir duruma yol açabilirdi. Bizans'ın elinde bulunan Şehzade Mustafa'nın durumu haber alıp harekete geçmesinden korkuluyordu. Bu yüzden Çelebi Mehmed'in ölümü devlet adamlarının gayretiyle 42 gün saklandı. Sultanın iç organları çıkarılarak, cesedi ilaçlandı. Şehzade Murad'ın Bursa'ya doğru geldiğini haber alan devlet adamları, Anadolu'ya sefer olduğunu, padişahın hastalığından dolayı önceden yola çıkacağını söyleyerek, eski Osmanlı başkentine doğru yola çıktı. Çelebi Mehmed, Yeşil Türbe'ye defnedildi. II. Murad, 1421 Temmuz'unun sonunda Bursa'da tahta geçtiğinde 18 yaşındaydı. Devlet ileri gelenleri, yeni hükümdarın amcası Mustafa Çelebi'den dolayı başkent Edirne'ye gidip cülus merasimi yapmak yerine, zaman kaybetmeden Bursa'da II. Murad'ı tahta çıkardılar. Cülustan kısa bir süre sonra gelen Bizans elçileri II. Murad'ın tahta çıkışını tebrik ettiler ve babasının vasiyeti gereği küçük kardeşlerinin kendilerine verilmesini istediler. Ancak onların bu talebi Veziriazam Bayezid Paşa; 'Müslüman evladının Müslüman olmayanlar nezdinde terbiyesi şeriata mugayirdir.' diyerek reddetti. İki şehzade 1429 yılında Bursa'da meydana gelen veba salgınında hayatlarını kaybetti. Bizans, saltanat değişikliğinin ilk günlerindeki kargaşadan istifade ederek, II. Murad'dan bir menfaat koparmaya çalıştı. Ancak bunda başarılı olamayınca II. Murad'ın amcası Mustafa Çelebi'yi İzmiroğlu Cüneyd Bey ile birlikte Gelibolu'da karaya çıkardı. Mustafa Çelebi, Yıldırım Bayezid'in gerçek oğlu olmasına rağmen 'Düzmece' olarak zikredilmişti. Tarihi takvimlerde ise kroniklerde 'Düzmece' olarak bahsedilen Mustafa Çelebi'nin Yıldırım'ın oğlu olduğu belirtilir. Gelibolu'ya çıkan Mustafa Çelebi'ye geçtiği yerlerin halkı itaat etti. Kısa sürede Rumeli'deki halkın yanı sıra askerler de onun padişahlığını tanıdılar. Rumeli'nin kısa sürede Mustafa Çelebi'ye iltihakının sebebi II. Murad'ın 18 yaşında olması idi. Hacı İvaz Paşa'nın çabaları neticesinde Mustafa Çelebi sorunu halledildi. Mustafa Çelebi kargaşasının sona ermesiyle Osmanlı İmparatorluğu ikiye ayrılmanın eşiğinden dönmüştü. II. Murad, bu hadiseyi ortaya çıkaran Bizans'tan intikam almak için harekete geçerek İstanbul'u kuşattı. Şehrin muhasarası sürerken Bizanslılar, Osmanlıların dikkatini başka yere çekmek için sultanın Hamidili sancakbeyi olan kardeşi Mustafa Çelebi'yi saltanat için teşvik etti. Karaman ve Germiyan beylerinin de desteklediği küçük Mustafa Çelebi, İznik'i ele geçirdi. Bu hadise üzerine muhasarayı kaldıran II. Murad, onun üzerine yürüdü ve şehzadenin lalası Şarabdar İlyas'ı Anadolu beylerbeyini vereceği vaadiyle kendi yanına çekerek Mustafa Çelebi'yi ele geçirdiler. II. Murad daha sonraki seferleriyle Anadolu beyliklerini itaat altına aldı; Germiyanoğlu Beyliği'ni ise son beyin ölümü üzere, savaşa gerek kalmadan Osmanlı'ya kattı. Fetret Devri 1413'te Çelebi Mehmed'in kardeşlerini bertaraf edip tahta tek başına geçmesiyle bittiği genelde söylenirse de Osmanlı İmparatorluğu bölünme tehlikesi ve kargaşa ortamından ancak İstanbul'un fethi ile kurtulabilmişti. Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğunda Fetret Devri'nin gerçek bitiş tarihini 1453 olarak gösterir. II. Murad savaşçı bir kişiliğe sahip olmamasına rağmen hükümdarlık dönemi devamlı savaşlarla geçmişti. 1434-1442 yılları arasındaki hükümdarlık döneminde şiddetli fetih siyaseti takip etmek isteyenler, Divan-ı Hümayun'da etkili olmuşlardı. 1440'a kadar Sırbistan ve Eflak hâkimiyeti için Macaristan'la yapılan savaşlarda büyük başarılar kazanıldı. Ancak 1440'ta Belgrad kuşatmalarındaki başarısızlıktan sonra arka arkaya mağlubiyetler alındı. Haçlı kuvvetleri Hunyadi idaresinde kazandıkları başarılarla Edirne'yi tehdit edecek duruma geldiler. II. Murad istila ordusunu Balkan geçitlerinde 24 Kasım 1443'teki Zlatica Savaşı'yla zorla durdurabildi. Durumun kötüye gittiğini gören padişah, bu tarihten itibaren barış siyasetine geri döndü. Bu tarihlerde büyük oğlu Alaeddin'in ölümü II. Murad'ı bunalıma soktu. Kapıkulları ile Türk beyleri arasında devlet makamlarına ve siyasetine hâkim olma mücadelesi de hükümdarı yıpratmıştı. Ömrünün son yıllarını savaştan uzak geçirmek ve hayattaki tek oğlu Mehmet'in hükümdarlığını garantiye almak için Karaman Beyliği ile Balkanlar'daki devletlere bazı toprak tavizleri vererek tahtı 12 yaşındaki oğluna bıraktı. Kendisi de Manisa'ya çekildi. 12 yaşında olan II. Mehmet'in tahta geçmesi Haçlıları cesaretlendirdi. Haçlılar barış antlaşmasını bozup, Osmanlı ülkesine doğru yürüyüşe geçtiler. Osmanlılar ile Haçlılar arasındaki Segedin Antlaşması'nın bozulmamasına Kardinal Çezarini ile Bizans sebep oldu. Kardinal Çezarini, Macar Kralı'nı 'Papanın onayı alınmadan Müslümanlarla yapılan hiçbir antlaşmanın muteber sayılamayacağını ve onlara karşı edilen yemine bağlı kalınmayacağını' söyleyerek antlaşmayı bozdu. Haçlıların Edirne'ye doğru harekete geçmeleri, Osmanlı İmparatorluğu'nu bir buhrana soktu. Tahtta 12 yaşında bir padişahın bulunması Haçlılara cesaret verdi. Bu sırada II. Mehmet'in babasına 'Hükümdarsan gel ordunun başına geç, yok eğer ben hükümdarsam emrediyorum gelip ordunun başına geç' dediği anlatılır. Macar, Leh, Papalık, Venedik ve Balkanlar'daki çeşitli milletlerden oluşan Haçlı ordusu ilerlerken donanmaları da Çanakkale Boğazı'na kontrol ediyordu. Çandarlı ve diğer devlet ileri gelenlerinin çağrısıyla harekete geçerek, yanındaki Anadolu askerleriyle İstanbul Boğazı'na gelen II. Murad, asker başına bir düka altını vererek Ceneviz gemileriyle Rumeli'ye geçti. Edirne'ye yaklaştığında halk ve devlet adamları tarafından sevinçle karşılandı. Şehre girmeyen II. Murad ordusunun komutanlığını üzerine aldı ve oğlu II. Mehmet ile Veziriazam Çandarlı Halil Paşa'yı, Edirne'nin muhafazası için bırakıp Tuna'yı geçtikten sonra Varna'ya doğru ilerleyen Haçlıları karşılamak üzere hareket etti. İki ordu bir burun üzerine kurulmuş Varna şehrinin önlerinde karşılaştılar. Sultan Murad'ın bulunduğu yerin önündeki hendeğin kenarına bir mızrak dikilmiş ve ucuna da Haçlıların bozduğu Segedin Antlaşması asılmıştı. Osmanlı tarihinin en önemli savaşlarından biri olan Varna Savaşı, 10 Kasım 1444'te meydana geldi. Şiddetli geçen savaş sırasında Osmanlı dağılma emareleri gösterdiği sırada zaferi Hundayi'ye bırakmak istemeyen Macar Kralı yerini bırakarak savaşa katıldı. Bu sırada Osmanlı ordusu merkeze saldıran düşmanı içeri çekmek için yanlara doğru açıldı. Araya giren düşman askerleri şiddetli saldırılarla yok edildi. Bu sırada tedbirsizce Osmanlı ordusunun içlerine giren Macar Kralı, Koca Hızır isimli bir yeniçeri tarafından öldürüldü. Kralın ölümü üzerine Haçlıların çok az bir kısmı kaçarak canlarını kurtarabildi. Varna Savaşı, tarihin en büyük imha muharebelerinden biriydi. Bu savaştan önceki iki yılda Macarlar karşısında alınan yenilgiler durdurulmuş ve buhran sona erdirildi. Bu savaş aslında İstanbul'un kaderinin belirlendiği bir muharebeydi. Halil İnalcık, II. Murad'ın Varna Savaşı'nda kazandığı büyük başarının II. Mehmet'in hükümdarlığını iyice gölgeledi ve tahttaki durumunu zora soktuğunu söyler. II. Mehmet'in lalaları onu Varna Savaşı'ndan daha büyük bir başarıya yönlendirdiler. Bu da İstanbul'un fethiydi. II. Murad'ın büyük oğlu Alaeddin Ali, esrarengiz bir biçimde ölmüştü. Devrin kaynakları bu konuda fazla bir ayrıntı vermezler. Bizanslı tarihçi Halkondil şehzadenin, Orhan Gazi'in oğlu Alaeddin Paşa gibi bir av sırasında attan düşerek öldüğünü söyler. Büyük oğlunun ölümü II. Murad'ı büyük bir üzüntü içerisine soktu. Şehzadenin ölümünden birkaç yıl sonra yazılan padişahın vasiyetnamesinde öldüğünde Bursa'da gömülü oğlunun kabrinin yanına konulmasının yer alması, oğlunun acısını unutmadığını gösterir. II. Murad, Timur istilasından sonra başlayan kargaşa döneminin ortadan kaldırılmasına önemli rol oynadı. Tahta geçtiğinde Timur'un ölümüne rağmen oğlu Şahruh'un idaresindeki Timur İmparatorluğu hala kuvvetini koruyor ve Osmanlılar için önemli bir tehlike arz ediyordu. II. Murad, Anadolu'daki temkinli hareketleriyle bu tehlikeyi Osmanlı üzerine çekmedi. Varna ve II. Kosova savaşlarında kazandığı başarılar, Balkanlar'daki Haçlı ilerleyişine son verdi ve İstanbul'un fethi için gerekli zemini sağladı. Anadolu beyliklerinin hâkimiyetlerini korumak için yaptıkları son çırpınışlar da II. Murad tarafından bertaraf edildi. Böylece Fatih devrinde Anadolu'da fazla bir muhalefet kalmadı. Onun devri, Fatih Sultan Mehmet'in büyük fetihlerle oluşturduğu imparatorluğa bir hazırlık dönemi oldu. II. Murad, yaptırdığı eserlerden dolayı 'Ebu'l-hayrat' unvanıyla anıldı. Çeşitli tarih kitapları onun devrini refah dönemi olarak zikrederler. 30 yıllık hükümdarlık döneminde Osmanlı para birimi olan akçe değerini korudu, devlet gelirlerini 2,5 milyon altına yükseldi. Oğlu Fatih'in hükümdarlık döneminde 5 defa paranın değeri düşürülerek hazinenin gelirleri arttırıldı ancak bu durum asker ve halk arasında hoşnutsuzluk yarattı. II. Murad, kültürel faaliyetlere önem veren, sanat, edebiyat ve musikiyi takdir eden, tasavvufi ve mistik hayata düşkün bir hükümdardı. Halil İnalcık, daha sonraki dönemlerde hükümdarlık yapsa zayıf bir sultan sayılacağını, ancak o devirdeki dinamik Osmanlı toplumu ve sürekli fütuhat isteyen askerlerin sürüklemesiyle kazandığı zaferlerle en büyük Osmanlı hükümdarları arasında yer aldığını belirtir.

II. Murad kimdir? II. Murad tahtı niçin bıraktı?

II. Murad tahta nasıl çıktı?