Türkiye’nin en iyi şekilde korunmuş Orta Çağ kalesi

Mersin-Antalya karayolunun yanında deniz kıyısında yer alan Mamure Kalesi, Akdeniz ve Kilikya ticaret yollarını gözetlemek için Romalılar tarafından inşa edildi. Kale, savunma açısından son derece önemli bir konuma sahip olması nedeniyle Romalılardan Karamanoğullarına kadar çok sayıda medeniyete ev sahipliği yaptı. Birçok saldırıya uğrayan kale, 12'nci yüzyılda Kilikya Ermeni Krallığı döneminde onarıldı. Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından 1221 yılında fethedilen kale, Selçukluların zayıflaması sonrası bölgedeki Hristiyan birlikler tarafından kontrol altına alındı. Bölgeyi Türklerin hâkimiyetine almak isteyen Karamanoğlu Mahmut Bey ile ordusu tarafından kuşatılan ve 14'üncü yüzyılda yeniden kazanılan kale, onarıldıktan sonra 'Mamure' adını aldı. Mahmut Bey, kalenin içerisine yüzyıllardır ibadete açık olan, tek minareli camiyi inşa ettirdi. OSMANLI'NIN EN ÖNEMLİ KALELERİNDEN Deniz kıyısındaki 23 bin 500 metrekarelik görkemli alanıyla ünlenen Mamure, daha sonra uzun yıllar Osmanlı Devleti'nin en önemli kalelerinden biri olarak öne çıktı. Bugüne kadar korunan en büyük Orta Çağ kalelerinden biri olan Mamure, masmavi deniz manzarası, 39 kulesi, kaleyi bütünüyle dolaşan burçları, zamana direnen dendanları (kalelerde askerlerin sığınıp ok attıkları yer), sarnıçları ve hamam kalıntılarıyla görenleri cezbediyor. Mamure Kalesi, ev sahipliği yaptığı Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Karamanoğulları ve Osmanlılar gibi birçok uygarlığın farklı ve ilginç mimarilerinin bir arada olmasıyla da arkeolojik anlamda büyük önem taşıyor. Bundan dolayı 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alınan ve şu an restorasyon çalışmaları sürdüğü için ziyarete kapalı olan kale, sadece dışarıdan gezilebilmesine rağmen çok sayıda tarih ve fotoğraf meraklısını ağırlıyor. GÖZETLEME KULELERİ Savunma açısından mükemmel bir konuma sahip kale, çevresini saran bölgede denize hükmeder durumdadır. Gözetleme kuleleri özellikle güneyde yer alan ana kule, kalenin görüş açısını genişletir. Kale burcunda yer alan mazgallı siper ve kara tarafında kalenin etrafını saran hendek alanı savunma sisteminin diğer elemanları arasındadır. Mazgallı siper ve gözetleme kulelerinin pencereleri, kale içinden ok atışını kolaylaştıran fakat dışarıdan gelen atışları zorlaştıran iç kısımda daha geniş olmak üzere V şeklindedir. Kalenin yapılış tarihi kesin değildir. 3. ya da 4. yüzyılda Romalılar tarafından inşa edildiği tahmin edilir. 1988 yılında Anamur Müzesi Müdürlüğü başkanlığında yürütülen kazılarda Geç Roma döneminin seçkin kentlerinden 'Ryg Monai' kentine ait mozaik taban kaplaması ortaya çıkarılmıştır. Diğer taraftan, Kale Anamurium antik kentinin harici koruyucu kalesi olarak da bilinir. EVLİYÂ ÇELEBİ'NİN GÖZÜNDEN MAMURE Kale hakkında Evliya Çelebi'nin verdiği önemli bilgiler yer alır: 'Venedik keferesi elinde büyük bir şehir ve kadim bir kale imiş (burası). İkinci Selim zamanında Lala Mustafa tarafından Kıbrıs fethine ön hazırlık kapsamında alınmış ve tamir ettirilmiş. Halen de sağlam bir kaledir. Vergisi 150 akçe olan bir kazadır. Buraya bağlı 30 kadar köy vardır. Kethudası, nakibi ve şeyhülislamı yoktur. Ama kale dizdarı ve 150 kadar askeri vardır. Kıbrıs iskelesi denilen binası çok güzeldir. Türkler buraya Mamuriyye demeyip Anamur İskelesi derler. Kıbrıs buraya 100 mil kadardır. Buranın han, hamam ve camii vardır. Ama halk daima yaylada kalır. Çünkü havası çok ağırdır. Ben de bundan dolayı bir gün çengelistanda (sık ağaçlık) yatıp (buradan ayrıldım.)' KAPLUMBAĞALARIN YUVASI Kale hendeklerinin amacı, düşmanı kaleden uzaklaştırmaktır. Bu anlamda Mamure önemli bir örnektir çünkü, Mamure'den başka sulu hendeğe sahip Türkiye'nin ikinci bir kalesi yok. Kalenin iç batı köşesinden başlayıp kuzey duvarları boyunca bir yay çizerek doğusunda denize beş altı metre kala biten hendeğin geçmişte denize kavuştuğu da düşünülebilir. Sulu hendeğin bir diğer özelliği de caretta caretta türü kaplumbağaları barındırıyor olması. Yani bu bölge aynı zamanda caretta caretta türü kaplumbağaların Türkiye'deki nadir üreme alanlarından… 700 YILDIR EZAN OKUNAN BİR CAMİ Karamanoğulları tarafından inşa edilmiş tek minareli cami 16'ıncı yüzyıl Osmanlı mimarisinin niteliklerini yansıtır. Onarım geçiren tarihi cami hala kullanılmaktadır. Kalenin kuzeyinde yer alan hamam yapısının da Karamanoğulları tarafından inşa edildiği düşünülür. Hamamın giriş kısmı yıkılmış diğer kısımları ise hala ayaktadır. Uzmanlar deniz tarafındaki avlulu bölümü dış kale; sulu hendekli bölümü iç kale olarak niteler. İç kale yani kuzey avlulu bölümün dikkat çeken özelliği; içinde bir caminin olmasıdır. Karamanoğlu döneminde yapılmış olsa da tamamen Osmanlı cami mimarisi özelliği kazanmış. Kare planlı, tek minareli ve üç revaklı son cemaat yerine sahip. Daha da ilginci kale ve çevresinde yerleşim olmamasına rağmen beş vakit görevli bir imamı var. Hem de 700 yıldır… Basık kemerli taş kapıdan girilen yapının mihrabı da taştan dikdörtgen niş içinde bulunuyor. Mermer çerçeve içine alınmış kaş kemerli pencerelerle aydınlatılan caminin iç görünümünden çok, dış estetiği öne çıkıyor. Kuzey cephesinde yer alan son cemaat mahallinin orijinal direk ve örtülerinin zaman içinde kaybolan caminin önündeki beşik tonozlu çeşmesinde oyma küçük kemerlerle dekore edilmiş iki gözü bulunuyor. (Akdeniz'de Muhakkak Görülmesi Gereken Bir Kıyı Kalesi: Mamure, Dünya Bizim) MALKOÇOĞLU KRALLARA KARŞI FİLMİNİN TANIĞI Kalenin göze çarpan unsurlarından biri de dendanları. Dendanlar, burç ve bedenlerin üzerlerinde askerlerin atış yapabildikleri ve gizlenebildikleri girintili çıkıntılı siperlerdir. Günümüzde çoğu kalenin üstü, dendanlarının zaman içinde yıkılmasından dolayı düzleşmiştir. Ama Mamure Kalesi'ninkiler sapasağlam ve eksiksiz. Tek olumsuzluk; restorasyonda dendanların taş örgüsüne orjinalinde olmadığı halde mermer ilave edilmesi… Cüneyt Arkın'ın başrolde olduğu ve 1967 yılında çevrilen 'Malkoçoğlu Krallara Karşı' filmindeki prensesi zindandan kurtarma sahneleri bu kalede çekilmiş.