Fransa yıllarca Osmanlı’nın desteğiyle ayakta kaldı

Fransa, 16. yüzyılda hem Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu'nun baskısını hem de yaşadığı iç karışıklıklar ve din savaşlarının yıkıcı etkisini Osmanlı'dan aldığı destekle savuşturdu. Osmanlı donanması, 16. yüzyıl boyunca Fransa'ya yardım ederek, devletlerinin varlığının devam etmesini sağladı. Osmanlılar, asker göndererek, para vererek veya ticari ilişkilerle Fransa'yı Habsburglar'a karşı kuvvetlendirdiler. Fransa, bu dönemde Osmanlıların, Habsburglara karşı mücadeleye girmesiyle hayat hakkı buldu. Nitekim 1532'de Fransa Kralı Fransuva, Venedik elçisine 'Habsburg İmparatoru Şarlken'e karşı Osmanlılar sayesinde güvence altında olduğunu' söylüyordu. Kanunî, 1533 yılında Fransa Kralı'na, Şarlken'e karşı İngiltere ve Alman prensleri ile bir ittifak yapması için 100 bin altın göndermişti. 1569'da verilen ticari imtiyazlar, yani kapitülasyonlar Fransa'yı ekonomik yönden de kuvvetlendirdi. Fransa, Osmanlı'dan aldığı destekle ayakta kalmasına karşın Türklerle ilişkiye girmesi Avrupa'da kâfirlerle işbirliği yapıyor suçlamaları yüzünden aradaki ittifakı hep reddetti. Çağrıldığı Haçlı seferlerine katılacağını söyledi ama muhataplarını oyalayarak, Türklere karşı bir oluşuma girmedi. Osmanlıların Hristiyanlara karşı kazandığı zaferler için Fransız elçileri padişahları kutlarken, Fransız yönetimi Avrupa'daki muhataplarına Osmanlıları Hristiyanlara ait toprakları almaktan vazgeçirmek için çok uğraştıklarını ama başaramadıklarını anlattılar. Fakat iki devlet arasındaki ilişki o kadar aleniydi ki Fransızların inkârı ittifakın üstünü örtemedi. Habsburglar, Fransızları her yerde Hristiyanlığın düşmanıyla işbirliği yapmakla suçladı. İmparator Şarlken ve Papa, Fransa'yı kâfirlerle işbirliği yaptığı için suçlayıp, Fransa Kralı'nın üzerine Haçlı seferi düzenlemekle tehdit bile ettiler. İki devlet arasındaki ilişki İstanbul'daki daimi elçiler ve zaman zaman gönderilen fevkalade elçilerle devam etti. Fransa kralları İstanbul'daki elçilerine ve padişaha mektuplar gönderdiler. Ancak mektupların ele geçmesi ihtimali yüzünden siyasi ittifak genelde gönderilen adamların sözlü ifadeleriyle sürdü. Fransa yönetiminin İstanbul'a gönderdiği elçi ve haberciler Osmanlı yönetimini Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu üzerine donanma ve ordu göndermek için kışkırttılar. Fransa'dan gelen haberciler ayrıca Avrupa'nın durumu ile ilgili her türlü haberi Osmanlı yönetimine verdiler. Osmanlı padişahları ise kendi devletlerinin çıkarları olduğunu gördükleri zaman Fransa'ya yardım için Habsburglar'ın üzerine asker gönderdiler. Fransa Kralı Dokuzuncu Charles, 1572'de boşalan Lehistan (Polonya) Krallığı'na kardeşi Henri'yi seçtirmek için Osmanlı hükümdarı II. Selim'den destek istemişti. Fransa Kralı, 30 Kasım 1572'de İstanbul'daki Fransız elçisine gönderdiği mektupta 'Sultanı en güvenilir dostlarımdan biri kabul ettiğimden, bu meselede bana dostluğunun meyvelerini hissettirmesine sevinirim; zira çok değer verdiğim ve kendisine minnettar kalacağım bir meseledir bu. Sizden tüm yeteneğinizi gösterip, sultanı, ülkenin beylerini kardeşimi seçmeleri için uyarmak ve kendisine her yerde öncelik tanımalarını talep etmek üzere Lehistan'a resmî bir heyet göndermeye ikna etmeye çalışarak zanaatınızın bir ustalık eserini meydana getirmenizi rica ediyorum; başka birini seçtikleri takdirde, bu mesaj onlara sultanın ebediyen düşmanları olacağını göstersin. Sanırım kardeşim bu şekilde hiçbir zorluk çıkmadan seçilecek ve Lehistan Kralı tayin edilirken, kayser bu seçimden hariç tutulacaktır.' diyordu. Habsburglar'ın özellikle 1525'ten sonra Fransa krallarına karşı tehdidi Osmanlı- Fransız ilişkilerinin başlamasında ve Osmanlı-Fransız ilişkileri ile Batı Avrupa'yla ilişkilerde önemli bir dönüm noktası oldu. Fransa ile Osmanlı devletleri arasında 16. yüzyıl boyunca ve 17. yüzyılın ilk yarısında bir ittifak kurulmuştu. Ancak ittifak iki taraflı olmaktan ziyade Osmanlı hükümdarlarının Fransa'ya bir inayetiydi. İşin en ilginç taraftarı Osmanlı desteğiyle ayakta kalan Fransa, 17. yüzyılın ortalarından itibaren fırsatını bulduğunda Osmanlı'nın aleyhine ittifaklara destek verecekti. Erhan Afyoncu-Sabah