Yol aşkına tutulanlar için okuma önerileri

HOMEROS – ODYSSEİA Homeros (y. MÖ IX. yüzyıl): Hayatı hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte MÖ IX. yüzyılda Sakız Adası'nda yaşadığı sanılmaktadır. Eserleri Antik Yunan devletlerinde her tür bilginin kaynağı sayılan Homeros, İlyada ve Odysseia destanlarıyla edebiyatın hemen her türünü günümüze dek etkilemeyi başarmıştır. OdysseiaTroya Savaşı kahramanlarından Odysseus'un, ülkesi İthake'ye dönerken on yıl süren yolculuğunda yaşadığı maceraları anlatan büyük bir destandır. Gerek karakterlerinin, gerek kurgusunun modern romana yakınlığıyla bütün dünya edebiyatını etkilemiştir. MARKO POLO – MARCO POLO'NUN GEZİLER KİTABI Marko Polo'nun eski mapusdaşı Rustichello de Pisa tarafından yazılan 13. yy'a ait roman Marko Polo'nun Asya; İran, Çin ve Endonezya'daki yolculuğunu ve Kubilay Han ile karşılaşmasını anlatır. 17 yaşında maceralarına başlayan Venedikli Marko Polo dünya tarihinin en ünlü seyahat kitaplarından birinin ana karakteri olmayı becermiştir. PİRİ REİS – KİTAB-I BAHRİYE Kitâb-ı Bahriye, Osmanlı Kaptan-ı Deryası (amirali) Piri Reis'in hazırladığı Akdeniz kıyılarına ait ayrıntılı bir harita-kılavuzdur. Büyük denizci Piri Reis'in, Osmanlının denizci kenti olan Gelibolu'da doğduğu kabul edilir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, hayatı hakkında Kitab-ı Bahriye'de yazdıkları ile tarihteki olaylar karşılaştırıldığında, 1465'ten sonra doğmuş olabileceği anlaşılıyor. Kitabında savaşlarından ve Akdeniz'in canlı ticaret hayatından çok az bahseder. Ama özellikle denizcilere rehber olması amacıyla, dolaşıp gördüğü Akdeniz'in kıyılarının ve adalarının yerleşim yerlerini, harabelerini, limanlarını, sularını, denizde olan taşlarını, sığlıklarını, taş ve sığlıkların sözü edilen limanın hangi tarafında bulunduğunu, hangi rüzgâra açık ya da kapalı olduğunu, limanın genişliğini veya darlığını, ne kadar gemiyi barındırabileceğini, adaların kıyıya ve birbirlerine uzaklıklarını, adaların neresinde geçit olduğunu, denizden görünen alametini 'bi-kusur ' olarak kaydetmiştir… DOUGLAS ADAMS / OTOSTOPÇUNUN GALAKSİ REHBERİ Eskiler der ki: Eğer berbat bir perşembe sabahı geçirmemişseniz, bu kavramın anlamını bütün boyutlarıyla henüz bilmiyorsunuz demektir. Bazıları da bu cümlenin fazla iddialı olduğunu düşünür ve kahramanımız Arhurt Dent de bu kişilerden biridir; ta ki o perşembe sabahına kadar. Aslında o perşembe sabahı Yerküre'de yaşayan herkes için berbat geçmişti; değil mi ama, yaşadığınız gezegenin aniden yok edilmesinden daha berbat ne olabilir ve hikâyemiz de işte o perşembe sabahı başlar. OSMANLI SEYYAHI EVLİYA ÇELEBİ'NİN İZİNDE EVLİYA ÇELEBİ YOLU Evliya Çelebi Yolu, Türkiye'deki en harika ve çeşitli peyzajların olduğu bölgelerden, farklı köylerden ve büyük tarihi önem taşıyan, Osmanlı İmparatorluğu'nun doğduğu kent ve kasabaların içinden ya da yakınından geçer. Rota, yer yer nehirleri, keçi patikalarını, traktör ve orman yolları ile Roma ve Osmanlı dönemine ait döşemeli yolları takip eder. Zemin yüzeyinin zorlu olduğu yerlere nadiren rastlanır. At binme rotası yaklaşık 650 km uzunluğunda olup, dinlenme süresi ve ziyaret yerleri hariç, takribi 25 gün sürmektedir. Düz bölümleri es geçen yürüyüş rotası ise, yaklaşık 330 km uzunluğunda ve yine dinlenme süresi/ziyaret yerleri hariç, ortalama 22 gün sürer. THOMAS BERNHARD – YÜRÜMEK-EVET Thomas Bernhard, Yürümek'te, 'yürüme' ve 'düşünme' kavramlarının birlikteliğini yazınsal bir birliktelikle, düşünmenin ve yürümenin içiçe geçen ritmiyle kurgularken, anlatının bütününde tekrarın sınırları zorlayan vurgusunu kullanarak, tekdüzeliğe sıkışmış, olağanüstülüğü ve dehayı boğan yaşam karşısındaki çaresizliği, bir insanın delirmesinin bütün kişisel temeline karşın kaçınılmaz bir sona işaret edişiyle kesiştiriyor. Evet, anlatısında hem yazar hem okur yine 'felaket'le yüzleşirken, ben-anlatıcının süreklilik halini alan bunalımdan kurtulma uğraşı bir insanın kendini feda etme hikâyesi ile kesişiyor. Varoluşun ele geçirilmesi girişiminin, yürümek-düşünmek, felsefe-müzik birliktelikleri ile akıl hastalığına dayanma sınırına varmaktan kurtulamadığı, rastlantıdan öte felaket bir dünyanın felaket doğurduğu gerçeği buz gibi yüzümüze vuruluyor! CEMİLE SÜMEYRA-SEYAHAT VE EDEBİYAT Seyahatten beklenenle gerçekleşen arasında ne gibi bağlantılar vardır? Amaç gerçekleşmiş midir? İnsan, seyahatle umduğu şeyi bulabilmiş midir? Seyahatler her zaman amacına ulaşabilir mi? Kimi seyyah, amacına ulaşmış, bunun bir kanıtı olarak seyahatnamelerle yahut büyük değişimlerle geri dönmüş veya yeni mekânlarda yaşamına devam etmiştir. Kimi seyyah ise yollarda hayatını kaybetmiş, arayış halinde hayata veda etmiştir. Hayatı yollarda keşfedenler; yollardan kitaplara sızan hayatlar... Coğrafyanın kaleme yazdırdıkları; gezenlerin gönlünde yeniden yaratılan mekânlar... Cemile Sümeyra, seyahat tutkusunun edebiyattaki yerini tespit ediyor. JON KRAKAUER – YABANA DOĞRU Yabana Doğru toplum tarafından onaylanmış bir hayat idealini yansıtan tüm ölçütleri bir kenara bırakarak doğada yaşamaya giden genç bir adamın gerçek yaşam öyküsü. Sean Penn tarafından Eddie Vedder'ın unutulmaz müzikleri eşliğinde sinemaya da uyarlanan ve En İyi Yardımcı Oyuncu dalında Oscar adayı da olan Yabana Doğru, insanın arayışlarını, toplumun tuzaklarını, bireyin çıkmazlarını ve yaşadığımız hayatları bizlere sorgulatacak, akıllardan kolay kolay silinmeyecek gerçek bir öykü. WERNER HERZOG- BUZDA YÜRÜYÜŞ Sadece kült filmleriyle değil, yaşamı ve düşünceleriyle de sıra dışı bir isim olan Werner Herzog'dan benzersiz bir tecrübenin kitabı: Buzda Yürüyüş. 1974 yılının kasım ayında, geçen yüzyılın en önemli sinema eleştirmenlerinden yakın arkadaşı Lotte Eisner'in Paris'te hasta yatağında ölmek üzere olduğu haberini alınca şöyle der Herzog: Olamaz, dedim, şimdi ölemez, Alman sineması şu an onsuz yapamaz, bu önemli kadının ölmesine izin veremeyiz. Herzog, oraya yürüyerek giderse Eisner'in ölmeyeceğine, iyileşeceğine dair çılgınca bir inançla Münih'ten yola koyulur. Bir sırt çantası ile çıktığı bu yolculukta köylerden, tarlalardan, dağ yollarından kar buz içinde geçerken karşılaştıklarını kendisine has üslubu ile kâğıda aktarır. Yolda gördüklerini anlatırken aslında yaşam, ölüm ve dünya hakkında âdeta kısa ve kesik, ama derin bir konuşma yapar kendisiyle. 1982 yılında Lotte Eisner'in Helmut Kautner Ödülü alması üzerine yaptığı konuşmayı da sonuna eklediğimiz Buzda Yürüyüş, iyi bir yönetmenin gözünden, buz üstünde bir yolculuğa çıkarıyor okurlarını. REBECCA SOLNİT-YÜRÜMENİN TARİHİ Filozoflar, edebiyatçılar, müzisyenler, sosyologlar ve evrim kuramcılarıyla kırlarda, bozkırlarda, ormanlarda geziniyor Rebecca Solnit. Koltuğunun altında Rousseau'dan Wordsworth'e, Benjamin ve Patti Smith'e uzanan devasa bir kütüphaneyle yürümeyi felsefeden, eğlenceye, politikadan, cinselliğe kadar hiç bir boşluk bırakmadan arşınlıyor. Yürümenin şehirleri ve şehirlerin yürümeyi nasıl değiştirdiğini, gitgide büyüyen araba sevdasıyla birlikte yürümeyi nasıl bir geleceğin beklediğini düşünüyor. ROGER-POL DROİT-FİLOZOFLAR NASIL YÜRÜR? Akademisyen, filozof ve yazar Roger-Pol Droit'in son kitabı Filozoflar Nasıl Yürür? okuru filozoflarla birlikte Antik Yunanistan'dan günümüze, Kopenhag'dan Tibet'e götürüyor. Aristoteles, öğrencileriyle Lycée'nin jimnasyumunu adımlardı. Kant, Köniksberg'de günlük gezintiye çıkardı. Rousseau, Fransa'yı boydan boya yürüyerek katederdi. Nietzsche ise Sils-Maria'nın bayırlarında yolculuk ederdi. Çoğu zaman biz; yeni bir aktiviteye başlanması söz konusu olduğunda 'ilk adımları atarız', eğer planımız doğru işliyorsa 'her şey öngörüldüğü gibi yürür', ticari işlerimiz geliştiğinde 'işler yolunda gider', bir gösteri, bir film veya kitap halkın ilgisini çektiğinde 'tutmuş, iyi gitmiş' diye konuşuruz. Yani yürümek, başarmaktır. Roger-Pol Droit, 27 eşsiz hikâyeyle yürümenin etrafında küçük bir felsefe tarihi çiziyor. Yazarın Türkçede yayımlanan 10 kitabı var. HENRY DAVİD THOREAU-DOĞAL YAŞAM VE BAŞKALDIRI Naturalis yazar ve ilk çevrecilerden olan Henri David Thoreau (1817-1862) için doğa, inancının bir parçasıydı. Thoreau bu amaçla 1845 yılının ilkbaharında Walden gölünün kıyısına bir kulübe yaptı. Burada doğayı gözlemledi, çiftçilik yaptı gözlemlerini ve düşüncelerini bir günlüğe kaydetti. JEAN JACQUES ROUSSEAU -YALNIZ GEZERİN DÜŞLEMLERİ Anı, deneme, roman, öykü, düzyazı, şiir ya da daha önce bilinen herhangi bir türe kolayca sokulmayan, kısalığına karşın Fransız yazısının en güzel metinlerinden biri kabul edilen, 'İtiraflar'ın devamı niteliğindeki 'Yalnız Gezerin Düşleri', aslında 'İtiraflar'dan çok farklıdır. Kültür ve yazını çok derinden etkilmemiş, yorgun, bezgin, umutsuz bir filozofun yaşamının bir muhasebesi, bir içe bakışın, bir iç hesaplaşmanın metnidir. Düşünmekten korkmayan ve zaman zaman durup 'ben kimim?' diyebilenlerin okumak isteyeceği türden bir metindir. KAZUO ISHİGURO / GÜNDEN KALANLAR İngiliz malikânelerinin ihtişamını yitirdiği dönemin son büyük başuşaklarından biridir Stevens. Amerikalı yeni işvereninin arzuladığı düzeni kurmak için birlikte çalıştığı eski kâhyayı ziyaret etmeye karar verir ve İngiliz taşrasında bir yolculuğa çıkar. Yol boyunca karşılaştığı manzaraların ve insanların yarattığı izlenimler anılarıyla ve mesleğinin gereklerine dair düşünceleriyle birleşerek, özenle bastırdığı duygularını ortaya sererken, hayatını idealleri uğruna harcayan Stevens basmakalıp fikirleri ve saplantılarıyla okurun kalbini fetheden eşsiz bir kahramana dönüşür. Dokunaklı bir dramın özündeki komiği okura yaşatmayı başaran 'Günden Kalanlar', edebiyat tarihinin köşe taşlarından biri. MİNA URGAN / BİR DİNOZORUN ANILARI İngiliz edebiyatı duayenimiz Mina Urgan, Bir Dinazorun Anıları'nda açıkyürekli, yalın ve naif bi dille anlatıyor, kendini, çevresindekileri ve bir coğrafyada olan biteni... Halide Edip, Necip Fazıl, Abidin Dino, Neyzen Tevfik, Sait Faik, Yahya Kemal, Ahmet Haşim, Atatürk ve başka pek çok isimle zenginleşmiş bir ömrü... Oğuz Atay'ı ayaküstü ve o kadar az gördüm ki, onunla ilgili ancak bir tek izlenim edindim: Koskocaman bir kediye benziyordu tıpkı. Çok kocaman ve çok güzel bir kediye öyle benziyordu ki, ona elimi uzatınca 'miyaaav' diyeceğini sandım. Miyavlayacağı yerde 'tanıştığımıza memnunum' deyince şaşırıp kaldım. Mina Urgan'ın anılarını bazen coşkuyla bazen buruklukla ama hep gülümseyerek okuyacaksınız. DAVİD LE BRETON- YÜRÜMEYE ÖVGÜ Yürümek keyiflidir, çünkü öncelikle insanı gündelik yaşamın zorlamalarından geçici olarak da olsa kurtarır. Yürümek stresi, aceleyi, üretme zorunluluğunu yok eder. Yürümek, aslında yaşamın o kendine özgü zamanını yeniden bulmaktır. Yürürken yorulduğumuzda çimenlere oturmak, bir ağacın gölgesinde uyumak, bir ırmakta yüzmek yaşamın tadına varmamızı sağlar. Yaşamımızda yapmayı düşündüğümüz değişikliklerle ilgili en önemli kararları yürürken ve dinlenirken veririz. Yürümeye Övgü, yürümenin bütün yönlerine açılıyor: Okur, Yürüyen Adam sizsiniz. David Le Breton, 26 Ekim 1953 doğumlu, Fransız antropolog ve sosyolog. Strasbourg İnsan Bilimleri Üniversitesi'nde profesördür. Araştırmalarını beden ve riskli tavırlar antropolojisi üstünde yoğunlaştırmış, bu arada sessizlik ya da yürüyüş gibi daha kişisel temalara da el atmıştır. HARUKİ MURAKAMİ / RENKSİZ TSUKURU TAZAKİ'NİN HAC YILLARI Kaderimde tek başına kalmak vardır belki de... İşte o an, Tsukuru nihayet her şeyi kabullenmeyi başarabild. İnsanların yürekleri arasındaki bağ yalnızca uyum üzerinden oluşmuyordu. Aksine, bir yaradan diğerine daha derin bağlar oluşuyordu. Acı acıyla, kırılganlık kırılganlıkla yürekleri birbirine bağlıyordu. Elemli çığlıklar olmadan suskunluk, kan toprağa akmadan affediş, insanın içini lime lime eden kayıplardan geçmeden kabulleniş mümkün değildi. İşte bu, gerçek uyumun kökünde var olan şeydi. Haruki Murakami'den kaderinin gizemini çözmek, içindeki iflah olmaz yaranın kaynağına inmek için büyük bir yolculuğa çıkan bir kahramanın romanı. Kendini 'renksiz' bilen Tsukuru Tazaki'nin hikayesi. Haruki Murakami, 1949'da Kobe'de doğdu. Vaseda Üniversitesi'nde klasik drama eğitimi aldı. İlk romanı Kaze no oto o kike (Rüzgarın Şarkısını Dinle) 1979'da yayımlandı. 21. yüzyıl edebiyatının en önemli isimlerinden olan Murakami'nin kitapları pek çok ödül aldı, tüm dünyada ellinin üzerinde dile çevrildi. Haruki Murakami'nin Yaban Koyununun İzinde, İmkansızın Şarkısı, Sınırın Güneyinde Güneşin Batısında, Zemberekkuşu'nun Güncesi, Sahilde Kafka, Haşlanmış Harikalar Diyarı ve Dünyanın Sonu ile tüm dünyada büyük yankı uyandıran 1Q84 ve Koşmasaydım Yazamazdım isimli kitapları da Doğan Kitap tarafından yayımlandı. JAMES COOK - DÜNYANIN ÇEVRESİNDE YOLCULUK ÖYKÜLERİ Kaptan James Cook, 1728 yılında Marton, Kuzey Yorkshire'da doğdu. 16 yaşında evden ayrılıp bir balıkçı kasabası olan Staithes'e gidip orada çalışmaya başladı. Denize olan tutkusunun, bu sahil kasabasında, çalıştığı marketin penceresinden dışarıdaki manzarayı seyrederken başladığı söylenir. Bir buçuk sene sonra patronu, Cook'un bu işe uygun olmadığını düşünüp onu yakınlardaki bir liman şehri olan Whitby'ye götürür ve Quaker mezhebine bağlı Walker kardeşlerin gemisinde çalışmasını önerir. Cook bu gemide deniz tüccarı olarak çalışmaya başlar ve işini en iyi şekilde yapabilmek için cebir, trigonometri, seyrüsefer teknikleri ve astronomi öğrenmeye başlar; öğrendikleri, bir gün kendi gemisinin kaptanlığını yapmaya başladığında kendisine çok faydalı olacaktır. ROBERT M. PİRSİG – ZEN VE MOTOSİKLET BAKIM SANATI Zen ve Motosiklet Bakım Sanatı roman, otobiyografi ve felsefi denemetürlerinin sınırlarını genişleten; bütün bir akılcılık geleneğini sorgulayan benzersiz bir kült kitap. Romanda bir adamın, oğlu ve iki arkadaşıyla birlikte yaptığı uzun bir motosiklet yolculuğu anlatılıyor. Yolcular, metalik-plastik yalnızlıkların hüküm sürdüğü, özdeki çirkinliklerin yapay bir stil cilasıyla kapatılmaya çalışıldığı, stilize nesneler, stilize insanlar ve ilişkilerle dolu bir hayatın yaşandığı Amerikan kentlerinden, sapa dağ yollarından, uçsuz bucaksız düzlüklerden geçiyor, bir dağa tırmanıyor ve en sonunda okyanusa varıyorlar. İlk bakışta bir adamın, oğlu ve iki arkadaşıyla yaptığı uzun bir motosiklet seyahati gibi duran bu kitap, aslında Amerikan toplumunun içinde bulunduğu açmazları ifşa eden ve ana karakterin kendi iç yolculuğunda 'aklının ötesine' geçip yaptığı derin bir deneyime dönüşüyor. Sonra bir bakıyorsunuz, kendinizi 'Akılcılık' akımları ve Antik Yunan'daki kökenlerine kadar inmişsiniz. Peki, bu akıl anlayışındaki 'genetik bir bozukluk'tan nasıl çıkacağız? 'Dünyayı düzeltmenin yeri önce kendi yüreğimiz, kafamız, ellerimiz ve onlardan çıkan iştir' diyerek çözümün yine kendimizde olduğu son sözüyle derin bir nefes aldırıyor yazar. BAŞIBOŞ BİR YOLCULUKTAN NOTLAR -FERNANDO PESSOA Pessoa'nın gözde temaları olan 'düşünmek/hissetmek', 'düşlemek/yaşamak', 'dış/iç' karşıtlıkları, 'kendiyle ben arasındaki mesafe', Tanrı, teozofi, mitler, yitim duygusunun sürekliliği gibi kavramlar etrafında dolanıp duran kısa metinler, cümleler, dizeler... Baştan sona ya da atlayarak okunabilecek, Pessoa'nın şiirli felsefesinin tek bir cümlesiyle günler geçirmeye imkân tanıyan bir seçki... Nihayet Dergi Mart 2018 sayısından yararlanılmıştır.