Türkiye’de bulunan edebiyat müzeleri

'Her şey değişebilir, hatta kendi irademizle değiştiririz. Değişmeyecek olan, hayata şekil veren, ona bizim damgamızı basan şeylerdir.' Türk edebiyatının mihenk taşlarından olan Ahmet Hamdi Tanpınar'dan adını alan bir edebiyat müzesidir. Bu müzede yazarın 30'u aşkın kalem, daktilo, kitap, saat, pipo gibi eşyaları sergilenir. Kurumun arşivinde ise geçmişten günümüze var olan edebiyat dergileri, ödül alan eserler bulunur. Müzenin içerisindeki 9000'i aşkın kitabıyla ziyaretçilere önemli bir çalışma ortamı sağlar. Gülhane Parkı'nın içerisinde olan müzeye giriş ücretsizdir. Pazar günleri hariç Ziyaret saatleri: Pazartesiden cumartesi günleri 10.00 – 19. 00 arasındadır. Pazar günleri haricinde her gün 10:00 ile 19:00 saatleri arasında ziyaretçilerine açıktır. 'Sen olmasan... Seni bulmak hayâli olsa muhâl, Yaşar mıyım dersin?' Kaygılı, sarsıntılı, yer yer iyimser olsa da genel olarak karamsar bir hayat sürmüş Tevfik Fikret. İçinde doğup büyüdüğü, babasından kalan Aksaray'daki konağı satar. 1905 yılında Rumelihisarı'nda, öğretmenlik yaptığı Robert Koleji yakınlarında planlarını kendisi çizerek inşa ettirir Âşiyan'ı. Âşiyan, İstanbul Belediyesi tarafından 1945'te müze haline getirilir. Daha sonra yazarın mezarı da buraya aşınır. Müzede Tevfik Fikret ile ailesinin, Abdülhak Hamit'in, Nigar Hanım'ın ve diğer Tanzimat edebiyatçılarının çeşitli eşyaları sergilenir. İstanbul Beşiktaş'ta bulunan müzeye giriş ücretsizdir. Pazartesi günleri hariç 09.00-16.00 saatleri arasında ziyarete açıktır. 'Âvâzeyi bu âleme Davûd gibi sal Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş' 1491 yılında inşa edilen Galata Mevlevihanesi müze olarak 1975 yılında hizmete açıldı. Semahane, derviş hücreleri, şeyh dairesi, kütüphane gibi çok nitelikli ölümlere sahip. İstanbul'un en eski mevlevihanesi olan müze Fuzuli, Nedim, Şeyh Galip, Baki gibi divan edebiyatını sevenlerin ve k Mevlevilik anlayışını merak edenlerin gitmesi gereken bir müze. Beyoğlu'nda bulunan müzeye giriş öğrenciye ücretsiz olup tam bilet bir liradır. Pazartesi günleri hariç her gün 09.30 ile 17.00 arasında ziyarete açıktır. 'Gitme ey yolcu, berâber oturup ağlaşalım: Elemim bir yüreğin kârı değil, paylaşalım: Ne yapıp ye'simi kahreyleyeyim, bilmem ki? Öyle dehşetli muhîtimde dönen mâtem ki!' Milli Şairimiz Mehmet Akif Ersoy, İstiklâl Savaşımız sırasında I. TBMM Burdur Mebusu iken, kendisine büyük hayranlık duyan Tacettin Şeyhi tarafından selamlık bölümü kendisine tahsis edilen bu evde yaşadı ve İstiklâl Marşı'mızı bu evde yazdı. Bu ev 30 Ekim, 1949 tarihinde Şehir Meclisi kararı ile Mehmet Akif Ersoy Evi adını almış ve müzeye dönüştürülmüş ise de bakımsız kalmış ve zamanla harap oldu. Hacettepe Üniversitesi Merkez Kampusu'nun kuruluşu sırasında, Rektör Prof. Dr. İhsan Doğramacı yapının eski durumuna sadık şekilde onarımını sağlamış ve yapı ziyarete açılmıştır. Mehmet Akif Ersoy'a ait cep saati, gözlük, tesbih, tüfek ve büyük şairin yüzünün kalıbı müzede teşhir edilen manevi değeri yüksek eserlerdir. Cumartesi-Pazar ve resmi tatiller dışında her gün saat: 10.00-12.00, 14.00-16.00 arasında ziyarete açıktır. 'Birçok gidenin her biri memnun ki yerinden, Birçok seneler geçti; dönen yok seferinden' İstanbul şâiri Yahya Kemal'in sağlığında kitap hâlinde hiçbir eserini yayınlamayan Yahya Kemal'in vefatından sonra kurulan Yahya Kemal Enstitüsü şairimizin şiir, yazı ve notlarını 12 kitap hâlinde yayımladı, Yahya Kemal monografisini ve hakkında yazılanların büyük bir kısmını kitaplaştırdı. 1958 yılında Yahya Kemal müzesi kurularak şairin özel eşyaları, el yazısı notları, kitapları, çeşitli hatıra resimleri ziyaretçilere açıldı. Hafta içi her gün 10:00 - 16:00 saatleri arasında ücretsiz olarak ziyaret edilebilir. 'İnsan aslını unutmamalıdır' Türk edebiyatının usta öykücülerinden Sait Faik Abasıyanık'ın yaşamına tanıklık etmiş eşyaları, fotoğrafları, mektupları, kartpostalları, eserlerine konu olan sayısız hatırasının izlerini taşıyan nice eşya ve belgeyi ziyaretçileriyle buluşturan Sait Faik Abasıyanık Müzesi, ilk olarak 22 Ağustos 1959 tarihinde açıldı. 1964 yılından itibaren Darüşşafaka Cemiyeti'nin sorumluluğunda yoluna devam eden Müze, açıldığı günden bu yana ülkemizin en fazla ziyaret edilen müzelerinden biridir. Darüşşafaka Cemiyeti tarafından 2009 yılında güçlendirme, restorasyon ve konservasyon çalışmaları nedeniyle ziyarete kapatılan Müze, 11 Mayıs 2013 tarihinde yeniden ziyarete açıldı. Vasiyeti üzerine ücretsiz ziyaret edilen müze Burgazada'da bulunuyor. Yazarın evi pazartesi ve salı günleri haricinde 10.30-18.00 saatleri arasında ziyarete açık. '-Hiç bitmeyecek mi senin bu okuman? -Bitmeyecek. -Hiç mi? -Hiç. -Niyetin kâtip olmak mı yani? -Hayır. -Ya? -İnsan olmak' Beyoğlu'nda bulunan müzede yazarın çoğu Ara Güler tarafından çekilmiş özel yaşamıyla ilgili 70 fotoğrafı, ailesiyle ilgili fotoğrafları, kitaplarının orijinal ilk baskıları, özel mektupları, hakkındaki yazılar, makaleler ve doktora tezleri, çalışma odası, yazarın kullandığı daktilo, yatak, diş fırçası, kalem gibi özel eşyaları ve öldüğünde yüzünden alınan yüz kalıbı gibi çeşitli materyaller bulunuyor. Her gün 10.00-19.00 saatleri arasında açık olan müzeye öğrenciler 5, siviller 10 TL'ye giriş yapabiliyor. 'İtirafı zor olan hakikatlerin saklanması daha zordur' Adaları seven eski yazarlardan olan Hüseyin Rahmi, 1912'den 1944'e kadar Heybeliada'da yaşadı. Müzeye dönüştürülen yaşadığı evde kişisel kütüphanesi, kendi yaptığı el işi resimleri ve kimi özel eşyaları müzede sergileniyor. Girişi ücretsiz olan müze, haftanın her günü 10.00 ile 16.00 arası ziyarete açık. 'Ne efsunkâr imişsin ah ey didâr-ı hürriyet Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten' 1952 yılında Ihlamur Kasrı'nda açılmış olan müze, 1969 yılında Yıldız Parkı içinde bulunan Çadır Köşkü'ne, 1983 yılında ise Tanzimat Fermanı'nın okunduğu Gülhane Parkı içindeki binasına taşınır. Müzede 1839 – 1876 yılları arasındaki Batılılaşma hareketlerine ait belge ve eşyalar sergilenir. Müze Pazar günleri dışında her gün 09.00 – 16.00 saatleri arasında ziyarete açık. Eşi Semiha Tahir'in kurduğu vakıf, Suadiye Kadıköy'deki bu evi müze haline getirdi. Nâzım'ın daktilosunu da barındıran müze, Kemal Tahir'in el yazmaları, binlerce kitabı, başarıları ve çeşitli görseller müzenin ana kemiğini oluşturur. Kemal Tahir'in son çalışmalarını yaptığı, hayata gözlerini yumduğu bu ev, hafta için her gün 09.00 ile 17.00 arasında ziyaret edilebiliyor. 1974 yılında Türkiye Yazarlar Sendikası kuruldu. Kültür Bakanlığı'nın desteğiyle kurulan müze, ''belgelik'' ve ''kitaplık'' olarak iki ayrı bölüme sahip. İlk bölümde sanatkârların belge niteliğine sahip yazı ve çalışmaları yer alıyor. Kitaplık bölümü ise sözlükler, antolojiler, derlemeler, ansiklopedilerle bezenmiş. Müze, İstanbul Beşiktaş'ta yer alıyor. Cahit Sıtkı'nın doğduğu ev olan müze, 1733 tarihinde inşa edildi. Cahit Sıtkı Tarancı'nın çocukluk ve gençlik yıllarının bir bölümünün geçtiği bu tarihi ev; 1973 tarihinde Kültür Bakanlığı tarafından satın alınarak restore edildikten sonra, Cumhuriyetin 50. Yılında 29 Ekim 1973 tarihinde Cahit Sıtkı Tarancı'nın anısını yaşatmak amacı ile müze olarak hizmete açıldı. Girişlerinin ücretsiz olduğu müze tadilat nedeniyle ziyarete kapalı. Adana Seyhan'da halk ozanlarımızdan Karacaoğlan'ın adını taşıyan bu müzede 5000'e yakın materyale sahip.2011 yılında açılan müzede, Adana ve bölgede doğmuş veya yaşamış yazarların fotoğrafları, Adana ve bölge yazarlarına ait yazma eserlerin tıpkıbasımları, Yaşar Kemal ve Muzaffer İzgü'ye ait daktilo, gözlük, saat gibi objelerle, Orhan Kemal gibi birçok sanatçıya ve yazara ait kitaplar ve ayrıca Karacaoğlan'la ilgili yazılmış kitaplar bulunur. Müze ve kütüphanede pazar günleri haricinde her gün 10.00 ile 19.00 saatleri arasında açık. Vatan şairi Namık Kemal'in 1840 yılında Tekirdağ'da doğduğu evin yakın çevresinde eski Tekirdağ evleri örnek alınarak, Namık Kemal'in hatırasına Tekirdağ Namık Kemal Derneği tarafından 1993 yılında yaptırıldı ve 1994 yılında hizmete girdi. Namık Kemal Evi; Tekirdağ mutfağı, baş odası ve yatak odasını tanıtan etnografik eşya ile süslendi. Ayrıca Namık Kemal ve onun hakkında yazılmış eserler evde teşhir edilir. Müze, Cumartesi ve Pazar günleri haricinde 08.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açık. Ziya Gökalp'in doğup büyüdüğü Diyarbakır'daki ev 1953 yılında Kültür Bakanlığı'nca alınıp 1956 müzeye dönüştürüldü. Ünlü sosyolog ve yazar Gökalp'in yetiştiği bu ev Diyarbakır'a özgü bir mimariye sahiptir. 1824 yılında Ziya Gökalp'in ailesine intikal eden evde 1876 yılında Ziya Gökalp doğdu. 23 Mart 1956 tarihinde evin harem bölümü İl Özel İdaresince, selamlık bölümü ise Belediye tarafından kamulaştırılmış, harem bölümü, Kültür ve Turizm Bakanlığınca Ziya Gökalp Müzesi olarak düzenlenerek ziyarete açıldı. Müzeye giriş ücretsiz olup yaz ayları 09.00 – 19.00 arası, kışın 08.00 – 17.00 arasında kapılarını ziyaretçilerine açıyor. Mevlana Celalettin Rumi'nin kendini bilmeye ve aşka dayanan felsefesi yüzyıllar boyunca bütün dünyayı etkiledi ve etkilemeye devam ediyor. UNESCO 2007 yılını Mevlana Yılı ilan etti, Mevlana'nın yarattığı hoşgörülü felsefe bir yıl boyunca çeşitli etkinliklerle anıldı ve anlatıldı. Tekke ve zaviyelerin kapatılması sonrasında Mevlevi dergâhı, Türk ve İslam kültüründeki önemli yeri nedeniyle korundu ve müze olarak yeniden düzenlendi. Günümüzde en çok ziyaret edilen müzelerden biri olan yapıda en ilgi çeken parçalar, Mevlana Celaleddin Rumi'nin Kubbe-i Harda (Yeşil Kubbe) olarak anılan türbesi, dergâh eşyaları, değerli elyazmalarının dışında bugünkü kemanların öncüsü olarak kabul edilen sekiz telli keman, sabır taşları ve Galileo'nun asıldığı dönemde astronomi dersleri vermek için kullanılmış olan küre. Konya'da bulunan müzeye giriş ücretsizdir. Kış ayları 09.00-16.40, yaz aylarında ise 09.00-18.30 arasında ziyarete açıktır. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın projelerinden biri olan Evliya Çelebi Edebiyat Müze Kütüphanesi Kütahya'da olup Türk ve Dünya edebiyatına dair yaklaşık 5.000 kitabı içinde barındırıyor. Ayrıca edebiyat, felsefe, sanat gibi konularda söyleşi düzenlemek isteyenlere tahsis edilen bir yer de mevcut. Kütahyalı yazar ve şairlere ait yazma eserlerin tıpkıbasımları ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca Türk Edebiyatının Dışa Açılımı (TEDA) çalışmaları çerçevesinde, başka dillerde yayımlanan tüm eserler yine bu kütüphanede okuyucuların yararına sunuluyor. Pazar ve pazartesi günleri haricinde 10.00 ile 19.00 saatlerinde ziyaret edebilirsiniz. Büyük Türk halk şairinden adını alan müze Erzurum'dadır. 1.000'e yakın yazarın edebiyata dair yaklaşık 5.000 kitabı bulunan müze 2012 yılında faaliyet göstermeye başladı. Türk edebiyatının önemli dergilerinin kapaklarının tıpkıbasımları ve çeşitli süreli yayınlar da müzede yer alır. Erzurumlu Emrah Edebiyat Müze Kütüphanesi'nde, 1.000'e yakın yazarın edebiyat ve edebiyat kuramına ilişkin yaklaşık 5.000 kitap ve kitap dışı materyal bulunur. Türkiye'de yayımlanan 87 edebiyat ve sanat ile ilgili süreli yayının basılı versiyonlarına erişim olanağı vardır. Sivas'ın Sivrialan Köyü'nde bulunan Halk Ozanı Âşık Veysel Şatıroğlu'nun evi Kültür Bakanlığı tarafından 1979 yılında kamulaştırıldı ve 1982 yılında müze olarak ziyarete açıldı. Müzede Âşık Veysel'in kişisel eşyaları, fotoğrafları, şiirleri ve onunla ilgili yayınlanan eserler sergileniyor. Âşık Veysel'in anısını yaşatmak için her yıl 9-11 Temmuz tarihleri arasında Sivas'ta ve Şarkışla-Sivrialan Köyü'nde anma törenlerinin yanı sıra, 'Âşık Veysel Âşıklar Bayramı' adı altında festival düzenleniyor.

Türkiye’de bulunan edebiyat müzeleri

AHMET HAMDİ TANPINAR EDEBİYAT MÜZE KÜTÜPHANESİ