İbn Battuta’nın seyahatlerinden 15 alıntı

Seyahat, önce seni sözsüz bırakır sonra ise iyi bir hikâye anlatıcısına dönüştürür. Halk oraya Aya Sûfiyâ der. Bu yapıyı Süleyman Peygamber'in Feyza oğlu Âsaf b. Barhiyâ yaptırmış söylentiye göre. Hristiyanların en büyük kilisesidir. Her yanı duvarlarla çevrili olan bu kilise ve külliyesi küçük bir şehri andırıyor, on üç kapısı var. (...) Kilisenin ana kapısının üst tarafındaki çardakta mabedi temizleyen, kayyumluk yapan, kandilleri yakan, kapıları açıp kapatan görevliler oturuyor. Onlar İsa Peygamber'in benzerini çarmıha gerildiği haçın tahtalarından arta kalanla yapıldığı zannedilen ve bu yüzden kutsal sayılan eski bir haç önünde secde etmedikçe kimseyi kiliseye sokmazlar. (...) Bu kilisede hizmet eden rahip ve keşişlerin sayısının binlere vardığı söyleniyor. Sıkı çalıştın mı uzaklar yakın olur, açılır ardına kadar kapanmış kapılar. Çarşıları taşla döşelidir ve gayet geniştir. Her zanaat erbabı kendi başınadır, başkalarıyla karışık değildirler. Her çarşının ayrı kapıları vardır; geceleyin kapatılır. Ve enteresan bir nokta, çarşı esnafının ve zanaatkârların çoğu kadındır! Müderris efendi baş köşede; hükümdar onun sağında ben de müderrisin sol tarafında oturuyordum. Bu şekil oturuş, Türklerin fıkıh bilginlerine gösterdiği saygının en açık ifadesidir. İsmi 'süt' anlamına gelen Halep'te, Halil İbrahim Peygamber'in gündelik hayatını sürdürüp Cenab-ı Hakka ibadet ettiği rivayet olunan mübarek bir yer vardır. Burası müminler tarafından sıklıkla ziyaret edilir. Şehir halkı arasında İbrahim Aleyhisselam'ın burada çiftçilik yaptığı, hayvan besleyip süt sürekli olarak sağdığı yönünde öyküler anlatılır. Halka göre şehrin ismi de doğrudan doğruya onun bu uğraşından gelmektedir. Aslında bunun pek de temelsiz bir iddia olduğunu söyleyemeyiz. Çünkü Halilürrahman (ala nebiyyina ve aleyhi salavatülmennan) hazretleri gerçekten de bu şehirde oturmuştu ve pek çok koyunu vardı. Bunların sütünü sürekli olarak fakirlere ve yolculara verirdi. Bunlar ihtiyaç duydukça toplanarak 'Haleb-i İbrahim'i, yani Hazreti İbrahim'in sütünü istediklerinden şehir zamanla o isimle anılmaya başlanmış olabilir. Hz. Osman'ın şehit edildiği sırada okuduğu mushaf bu mescidde bulunuyor. Tam da 'Allah, onlara karşı sana yeter. O duyandır, bilendir!' ayet-i kelimesinin bulunduğu sayfada kan lekesi görülüyor. Bir gün Dımaşk sokaklarında gezinirken küçük bir köle çocuğun yaşadığı ilginç bir olaya tanıklık ettim. Kölenin elinde bulunan ve oralarda 'sahan' denilen çini bir tabak ansızın düşerek kırıldı. Halk hemen kırık tabağın başına toplandı. Çocuk korkudan tir tir titriyordu. İçlerinden biri, 'Tabağın parçalarını toplayalım ve kapkacak vakfı nazırına başvuralım' dedi. İyice korkmuş durumdaki çocuk, bu öneri üzerine parçaları alelacele topladıktan sonra o adamla birlikte anılan vakfa gitti. Sonradan haber aldık ki köle çocuk parçaları gösterip durumunu anlattığında, Nazır ona vakfın bütçesinden kırık tabağın aynısını satın alacak kadar para vermiş. Bu olay beni çok etkiledi. Çünkü evkaf hizmetleri gerçekten de güzel işlerdendir. Kölenin efendisi o tabağın kırılmasından dolayı çocuğu ya dövecek ya da en azından şiddetle azarlayıp kalbini kıracaktı. Bu vakıf o küçücük çocuğun korkularını giderip gönül almaya vesile olduğundan böyle hayırlı işler için gayret gösterenlere Cenab-ı Hüda da hayırla karşılık versin! Hindular ineğin kesilmesine karşıdırlar. Onlara göre inek kesen adamın cezası, kestiği hayvanın postu içine sokulması ve postun çepeçevre dikilerek yakılmasıdır. Bu şehir (Buhara) vaktiyle Maveraünnehir-i Ceyhun bölgesinin merkeziymiş. İlhanlı hükümdarlarının atası olan Tatar kökenli mel'un Çingiz tarafından tahrip edilmiş. Mescitleri, medreseleri ve çarşıları harap vaziyettedir. Çok az bir kısmı mamurdur, halkı sefil ve perişan! Kahire'deyken piramitleri de gezdim. Piramitler yontma sert taştan yapılmış olup yükseklikleri pek fazladır. Koni biçimindedirler, aşağıları geniş ve yukarıları dardır. Kapıları yoktur. Ne maksatla yapıldıkları ise bilinmemektedir. Bir rivayete göre, güya tufandan önce Mısır hükümdarlarından biri görmüş olduğu rüyanın verdiği dehşet ve korku üzerine sahip oldukları fennin, ilimlerin ve hükümdarlara ait cesetlerin muhafaza edilebilmesi için Nil'in batısında bu piramitlerin ilkini (Keops'un büyük piramidi) yapmaya mecbur olur. Hükümdar, o dönemin kâhinlerine, sonradan yaşanabilecek zorunlu durumlar için gelecek çağlarda piramitte bir giriş-çıkış deliği açılıp açılamayacağını da sorar. Kâhinler, böyle bir deliğin ancak kuzey tarafından açılabileceğini söyleyerek kendisine bunun için en uygun olan noktayı ve yapım maliyetini bildirirler. Bunun üzerine hükümdar şaşırtıcı bir istekte bulunarak piramide delik açılabilmesi için kâhinlerce gerekli görülen parasal meblağın binanın o cephesindeki uygun bir noktaya gizlenmesini emreder. Me'mun halife olunca Ehram'ın yıkılmasını emreder. Bazı Mısır uleması bundan vazgeçmesini tavsiye etmiş ise de o inat ve ısrar ederek binanın kuzeyinden bir delik açılmasını emreder. Piramidin o tarafında ateş yakılarak duvarın üzerine sirke dökülür ve bugün mevcut olan deliğin açılmasına kadar da aynı noktaya sürekli mancınık atılır. Mancınık darbeleriyle oluşan delik iyice genişlediğinde de içinde, yüzyıllarca yıl önce Mısır hükümdarının oraya bu tür bir çalışma için koydurduğu paralar bulunur. Halife delikte bulunan paraları tarttırır; deliğin açılması için o ana dek yaptırdığı masrafları hesaplattığında da ikisi birbirine eşit gelir. Me'mun çağlar ötesinden gelen bu sırra şaşırıp kalmıştır. Bîlad-i Rûm denilen bu ülke, dünyanın en güzel memleketidir. Tanrı güzelliklerini öteki ülkelere ayrı ayrı dağıtırken, burada hepsini bir araya getirmiştir. Burada dünyanın en güzel insanları, en temiz kıyafetli halkı yaşar ve en nefis yemekler pişirilir. Nil nehri, gerek akışındaki tatlılık ve şirinlik, gerek geniş bir sahada yayılması ve gerekse bölge sakinlerine sonsuz kazançlar sağlaması bakımından dünya nehirlerinin hepsinden üstündür. İki sahili boyunca düzenli bir şekilde uzayıp giden şehir ve köyler mamurluk yönünden emsalsizdir. Kıyıları Nil kıyıları gibi mükemmelen ekilip dikilmiş bir başka nehir daha yoktur. Yeryüzünde 'Bahr' (deniz) diye adlandırılmış başka nehir de mevcut değildir. Cenab-ı Hak, Kur'an-ı Keriminin Kasas Suresi 7. ayetinde Nil'i 'Yemm' diye zikretmektedir. Yemm ise 'Bahr' demektir. Sahih hadis-i şerifte bildirilmiştir ki, Resulullah (S. A. V) İsra gecesinde Sidre-i Münteha'ya vardığı zaman gökten dört nehir fışkırdığını ve bunların ikisinin dâhilde, ikisinin de hariçte bulunduğunu görünce, melek Cebrail'den (A. S) bu nehirleri sormuş. Cebrail de kendisine 'Dâhilde olanlar cennettedir. Hariçte olanlar ise Nil ve Fırat'tır.' cevabını vermiştir. Bunun gibi yine Nil, Fırat, Seyhun ve Ceyhun'un cennet nehirlerinden olduğuna dair hadis-i şerif vardır. Bana selâm verdi, selâmını aldım. Farsça seslendi: 'Çi kesi?' Yani sen kimsin diye soruyordu. Cevap verdim: 'Ben yolunu kaybetmiş şaşkın biriyim!' O da: 'Ben de öyleyim!' dedi. Mescide vardığımda hoş bir sürpriz oldu, Malikilerin imamı ve temsilcisi olan Nureddin Sahavi'ye rastladım, selam verdim. Adam beni tanımadı! Kendimi tanıttım, hemen yavrumu sordum: '12 yıl önce göçtü dünyadan!' dedi. (...) Alelacele yavrumdan, ailemden bir şeyler duyayım diye Tancalının yanına koştum. Karşımda iyice ihtiyarlamış, çökmüş bir adam buldum; selam verdim ve nesebimi tanıttım. Babamın 15 yıl önce öldüğünü, anamınsa henüz hayatta olduğunu söyledi.

İbn Battuta’nın seyahatlerinden 15 alıntı

İBN BATTUTA’YA GÖRE ‘SEYAHAT’