Fatih Sultan Mehmet hakkında 10 aydınlatıcı gerçek

Tarih kitaplarında genellikle Fatih, üç defa çıkmış gibi gösterilir. Bunlardan birincisi 1444'te babasının tahtı bırakması üzerine ikincisi Varna Savaşı'ndan sonra üçüncüsü de babasının öldüğü zaman olarak gösterilir. Ancak Halil İnancık bu bilginin yanlışlığını vurgular. Varna Muharebesi'nde II. Murad tekrar tahta geçmemiştir. Sadece ordunun komutanlığını üstlenmiş, savaşın ardından da Manisa'ya gitmiştir. Oğlunun istikbali için böyle davranmıştı. Varna Muharebesi'nden sonra İslam ilkelerine gönderilen fetihnameler II. Mehmet adına yazılmış, cevaplar da ona hitaben gelmiştir. Bunlar açıkça II. Murad'ın, Varna Muharebesi sırasında tahta tekrar geçmediğini gösterir. Bu durumda II. Mehmet'in iki defa tahta geçtiği ortaya çıkmaktadır. II. Murad'ın 3 Şubat 1451'de ölümü üzerine 18 Şubat'ta tahta geçen Fatih, üçüncü defa değil, ikinci kez hükümdar oldu. İstanbul'un ele geçirilmesinden sonra, fetih sayesinde kazandığı büyük kudretle, iktidarına zarar veren Çandarlı Halil Paşa'yı ortadan kaldıran Fatih Sultan Mehmet, hiç duraklamadan fütuhata başladı. Fetihten bir yıl sonra 1454'te Sırbistan seferine çıktı. Ardından Karadeniz bölgesindeki Ceneviz kolonileriyle, Boğdan'ı haraca bağladı. 1455'te ikinci defa Sırbistan seferine çıktı. 1456'da babası II. Murad'ın alamadığı Belgrad'ı kuşattı. 1457 senesi sakin geçti ve herhangi bir askeri hareket yapılmadı. 1458'de ise Veziriazam Mahmut Paşa, Sırbistan'ı ele geçirilmemiş bölgelerini fethederken, Fatih Sultan Mehmet Mora'da idi. Fatih Sultan Mehmet, kazandığı zaferler ve diğer icraatlarıyla Osmanlı tarihinin en büyük hükümdarıdır. Ancak zaferini kolay kazanmamış, Balkanların ve Güneydoğu Avrupa'nın en büyük hükümdarları ile mücadele etmişti. Eflak Prensi Kazıklı Voyvoda Vlad Drakul, Boğdan Prensi Stefan Çel Mare ve Arnavutluk hâkimi İskender Bey, Macar orduları komutanı Hundayi Yanoş, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan. Bütün bu isimler kendi hükümdarlarla değil Macarların, Arnavutların, Romenlerin ve Akkoyunların tarihlerindeki en büyük isimlerle mücadele etmişti. Fatih ömrünün son yıllarında İtalya ve Rodos üzerine iki ordu göndermiş, bunlardan Rodos'a giden başarısız olmuş, diğeri ise Otranto'yu alarak, İtalya'nın fethi için bir köprübaşı meydana getirmişti. Fatih bu şartlar altında 1481 Mayıs'ında yeni bir sefere çıktığı sırada, Gebze'de Hünkâr Çayırı'nda vefat etti. Ordunun gideceği yön tam olarak ortaya çıkmadığı için son seferinin nereye olduğu polemik konusu olmuştu. Bu seferin İtalya veya Rodos üzerine olduğunu ileri sürenler vardır. Ancak ordu Anadolu tarafında bulunduğu için bu seferin İtalya'ya olamayacağı açıkça bellidir. Onun ölümünden önce ortaya çıkan yeni bir mesele, Osmanlı İmparatorluğu'nun önceliklerini değiştirmişti. Fatih'in, Müslüman hacıların rahatı için hac suyollarını tamir ettirmek istemesinden dolayı Memlük Devleti ile Osmanlılar arasında bir gerginlik oluşmuştu. Memlükler onun bu hareketini hükümranlık haklarına aykırı bularak kabul etmediler. Çekişmenin asıl sebebi ise Maraş ve Elbistan civarında bulunan Dulkadir Beyliği'nin hangi devlete tabi olacağı meselesiydi. Fatih bu yüzden ölümünden önce Memlük Devleti üzerine sefere çıkmış ancak meseleyi çözmek torunu Yavuz Sultan Selim'e kalmıştı. Fatih Sultan Mehmet, sefere çıktığında şiddetli karın ağrıları çekti. Nikris hastalığının yanında yeni hastalıklar da baş gösterince tedavisine hekimbaşı Laristanlı Acem Hamideddin el-Lari başladı. Acem Lari başarısız olunca, eski hekimbaşı Yakup Paşa elinden bir şey gelmeyeceğini, yanlış bir ilaç kullanıldığını ve bu ilacın etkilerini gidermenin artık mümkün olmadığını söyledi. Ancak diğer tabipler çaresiz kalınca hastaların tedavide kullanıldığı şurubunu vererek padişahın sancısını azaltma yolunda gitti. Fakat şurup tesirini göstermesi ve Fatih kısa bir komadan sonra 3 Mayıs 1481'de ikindi vakti vefat etti. Henüz 50 yaşında sefere giderken vefat etmesi ise büyük tartışmalara neden oldu. Bu konuda üç iddia ortaya atıldı. Bunlardan birincisi Amasya Valisi Şehzade Beyazıt'ın, Veziriazam Karaman Mehmet Paşa'nın kardeşi Cem Sultan lehindeki teşebbüsleri yüzünden başhekim Acem Lari'yi kullanarak babasını zehirlettiği şeklindeydi. Acem Lari, dört yıl sonra 1485'te öldüğünde, Edirneliler arasında hekimin İkinci Beyazıt tarafından zorla verdirilen aşırı dozda afyon yüzünden öldüğü dedikodusu dolaşıyordu. Bu konuda ikinci bir iddiaya göre Memluk Sultanı Kayıtbay, Acem Lari'yi kullanarak sultanı zehirletmişti. Memluklerin daha önce de Fatih Sultan Mehmet'e karşı suikast teşebbüsleri olmuştu. Zehirlenme konusundaki üçüncü ve en kuvvetli iddia ise 30 yıl Fatih'in yanında hizmet edip, sultanın itimadını kazanan ve vezir rütbesi ile önemli görevlerde bulunmuş Yahudi mühtedisi eski hekimbaşı Yakup Paşa'nın (Maestro Jacopo), Fatih'e karşı bir düzine kadar başarısız suikastta bulunan Venedikliler tarafından satın alınarak, zehirlenme hadisesinin gerçekleştirildiği şeklindedir. Birçok kez kendisine zehirlenme teşebbüsünde bulunulan Fatih Sultan Mehmet'in ölümü üzerindeki sır perdesi hala kalkmadı. Sultan Mehmet'in ölümü hakkındaki haberimizi okumak için tıklayın. Osmanlı İmparatorluğuna ait ilk kanun derlemesi, Fatih zamanından kalmadır. Ancak bu kanunnamenin onun döneminde kaleme alınmadığı, önemli bir kısmının daha sonraki tarihlerde yazıldığı, tamamının ona ait olmadığı iddiaları ortaya atılmıştı. Kanunnamede yer alan devlet teşkilatına ait birtakım hususların daha sonraki tarihlerde ortaya çıktığı, bu yüzden de Fatih döneminde yazılmış olamayacağı ileri sürülmüştü. Halil İnancık ve Abdülkadir Özcan gibi Osmanlı tarihçilerinin yaptığı araştırmalar bu iddiaların doğru olmadığını ve kanunnamenin az bir kısmı haricinde Fatih'e ait olduğu ortaya çıkmıştı. Bugün elimizde bulunan kanunname metni II. Beyazıt devrinde yapılan bir kısım ilaveleri de barındırır. Kardeş katli meselesini de ona yakıştıramayanlar da onun adını lekelemek için bu kanunnamenin Batılılar tarafından yazıldığını ileri sürer. Kanunnamenin tek nüsha halinde ve Viyana arşivlerinde bulunması da iddialarına delil olarak gösterirler. Ancak yapılan araştırmalar kanunnamenin tek nüsha olmadığını, Osmanlı tarihi içerisinde başka nüshalarının da bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. Fatih, fetihten sonra İstanbul'da Hristiyanların yaşamasına müsaade ettiği gibi kaçanların geri dönmesi için de çaba sarf etti. Bizanslı birçok Rum da gerek Müslümanlığı kabul etsin gerekse etmesin Osmanlı İmparatorluğu'nun hizmetine alındı. Fatih bunların yanı sıra Gennadius lakabı ile patrik seçilen Georgios Skolarios'la, Pammakaristos Manastırı'nda(Fethiye Cami) Hristiyanlık akaidi üzerine tartışmaya girişmiş ve bu müzakerenin yazılmasını istemişti. Bu hadise Batı'da birtakım şayialara sebep oldu ve onun Hristiyanlığa meylettiği yönünde birtakım asılsız fikirler ileri sürüldü. Bizzat Papa II. Pius, Fatih'e hitaben bir mektup yazarak, birkaç damla su ile vaftiz edilmek suretiyle dünyanın hükümdarı olacağını belirterek, onu Hristiyanlığa davet etti. Bu mektup ve cevabı daha Fatih'in sağlığında 1475'te Trevis'oda basıldı. Ancak ne bu mektup Fatih'e gönderilmiş ne de Fatih buna cevap vermişti. Mektubu yazan Papa Fatih'in ağzından buna bir de cevap uydurmuştu. Fatih'in İstanbul'u fethinden sonra buradaki Ortodokslara karşı iyi davranması onun müsamahakâr olması ve Hristiyan dünyasındaki ikiye bölünmüşlüğü devam ettirmek istemesinden kaynaklanıyordu. Geniş bir düşünce ufkuna sahip olduğu için Hristiyanlığı yakından tanımaya çalışmıştı. Fatih'ten sonra da Osmanlı tarihinde cihangir hükümdarlar çıkmıştır. Ancak Fatih kadar bilime, düşünceye önem veren bir padişah daha gelmemiştir. Fatih bir Rönesans hükümdarıydı. Devrin ileri gelen âlimlerini de sık sık huzurunda tartıştırırdı. Fatih'in huzurundaki tartışmalarda başarılı olan mükâfatlandırılır, kaybeden ise bulunduğu görevi bırakmak zorunda kalırdı. Bu tartışmaların günlerce sürdüğü de olurdu. Fatih ilme değer verdiği için Osmanlı ülkesi dışında bulunan önemli İslam âlimlerine büyük paralar vererek memleketine çağırırdı. Akkoyunluların hizmetinde olan meşhur matematik ve astronomi uzmanı Ali Kuşçu'yu geldiği mesafe miktarınca mükâfat vererek Osmanlı hizmetine sokmuştu. Fatih çevresinde yalnızca Müslümanları bulundurmaz, Hristiyanlarla da oturup konuşmayı severdi. Rum Patriği Cennadius ve Maksimos'la Hristiyanlığı tartışmıştı. İstanbul'un fethinden önce Fatih'in hizmetine giren Cyrlacus Pizzi Colli isminde Batılı âlim 1454 yılına kadar hükümdarın yanında kalmıştı. Kritovulos isimli bir Bizanslı âlim de uzun müddet II. Mehmet'in yanında bulunmuştu. Yine Trabzonlu Amirutzes de Trabzon'un Osmanlı İmparatorluğu'na katılmasından sonra Fatih'in hizmetine girip birçok kitabın çevirisini yapmıştı. Amirutzes'in çevirdiği eserler arasında Batlamyus'un Geographia isimli eseri de vardır. Fatih Sultan Mehmet, Avrupa'dan birçok ressam ve bilim adamını da çağırmıştı. Bunların en ünlüsü 1479-1481 yılları arasında sarayda bulunup, padişahın çeşitli portrelerini ve madalyonlarını yapan Gentile Bellini'dir. Fatih Sultan Mehmet'in ömrü savaşlarda geçmiş ve daha önce birçok hükümdarın hayal bile edemediği işler başarmıştı. İstanbul başta olmak üzere fetihlerinden dolayı halk arasında büyük bir saygınlığa sahipti. Ancak izlenen sıkı mali politikalardan dolayı da ülke genelinde bir hoşnutsuzluk vardı. Döneminde bir iki yıl hariç, her yıl savaşılmıştı. Osmanlı ordusu bazen yılda iki defa sefere çıkıyordu. Sadece yazları değil çoğu zaman askeri harekât için elverişsiz kış aylarında da seferler düzenlenmişti. Bu durum ise en başta yeniçerileri bıktırmıştı. Cepheden cepheye koşmaktan yorulan yeniçeriler, Fatih Sultan Mehmet'in vefatından sonra babasına benzeyen Cem Sultan'ı değil, daha yumuşak huylu ve savaşla fazla arası olmayan II. Bayezid'i desteklediler. II. Bayezid tahta geçince babası zamanında izlenen siyasete karşı bir tepki dönemi başladı. II. Bayezid devrinde Fatih'in yaptığı birçok işten vazgeçildi, yeni hükümdar tahta çıkar çıkmaz, babası zamanında devletleştirilmiş toprakları sahiplerine verdi. Fatih döneminde yapılan devalüasyonlardan dolayı mağdur olan yeniçeriler, II. Bayezid'e hükümdarlığı süresince bir defadan fazla para basmamasını şart koştular. Erhan Afyoncu'nun Sorularla Osmanlı İmparatorluğu adlı kitabından derlenmiştir. Kitabı incelemek veya satın almak için tıklayın

Fatih Sultan Mehmet hakkında 10 aydınlatıcı gerçek

Fatih kaç defa tahta çıktı?