Hayatını hayır işlerine adayan 5 sultan

Hatice Sultan, Sultan II. Bayezid'in kızıydı. Karagümrük Çukurbostan'da bugün mevcut olmayan cami, mektep ve çeşmeden oluşan bir külliye yaptırdı. İlk evliliğini Kara Mustafa Paşa, ikincisini ise Faik Paşa ile yaptı. Oğlu Ahmed Çelebi'nin Bursa'da Kükürtlü Hamam'ın arkasında yaptırdığı dörtgen planlı, iki katlı, önünde üç kemerli revak bulunan türbede defnedildi. VAKIF SAHİBİ HANIM SULTANLAR Sultan Hatice Hatun'un vakfiyesi, 1498 tarihli ve Abdurrahman bin Ali el Mü'eyyed imzalıdır. Gebze'ye bağlı Kerdalu köyü ile İznik'e bağlı Dutluca, Narlıca ve Ebeköy vakfiyesinin gelir kaynaklarını oluşturur. Ayrıca hamam, dükkanlar, evler, fırın toplamda yıllık 36.870 akçelik bir gelire sahipti. 1600 yılında Ahmed Bey, mütevelli olarak görev yaptı. Mektep ve camide çalışan vakıf görevlilerin aldığı ücretler de yazılmıştır. Bunlar arasında vakıf kurucusunun Bursa'daki türbesinde Kur'an cüzlerini okuyan 'eczahanan' sayısı 10 kişidir ve aldıkları ücret de 20 akçedir. Günümüzde vakfın hatırası Hatice Sultan Mahallesi ile devam ediyor. ABDÜLHAMİD YADİGÂRI 'DÜŞKÜNLER EVİ' Şah Sultan'ın ismi bazı kaynaklarda Şahi Hatun, Devletşahi, Şah-ı Huban Hatun olarak geçer. Yavuz Sultan Selim'in kızı ve Veziriazam Lütfi Paşa'nın eşiydir. Tarihçi Lütfi Paşa ile 1523 yılında evlendi. O sırada Lütfi Paşa, henüz mirlivaydı. Şah Sultan ile Lütfi Paşa'nın 1520 yıllarda başlayan evliliği 20 yıldan fazla devam etti. Lütfi Paşa'nın Divan-ı Hümayun'da yargılanan kadına uyguladığı infaza çok üzülen Şah Sultan bundan duyduğu rahatsızlığı dile getirdi. Onun bu hareketinin İslam'a da insanlığa da sığmadığını söyledi. Odasına çekilmek isterken Lütfi Paşa, ona kendisinden izin almadan odasına gidemeyeceğini söyleyince kavga başladı. Lütfi Paşa, hançer çekerek Şah Sultan'ın üzerine yürüdü. Olayı haber alan Kanuni Sultan Süleyman, durumdan çok müteessir oldu ve Lütfi Paşa'yı damatlıktan ve sadaretten azletti. Böylece Şah Sultan Padişahın emriyle boşandı. OSMANLI'NIN HAYAT SUYU VAKIFLAR Şah Sultan, İstanbul'da Mevlevihane Kapısı dışında tekke, Eyüp'te sahilhane yaptırdı. Sultan'ın vakfiyesinde kendi oturduğu sahilhanenin ölümünden sonra mektep olacağı yazılıydı. 1528'de Davutpaşa'da cami, tekke, medrese, mektep 1555'de Eyüp Bahariye'de cami, hangah ve türbe, sahilhane yaptırdı. Silivrikapı'da bir sıbyan mektebi de inşa ettirdi. Bu hayır eserleri için babası I. Selim ve Kanuni Sultan Süleyman'ın ona temlik ettirdikleri çiftlikleri vakıf haline getirdi. 18. yüzyılda yenilenen caminin avlu kapısının üzerinde ahşap bir mektep, ayıca odalar ve şeyhler için Haliç kıyısında yaptırılmış bir ev olduğu kayıtlıdır. Bunlar haricinde Cağaloğlu'nda yer alan ve Mimar Sinan eseri olan Şah-ı Huban Medresesi'nden geriye yalnız valiliğin bahçesindeki dershane bölümü kaldı. Kitabesinde 1563 yılında yapıldığı belirtilen medrese, 1843 ve 1850 yıllarında onarım gördü. Medresenin 1792 sayımında 12 odası vardı. 1869'da faal olduğu belirtilen medresenin 1914 yılında adı geçmez. Gevherimülk, Sultan II. Selim'in kızı, Kaptan-ı Derya Piyale Paşa'nın eşidir. Sultanın ismi Gevherimülk, Gevherhan olarak geçer. 1562 yılında sur-ı hümayunda evlendiği Kaptan-ı Derya Piyale Paşa'ya düğün harcamaları ve saray donatımı için İç Hazine'den on bin altın ihsan edildi. Piyale Paşa, ölünce Gevherimülk, kubbe vezirlerinden Cerrah Mehmet Paşa ile evlenmiş daha sonra da 1579'da hacca gitmiştir. İstanbul saraylarına ait muhasebe defterlerinde Gevherhan Sultan'ın günlük elbise ve diğer masrafları için günde 350 akçe tahsilatının olduğu yazılıdır. Yiyecek ve ramazan giderleri için alacağı tayinat ise yılda 50.380 akçedir. 1587'de Cağaloğlu'nda bir medrese yaptıran Gevhermülk Sultan Uzunköprü Doğandere Mahallesi ile Karayusuflu köyünü, Filibe'deki Göbekli, Yeğenbeli, Derziler mülk köylerini vakfetti. Cerrah Mehmed Paşa tarafından Gevher Sultan adına yapılmış medrese, müderrislerin günde 50 akçe maaş aldığı ellili medrese düzeyindedir. III. Ahmed'in kızı olan Fatma Sultan, Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın hanımıydı. Fatma Sultan, Cağaloğlu'ndaki sarayının yakınındaki harap haldeki Terzibaşı Piri Ağa Mescidi'ni 1727'de daha büyük olarak yaptırdı. Nevşehirli İbrahim Paşa, bu mescidin yakınında bir saray inşa ettirirken Fatma Sultan buradaki mescidin harap olduğunu görmüş, arazisinden de biraz yer ilave ederek büyük bir cami inşa ettirdi. Şair Nedim divanında: 'Tarih-i Beray-ı Cami-i Şerif-i Fatıma Sultan der Nezd-i Paşakapısı' başlığı altında on dört beyitlik bir tarih manzumesinde caminin yapımıyla ilgili bilgi verir: '…O hakan-ı kerimin duhter-i Pakize-ahlakı Hüseyin Ayvansarayi de caminin kapısı üstündeki tarih kaydı olarak bu manzumenin son beytini zikreder. Caminin içine avize ve kandiller asıldı. İmam, hatip, müezzin ve diğer hizmetliler görevlendirildi ve Rebiülevvel'in sekizinci Cuma günü III. Ahmed ve Sadrazam İbrahim Paşa'nın iştirakiyle caminin açılışı yapıldı. Fatma Sultan, kendi camisini ayrıca ziyaret ederek Vaiz Şeyh Hasan Efendi, mütevelli, katip, imamlar ve hatibe Galata Voyvodası Ahmed Ağa'ya, mimar ağaya samur kürkler; müezzinbaşı, naathan ve devirhanlara çuha feraceler; dört müezzin, beş kayyım, bir kandilci, beş aşirhana da 10'ar kuruş ihsan etmiştir. Fatma Sultan, 17 Recep 1145'te (1733) henüz yirmi dokuz yaşında vefat ederek Yeni Camii haziresinde defnedildi. Günümüze kadar gelmeyen Fatma Sultan Camii'nin kapısı üstündeki kitabe de yok olmuştur. 29 Eylül 1755 gecesi çıkan Hocapaşa yangını Babıali ve çevresini harap ettiğine göre, caminin de zarar gördüğü tahmin edilir. Şem'danizade Tarihi'nde 1761-1762 yılı olayları arasında yıldırım düşmesiyle Yeni Valide Sultan Camii minaresi ve Fatma Sultan Cami'nin yıkıldığını bildirmektedir. Fatma Sultan Cami, 1863-1864 yıllarından sonra Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevi'nin kurduğu, Nakşibendi tarikatının Halidi koluna bağlı bir tekkenin merkezi oldu. Burası 1925 yılında tekkelerin kapatılmasına kadar faal olarak kullanıldı. Tekkenin kapatılmasından sonra hizmet dışı kalan cami, yanındaki dergah binası ve şeyh meşrutası ile birlikte bir süre jandarma koğuşu ve deposu olarak kullanıldı. Bu arada minaresinin şerefeden yukarısı yıkıldı. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte babasının tahta çıkışının ilk yıllarında 928'de dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. Annesi Hürrem Sultan'dır. Kaynaklara göre Mihrimah Sultan iyi yetiştirilmiş olup güzel konuşur ve güzel yazardı. Kaleme aldığı mektuplarından iç ve dış siyasî gelişmelerle de ilgilendiği anlaşılmaktadır. Son derece dindar ve hayırseverdi; oldukça büyük bir servete sahipti. Mihrimah Sultan Üsküdar'da iskele karşısında iki minareli bir cami, çeşme, medrese, sıbyan mektebi ve kervansarayın yanı sıra Edirnekapı'da tek minareli bir cami, bir çeşme, bir medrese, sıbyan mektebi ve bir çifte hamamdan oluşan bir külliye inşa ettirmiştir. Edirnekapı'daki hayratına su temin etmek için Zincirli suyu da denilen Mihrimah suyu tesisini yaptırmıştır. Ayrıca bu vakıfların birer imareti bulunmaktadır. Mekke'de Aynizübeyde su yollarını tamir ettirmiş ve bu iş için 500.000 altın harcamıştır.

Hayatını hayır işlerine adayan 5 sultan

HATİCE SULTAN