Filistin'in tarihini değiştiren mektup: Balfour Deklarasyonu

İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour'un Birinci Dünya Savaşı'nın üçüncü yılında Siyonist hareketin önde gelen figürlerinden Lord Rothschild'e hitaben yazdığı 'Filistin topraklarında Yahudiler için bir vatan vadeden' mektup, İsrail devletinin kurulmasına giden süreçte en önemli kilometre taşıdır. 67 kelimelik Balfour Deklarasyonu, bir milletin vatanının nasıl elinden alındığının en önemli örneklerinden biridir. Rothschild ve Balfour arasında karşılıklı mektuplaşmalar sonunda hazırlanan bu deklarasyon ile İngiltere, ''Yahudi diasporasını'' etkilemeyi amaçlıyordu. 'Saygıdeğer Lord Rotschild, Majestelerinin Hükümeti adına kabineye sunulan ve kabul edilen Yahudi Siyonist isteklerini sempati ile karşılayan müteakip deklarasyonu iletmekten memnuniyet duyarım.' sözleriyle başlayan Balfour'un mektubu şöyle devam etti: 'Majestelerinin Hükümeti, Filistin'de Museviler için bir milli yurt kurulmasını uygun karşılamaktadır ve bu hedefin gerçekleştirilmesini kolaylaştırmak için elinden geleni yapacaktır. Filistin'deki mevcut Musevi olmayan toplumların sivil ve dini hakları ile başka ülkelerde yaşayan Musevilerin sahip oldukları hak ve politik statülerine zarar verecek hiçbir şeyin yapılmayacağı açıkça anlaşılmalıdır.' Balfour'un, 'Bu deklarasyonu Siyonist Federasyonu'nun bilgisine sunmanızdan memnuniyet duyacağım.' sözleriyle son verdiği mektup, daha sonra İtalya, Fransa ve ABD'nin de desteğini aldı. Dönemin İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur James Balfour, Siyonist hareketin önemli isimlerinden Lord Rothschild'e 2 Kasım 1917'de yazdığı mektupta Filistin topraklarında Yahudilere bir 'vatan' kurulmasını vadediyordu. 'Halksız vatana, vatansız halkı yerleştirme' sloganıyla yapılan planlar çerçevesinde yazılan mektubun sonunda tarihi Filistin topraklarına büyük bir Yahudi göçü başlatıldı. İngilizler, geleneksel diplomatik yazışmalarına uygun olarak üstü örtülen ifadelerin nasıl sonuçlar doğuracağını biliyordu. Zira 1896'dan sonra siyonistlerin ve onlara müzahir olanların faaliyetleri ve nihai hedefleri Avrupa basınının gündemdeydi. Bugünden tarihe doğru bakıldığında, 'Balfour Deklarasyonu' diye isimlendirilen bu mektup, bazıları için övünç ve zafer olarak görülse de tarihin utanç belgesi olarak kalacak. Dışişleri Bakanlığı, Balfour'un, bu mektubu daha sonra İtalya, Fransa ve ABD'nin de desteğini almıştı. Batı Şeria'nın Ramallah kentinde çıkan El-Eyyam Gazetesi yazarlarından Talal Avkel, bu süreçte planlananların 'uluslararası bir komplo' olduğunu ve ortaya çıkardığı sıkıntıların hala Filistin halkını derinden etkilediğini ifade etti. Avkel, 'Filistin halkı, içeride veya dışarıda katliam, ırkçılık, baskı, zulüm, sürgün, esaret ve açlık gibi çeşitli ihlallere maruz bırakıldı.' dedi. Mektubun yayımlandığı 2 Kasım 1917 tarihinden bir hafta sonra basınla paylaşılan Balfour Deklarasyonu'na, savaş sonunda Osmanlı Devleti'nin imzaladığı Sevr Anlaşması'nda yer verildi. Milletler Cemiyeti'nde 1922 yılında kabul edilen Filistin topraklarındaki İngiliz manda yönetiminin temelini de bu deklarasyon oluşturdu. Gazze'deki İslam Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Gassan Vişah, 'en hilekar vaat' niteliğindeki Balfour Deklarasyonu'nun Filistinlilerin hayatını alt üst ettiğini belirtti. Vişah, şöyle devam etti: 'İngiltere, Filistin topraklarında bir Yahudi devleti kurmak ve İsrail'in buradaki varlığını güçlendirmek için yayımlanan deklarasyondan sonra Filistin halkını hayatın tüm alanlarında zayıf bıraktı, geçim kaynaklarına el koydu ve hayatlarını mahvetti.' Filistin muhtemelen tüm İngiliz İmparatorluğu tarihinin en büyük başarısızlığıdır. Filistinli tarihçi Velid Halidî İngiltere'nin Filistin'deki serencamını 'İngiliz sömürge tarihinin en pespaye yönetimi' olarak nitelendirdi. İngilizler 14 Mayıs 1948 geceyarısı ülkeyi terk ettikleri zaman, bir gazeteci Baş Müsteşar Sör Henry Gurney'e İngilizler Kudüs'ten çekildikten sonra hükümete ve onun dairelerine ne olacağını sorduğunda 'anahtarları paspasın altına koyabilirim' yanıtını almış, ve nitekim müsteşar bu anahtarları BM Komisyonu'nun kapı eşiğine bırakmıştı. 30 senenin sonunda, İngilizler kabul edilebilir bir yerli yönetim kurmakta oldukça başarısız olmuşlardı. Tek yapabildikleri şey bu vatanı tahliye etmek ve kaderini belirleme işini iç savaşa bırakmak olmuştu. Bu mektubun içeriği siyonistlerin isteklerine bir cevap ve Filistin'de 'ulusal bir yurt' sağlamak gibi bir görüntü verse de genel olarak İngilizlerin, Avrupa siyasetindeki başarısının zirveye ulaştığının resmidir. Ayrıca bu mektup, insanoğlunun hayal ettiği dünya barışını rehin alarak Osmanlı Devleti'nin taksimine ve milyonlarca Filistinlinin mağduriyetine kapı araladı. Osmanlılar döneminde, henüz 18. yüzyıldan itibaren Filistin ve Kudüs, son günlerini geçirmek ve burada defnedilmek isteyen dindar Musevi grupların yerleştiği bir bölgeydi. Nitekim bu durum Osmanlı yönetiminin de nazar-ı dikkatini celp etmiş ve bu yüzyılın sonunda devletin araştırma ve soruşturmalarına sebep olmuştu. Ancak 1840 yılı Filistin'e Musevi göçleri açısından bir dönüm noktası oldu. Bu yıllarda Prusya, Hollanda, Rusya, Polonya ve Macaristan'dan her yıl yüzlerce Yahudi Filistin'e yerleşmeye başladı. Uzun yıllar bu tehlikeyi fark edemeyen Osmanlı yönetimi, nihayet 19. yüzyıl sonlarında II. Abdülhamid döneminde, bu yerleşimleri bir tehdit olarak görüp çeşitli tedbirler almaya başladı. Balfour Deklarasyonu sonrasında İngiliz mandası altındaki Filistin'e, 1920-1940 arası dönemde Yahudi göçü hız kazandı ve son olarak Avrupa'da II. Dünya Savaşı sırasında Yahudilere yönelik Nazilerin gerçekleştirdiği soykırım sebebiyle göç oranı giderek arttı. Bu süreçte Filistinliler, topraklarındaki Yahudi nüfusun artışına karşı çıkmaya çalıştı. Ancak İngilizlerin mandayı sonlandırarak Filistin'den çekilmesinin ardından, 1948 yılında 800 bin Filistinlinin evlerinden sürüldüğü Nekbe (Büyük Felaket) yani İsrail devletinin kuruluşu gerçekleşti. Filistin halkının bu zulüm karşısında dünyanın hâlâ sessiz kalması ve bir çözüm üretememesi bu belgenin hedeflerinin tamamlanmadığının da bir göstergesidir. Yaklaşık 200 yıllık bir süreçte gerçekleşen bu mektubun getirdikleri, 21. yüzyılın ilk çeyreğinde Orta Doğu'da barış ve istikrarı etkileyen en önemli faktör olma özelliğini hâlâ koruyor. Birinci Dünya Savaşı yıllarında kaybedilen maddi kayıpların sonucunda, Avrupa ekonomisi daraldı ve Yahudi sermayesine ihtiyaç duyuldu. Bu sermayenin finansını karşılayan zenginler, karşılığında Filistin'i istediler. Bu süreçte İngiliz siyaseti devreye sokuldu. Böylece Avrupa bir taraftan kendi sorunlarını giderecek, diğer taraftan da bir 'tümör' olarak gördükleri Yahudilerden kurtulacaklardı. Avrupa, Balfour Deklarasyonu ile kendinden uzakta bir Yahudi devleti kurup,1450'li yıllardan itibaren Avrupa'dan uzaklaştırılmaya çalışılan Yahudileri de kovma hazırlığıydı. Balfour Deklarasyonu daha sonra yapılan bütün barış görüşmelerinde bir ur gibi kaldı ve bugüne kadar dünya barışının kurulmasına engel olan taşı koydu. Daha savaşın sonunda müttefikler arasında çatışmalara sebep olduğu gibi bugün de sorun karşısında BM'yi çaresiz bırakmıştır. Bu coğrafyadan çekilmesine rağmen bugün Filistin meselesinde de sessiz kalarak hala bedelini ödemektedir. Böylece, üç semavi büyük dinin nezdinde mukaddes olan ve asırlardır yapılan düzenlemeler ile barış içinde yaşanılan Kudüs ve etrafında İsrail'in lehinde gelişen zoraki yaptırımlar barışı imkansız kıldı. Avrupalı devletlerin, İsrail'in Filistinlilere yönelik zulmü karşısında üç maymunu oynaması işgalin daha da ilerlemesine sebep oldu. İsrail, yasa dışı yollarla Yahudi yerleşim birimleri inşa ederek Filistin'deki nüfus dengesini lehine çevirdi. Bugün, işgal altındaki Batı Şeria'da 500 bine yakın, Doğu Kudüs'te ise 220 bin Yahudi, kurulan bu yasa dışı yerleşim birimlerinde yaşıyor. İsrail, Yahudi yerleşimcileri Filistinlilerin topraklarına yerleştirdi ve milyonlarca Filistinliyi vatanlarından attı. Kuruluşundan bu yana İsrail, zorla topraklarından yolladığı 6 milyona yakın Filistinliyi mülteci durumuna düşürdü. - Balfour Deklarasyonu sayesinde kurulan İsrail, Filistin topraklarının yüzde 78'ini ele geçirmiş durumda. Filistinliler bir asırdır Balfour'un doğurduğu sonuçların altında ezilirken, ABD Başkanı Donald Trump da Filistin ve İsrail meselesine çözüm bulmak için uzun zamandır bir plan üzerinde çalıştı. ABD'nin Filistin meselesinin çözümüne yönelik müzakereleri başlatmak için planladığı 'Yüzyılın Anlaşması'nın çerçevesini Gazze'de Filistin varlığı, Batı Şeria'da Filistin özerkliği ve Kudüs'ün mahallelerinden müteşekkil bir Filistin oluşturuyor. Bu planın, tarihe 'ikinci Balfour vakası' olarak geçebileceği düşünülüyor. Büyükelçi Friedman'in geçen ay yaptığı açıklamaya göre, Trump'ın barış planı (İsrail-Filistin) şubat ayında açıklanmayacağını ve birkaç ay sonraya erteleneceğini söyledi.

Filistin'in tarihini değiştiren mektup: Balfour Deklarasyonu

SİYONİZMİN TEMELLERİNİ ATAN DEKLARASYON