Osmanlı’nın Bağdat’taki kalbi “Irak Kitaplar ve Belgeler Evi”

Irak'ta araştırmacılarla yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin başvuru kaynağı olarak bilinen Irak Kitaplar ve Belgeler Ev'inde, Osmanlıca yazılı belgelerin yanı sıra Irak'ta yayın yapan Zevra ve Zafer adlı ilk Türkçe gazetelerden de onlarca sayı arşivde bulunuyor. Söz konusu kütüphanede elle yazılmış onlarca Osmanlıca belge yer alıyor. Bazı ziyaretçiler, Arapça belgelerin yanı sıra Türkçe yazılı belgeleri de inceliyor. Burada çalışan memurlar da özellikle el yazması belgeleri itinayla koruyor. Irak Kitaplar ve Belgeler Evi Başkanı Dr. Ala Allak, burada onlarca Osmanlıca ve Türkçe yazılı tarihi belgenin bulunduğunu dile getirerek, daha önce Türkiye'de Osmanlı arşivlerinin bulunduğu kütüphaneleri ziyaret ettiklerini belirterek, Irak ile Türkiye arasında bu konuda işbirliğinin önemine değindi. Irak Kitaplar ve Belgeler Evi'nin 2003 ABD işgali sonrası ateşe verildiğini ve yağma olaylarına maruz kaldığını söyleyen Allak, binlerce belgenin söz konusu yangında kaybolduğunu kaydetti. Allak, Irak'taki akademik çalışmalarda kullanılan Osmanlıca belge eksikliğinin Türkiye tarafından giderilmesini istediklerini, Türkiye'deki ilgililerin buna hazır olduğunu ve bundan memnuniyet duyduklarını da sözlerine ekledi. 'Bunlar burada bulunan yegane kayıtlardır.' diyen Allak, Irak'taki Kitaplar ve Belgeler Evi'nin Türk ziyaretçilere her zaman açık olacağını vurguladı. Irak'ta bulunan Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Zekeriya Kurşun, yaptığı açıklamada, 'Bağdat'taki bu kütüphaneyi ziyaret ederek, Osmanlı dönemine ait belgeleri anlamaya ve tetkik etmeye çalıştık. 2003 ABD işgaliyle buradaki kütüphane yağmalandı, yakıldı ve daha sonraki dönemlerde de pek çok felaketlerle karşı karşıya kaldı.' 'Osmanlı dönemine ait belgeler, özellikle şer'iye sicilleri ile mahkeme defterlerini incelemek ve bu konudaki merakımızı gidermek için buradayız.' diyen Kurşun, Kültür Bakanlığı'nın konuyla ilgili projesini hayata geçirmek istediklerini de söyledi. Prof. Dr. Kurşun, Osmanlıca yazılı belgeleri yerinde incelediklerini dile getirerek, birçok belgenin ABD işgali sonrası çıkan yangında yakıldığını üzüntüyle öğrendiklerini ve kurtarılan eserlerin araştırmacılara hazırlandığını kaydetti. Kurşun, 'Türkiye ile Irak arasında milli kütüphane alanında ön anlaşma çalışması yapıldı. Bu çok önemli. Bunun mutlak surette tamamlanması gerekiyor. Osmanlıca arşivi, Irak'ta yeniden yazılacak tarihte olmazsa olmaz kaynaklardan birisidir. Burası (Bağdat), Osmanlı döneminin önemli bir arşiv merkeziydi. Türk araştırmacıların buradaki arşivle ilgilenmesi ve buradaki kaynakları kullanması gerekiyor. Özellikle Osmanlı taşrasını çalışanların 1.Dünya Savaşı sırasında nakledilemeyen bu arşivleri tetkik etmesi lazım ki tarih daha doğru ve anlaşılır şekilde ortaya çıksın.' dedi. Arap tarihçilerden çok Osmanlıca bilen Türk tarihçilerin bu eserlerle ilgilenmesi gerektiğini dile getiren Prof. Kurşun, 'Burada dikkatimizi çeken önemli bir konu da, 2. Abdülhamid'in adına Bağdat, Musul ve Basra'da olan arazi ve muhasebe kayıtlarının bulunmasıdır.' ifadesini kullandı.