Tuvallerin izinde İstanbul yolculuğu

Türk resmi gündelik hayattan çok törenleri, portrelerden çok olayları sever. 19'uncu yüzyıl ressamları Osmanlı Türkiye'sini farklı bir konumda işlemeye başladılar. Bunların içinde İtalyanların yaklaşımı çok daha ustacadır ki, bu bir tesadüf değildir. Evvela bu topraklara yerleşen İtalyanlar vardı. Bu ırk Akdeniz'in doğusuna karşı daha yakındı ve bu yakınlık yerleşip hayat kuracak düzeydeydi. İstanbul'u resmeden Avrupalıların teknik kusurları dışında, hayata ve insanlara bakışlarındaki yabancılık onlarda yoktu. Donizetti Paşa olsun Guatelli Paşa olsun yerel müziği iyi etüt edip ona göre kendilerinden istenen marşları ve eserleri bestelemişlerdi. Ressamlar da resimledikleri çevrenin bir parçası olmayı bilmişlerdir. Fatih Sultan Mehmed'den beri portre yapmaya gelenler İtalyanlardır. MALTA DOĞUMLU PREZİOSİ Preziosi ailesi Malta'yı Doğu Akdeniz'deki korsanlık faaliyetleri için ileri üs olarak kullanan Korsikalı bir ailedir. 1718 Sicilya yönetimi Malta Şövalyelerinden yardım istemiş ve Malta Şövalyeleri yardım için Giuseppe Preziosi'yi göndermiştir. Giuseppe Preziosi sayesinde Sicilya donanması İspanyol ablukasını kaldırır. O yıllarda Sicilya kralı olan Savoy dükası II. Vittorio Amadeo, Giuseppe Preziosi'ye kont unvanını verir. İlerleyen dönemlerde Preziosi ailesi Malta'ya yerleşirler. Amadeo Preziosi, 2 Aralık 1816 yılında Malta'nın başkenti Valletta'da dünyaya gelir, çocukluk ve gençlik yıllarını bu şehirde geçirir. Babası Gio Francesco, en büyük oğlu Amadeo'nun adanın yönetiminde rol oynaması için onu Malta Üniversitesi'nde hukuk eğitimi almaya zorlar. Ancak Amadeo çocukluğundan beri ilgi duyduğu resmi, hukuk eğitimine tercih eder ve Malta'nın ünlü ressamlarından Giuseppe Hyzler'ın atölyesinde çalışmaya başlar. Avrupalı Romantikler için Doğu, doğal ve saf olana karşı duydukları özlemi giderebilecekleri bir sığınak olmuş ve yüceltilmiştir. Preziosi, Hyzler'in yanında aldığı eğitimden sonra kardeşi Léandro ile birlikte Paris'e gitmiştir. Resim eğitimine Ecole des Beaux Arts'ta devam etmiştir. Preziosi'nin Paris'te bulunduğu yıllar, Romantik sanatın zirvede olduğu dönemdi. Oryantalist resim de aslında Romantik resmin bir dalıydı. NATÜRALİST ÜSLUPTAKİ RESİMLER Avrupalı Romantikler için Doğu, doğal ve saf olana karşı duydukları özlemi giderebilecekleri bir sığınak olmuş ve yüceltilmiştir. Salon sergilerinde çok sayıda Oryantalist tablonun sergilendiği bu ortamdan Preziosi'nin etkilenmemesi olanaksızdı. Malta'ya dönüşünde, babasının ressam olmasına hala karşı çıktığını gören Amadeo Preziosi, Doğu Akdeniz'de bir geziye çıkar. 28 Eylül 1842'de Eurotas adlı gemiyle İstanbul'a doğru yola çıkmıştır. Sanatçı, gemideyken tuttuğu güncede, 'Şark benim için yeniden doğuş olacak ve mutlu olacağım inancındayım' demiştir. İstanbul'a vardığında bu gemi yolculuğuyla ilgili notlarını, 'İşte benim tablolarım, manzaram, hepsi birer birer karşımdalar artık.' cümlesiyle bitirmiştir. Preziosi'nin eserleri 19. yüzyılda İstanbul'a gelen diğer Oryantalist ressamlardan farklı olarak İstanbul halkını, yaşantısını, gelenek ve göreneklerini ne denli iyi gözlemlediğini ve yakından tanıdığını da kanıtlar niteliktedir. 1840'ların İstanbul halkı, günlük yaşamları içerisinde ya da mesleklerine ilişkin ortam ve kıyafetleriyle ayrıntılı olarak betimlenmiştir. Sanatçı, İstanbul'da yaşayan bu tipler arasında Türklerin yanı sıra Arnavut, Rum, Yahudi ve Ermeni gibi etnik gruplara, 1852–1856 yılları arasında gerçekleştirdiği figür çalışmalarında ise Osmanlı İmparatorluğu'nun çeşitli bölgelerinin dışında İran ile Hindistan'dan İstanbul'a gelen egzotik tiplere de yer vermiştir. 1852–1856 tarihli çalışmalarında figürler, 1840'lı yıllara tarihlenen çalışmalarından farklı olarak doğal çevrelerinden soyutlanarak betimlenmişlerdir. Natüralist üsluptaki bu resimler genellikle kâğıt üzerine suluboya ve kalemle gerçekleştirilmiş, sanatçı bazı resimlerde guvaş ve mürekkep de kullanmıştır. İstanbul görünümleri ve yaşantısına dair resimlere fon oluşturan Boğaz kıyıları ve sırtları, mesire yerleri (Haliç, Kâğıthane ve Göksu), Kız Kulesi, Galata Kulesi, mezarlıklar, çarşılar, kahvehaneler, Galata Mevlevihanesi, Beylerbeyi, Nuruosmaniye, Nusretiye, Ortaköy, Arap ve Yeni Camii sanatçının severek çalıştığı konular arasındadır. Preziosi'nin, Sultan Abdülmecid'i saltanat kayığıyla Beylerbeyi Camii'ne ve Çırağan Sarayı'na giderken betimlediği; Kırım Savaşı başlangıcında Boğaz'a demir atan İngiliz, Osmanlı ve Fransız donanmaları ile Üsküdar'daki İngiliz Birlikleri ve Ordugâhı'nı resimlediği yapıtları ise boyutları ve belirli bir olayı anlatmaları bakımından diğer resimlerden farklılık göstermektedirler. Yaşamının son yıllarında Sultan II. Abdülhamid'in (1867-1909) saray ressamı olan sanatçı, Yeşilköy'de bir av kazasında hayatını kaybetmiştir. Yeşilköy San Stefano Katolik Mezarlığı'nda gömülüdür.