Abdülhamid’e karşı düzenlenen darbe girişimi ‘bir sopa’ ile nasıl önlendi?

Hasan Paşa, 1824-1825 yılında Çorum'da doğdu. Sultan II. Abdülhamid döneminde Beşiktaş karakol komutanı olarak görev yaptı. Onun tarihe geçmesini sağlayan olay ise dış destekli bir darbe girişimi olan Çırağan Baskınını yalnızca bir 'sopa' ile önlemesiydi. Hasan Paşa tahsil görmemiş ancak kabiliyetleriyle çeşitli olaylarda kendini kanıtlamış bir isimdi. Jandarma neferliğinden paşalığa ve nihayet müşirliğe kadar yükselmişti. Babasının yanında geçim derdinden tahsil görememiş olduğundan okuma yazması yoktu. İmzasını Arapça yedi (٧) ve sekiz (٨) anlamına gelen -/- şeklinde attığından, adı 'Yedi Sekiz Hasan Paşa'ya çıkmıştı. Hasan Paşa, 16 yaşındayken babasıyla birlikte gittiği Hac dönüşünden kısa bir müddet sonra askere alındı; kurası jandarma eri olarak İstanbul'a çıktı. Burada Sultan Abdülaziz kendisini çok sevdi; kimsesi olmadığı için kendisine şefkat gösterip kollayacak bir hanımla evlendirdi. Hasan Paşa'yı tarihe mal eden olaylar ise onunla II. Abdülhamid Han arasında geçen tatlı çekişmeyle başladı. O dönemde padişah olacağı akıllara bile gelmeyen, tahtın ikinci veliahtı Şehzade Abdülhamid Kudrettepe Köşkü'nde oturmaktaydı. Bir gün Balmumcu Çiftliğine at üzerinde giderken yolunun üzerine muhafız neferlerden biri çıktı ve 'Yassah hemşerim!' dedi. Veliaht Abdülhamid sert bir tavırla 'Tanımadın mı beni? Ben, ikinci veliahtım' diye çıkışınca, aldığı cevap oldukça ilginçti: 'Veliaht, meliaht dinlemem. Ben, padişahın adamıyım bir tek onu tanırım!' Sultan Abdülhamid tahta geçtiğinde, padişahına bu derece bağlı adamı unutmayarak aratıp buldurdu. Önce subay sınıfına geçirdi. Savaş alanlarındaki başarıları sebebiyle rütbesi arttı. Kısa zamanda kendisini çok seven Sultan Abdülhamid'in isteği ile Ferik (korgeneral) rütbesiyle önemli bir mevki olan Beşiktaş Muhafızlığına getirildi. Beşiktaş, padişahın oturduğu Yıldız Sarayı ile Dolmabahçe, Çırağan ve Feriye saraylarını da içine alan hareketli bir yerdi. Bu sebeple, Beşiktaş Zaptiye Karakolu Kumandanlığı oldukça zor bir görevdi. Bu görevi ifa edecek olanın her şeyden önce padişahına yürekten bağlı olması gerekirdi. Hasan Paşa da bağlılığı, cesareti ve cüssesi ile bu makam için biçilmiş kaftandı. Hasan Paşa cesaretinin yanı sıra oldukça akıllı bir kişiydi. Çırağan Baskınına tek başına müdahale ederek olası bir ihtilali önlemesi, bunun en büyük örneğiydi. Dönemin yazarlarından Ali Suavi, İngilizlerden aldığı destekle Rumeli muhacirlerini etrafında toplamıştı. Bu kişiler, 93 Harbi'nde yurtlarından olmuş, zor günler geçirmiş cahil insanlardı. Bir gün Çırağan Sarayı'nı basıp Sultan II. Abdülhamid'i tahttan indirmek; yerine ise V. Murad'ı geçirmek istediler. V. Murad'ın, kendi iktidarında Abdülaziz Han'ın şehit edilmesinde yaşananlara akıl sağlığı dayanamamış ve psikolojisi oldukça bozulmuştu. Ali Suavi, bir oldubittiye getirerek Çırağan'a denizden çıkarma yapmıştı. Hasan Paşa o sıralarda henüz Beşiktaş Muhafızı değildi. Bu görevden zaman zaman ayrılıp, savaşlara iştirak etmiş, sonuncusunda başından aldığı şarapnel yarasıyla İstanbul'a dönmüştü. Olayın gerçekleştiği sırada, Beşiktaş muvakkithanesinin karşısındaki berberde tıraş oluyordu. Çırağan'dan gelen silah seslerini duyunca tıraşını yarıda bırakarak saray girişine koştu. Ne yapacağını şaşırmış halde kapıyı tutan görevli Zeybek Mehmed'e neler oluyor diye sorduğunda 'İçeri gir de neler olduğunu görürsün' cevabını aldı. Üzerinde silahı olmadığından, az ilerde gözüne ilişen zaptiye erine peşinden gelmesini söyledi ve ani bir hareketle kapıcının elindeki sopayı kaparak içeri daldı. Bu arada karakola haber verilmesini tembihledi. Hasan Paşa, içeri girdiğinde Çırağan Sarayı'nın harem kısmından gelen kadın çığlıkları, 'Sultan Murad çok yaşa' naralarına karışmaktaydı. Kalabalık V. Murad'ı ortalarına almış bağrışıyordu. Beraberindeki zaptiye neferi ile bir köşeye sinip beklemekte olan Hasan Paşa, içlerinde Sultan Murad'ın bulunduğu grubu bir süre gözledi. Sultan Murad'ın bakışları, oraya zorla getirilmişçesine isteksiz ve ürkekti. Grup tam önlerinden geçerken Hasan Paşa birdenbire doğruldu ve elindeki sopayı kaldırarak Murad Han'ı kolundan çekiştirdi ve en çok bağıran seyrek sakallı adamın kafasına indirdi. Öylesine vurmuştu ki baskın işini tertipleyen meşhur Ali Suavi yüzüstü yere yığıldı. Oraya zorla getirilen Murad Han sırtını bir duvara dayayıp, sinirlerini iyice bozacak olan çatışmayı ürkek bakışlarla seyretmeye başladı. Hasan Paşa iri cüssesiyle ve elindeki sopa ile kalabalığa daldı. Kalabalık pat diye karşılarına çıkan bu eli sopalı adam karşısında şaşkına döndü. Vaziyet iyice karışınca yanındaki zaptiye neferine ateş etmesi için emir verdi ancak er afallamıştı. O zaman işin başa düştüğünü anlayan Hasan Paşa, askerin elindeki 16 mermi atan tüfeği kaptığı gibi art arda saldırganların üzerine yaylım ateşine başladı. Böylece kalabalığın ilerlemesini durdurdu. Bu sırada yetişen askerler duruma el koydu. Başarısız olduklarını anlayan baskıncılardan birinin aradan sıyrılıp Sultan Murad'ın üzerine tüfeğini doğrulttuğu sırada; Ruşen adlı bir kalfa ileri atlayarak büyük bir cesaretle adamın elinden tüfeği aldı ve muhtemel bir faciayı önledi. Gerçekleşseydi Osmanlı'yı büyük bir felakete sürükleyecek olan bu olay hakkında Hasan Paşa'dan bilgi alan Sultan Abdülhamid Han, bu önemli hizmeti gayet basit bir işmiş gibi anlatmasından çok hoşlandı. Hasan Paşa artık müşir rütbesi ile Beşiktaş Karakol komutanı oldu. Hasan Paşa, Ali Suavi'yi kendine getiren sopasına 'Mehdi' adını verip Beşiktaş karakolunun duvarına astı. Karşısına getirilen bir suçluyu konuşturmak için sopanın kabiliyetlerini anlatırdı. Bölgesinde sağladığı asayişten gayet emindi. Bu sebeple herhangi bir olayda etraftan en küçük yardıma bile tenezzül etmez; aranmakta olan suçlunun peşine düşen başka memura dahi tahammül edemez, bu defa onu yakalatırdı. Onun bu davranışı, o dönemde saray civarında Sultan Abdülhamid'e karşı içeriden oluşacak sinsi bir hareketi önlemek içindi.

Abdülhamid’e karşı düzenlenen darbe girişimi ‘bir sopa’ ile nasıl önlendi?

YEDİ SEKİZ HASAN PAŞA KİMDİR?