Moğolistan'dan büyüleyici kareler

Lacivert Dergi Seyahat Yazarı Yusuf Sami Kamadan'ın Moğolistan'da yapmış olduğu 7000 km'lik seyahatinden fotoğraflar' TİKA'nın Moğolistan'da harika çalışmaları var. Yaptıkları ve yapacaklarıyla TİKA bu ülkede de her Türk için bir gurur kaynağı.. Fotoğrafta, Moğolistan'da TİKA tarafından yapılan bir teslim töreninde konuşan TİKA Başka Yardımcısı Mehmet Süreyya Er Bey.. Elini iç cebine sokan Moğol çoban oradan çok tatlı, daha doğalı 1 hafta olmuş bir keçi yavrusu çıkarmıştı.. Moğolistan'ın uçsuz bucaksız steplerinde bir şerit halinde yüzlerce kilometre uzayan, insana sınırsız bir yolculukta olduğu hissi veren yollar.. Moğolistan'da gün batımı.. Uvs Eyaleti'nin başkenti olan Ulangom, Moğolca 'Kızıl Vadi' anlamına geliyor. Burası Rusya sınırına sadece 120 km uzaklıkta.. Moğolistan'ın batısında; Uvs Eyâleti'nin Tarialan ilçesinde yaşayan, 3000 civarındaki nüfuslarıyla Moğolistan'daki azınlık topluluklardan birini oluşturan Hoton Türkleri.. Moğolistan'da Kazaklar dışında üç Türk topluluğu yaşıyor. Hotonlar bunlardan sadece biri. Diğer ikisini ise Bayan Ölgiy'in 90 km güneybatısında, Çin sınırı yakınlarında yaşayan 'Tuvalar' ile Mörön'ün 300 km kuzeyinde, Rusya sınırında ve Güney Sibirya'da bulunan 'Duhalar' oluşturuyor. Minik bir Moğol.. : En yakın yerleşim yerinin kendisine belki de yüzlerce kilometre uzaklıkta olduğu; Altay Dağları'na nazır, içinde göçebe bir ailenin yaşadığı Moğol geri.. Ve gerin hemen önünde Moğolistan steplerinde uçarcasına koşmaya teşne yağız bir Moğol atı.. Altay Dağları eteklerinden.. Moğolistan coğrafyasında seyahat ediyorsanız altınızda iyi bir araç olması şart. Fotoğraftaki Rus yapımı jeep Sovyetler zamanında askerî araç olarak kullanılan '69'. Biraz konforsuz ama zor coğrafyalar için kesinlikle iyi bir tercih. Japonlar da zaten bu araç için 'Ruslar muhteşem bir araç yapmışlar ama içinde insan olabileceğini düşünmemişler' demiş.. Ve tabi ki kımız.. Kımızı ilk defa 2015 yılında, yine Moğolistan'da tatmıştım. Bu sefer bir ilkimi daha Moğolistan'da gerçekleştirdim ve at eti yedim Tuva Türkü bir amca.. Moğolistan'ın en batısındaki Tsengel'de genel olarak Tuva Türkleri yaşıyor. : 'Tuvalar', Moğolistan'da yaşayan dört Türk azınlık grubundan biri.. TİKA'nın Tuva Türklerine yönelik gerçekleştirmiş olduğu çok faydalı projeler var. Bunların bir kısmına da bizzat şahit oldum. Mesela bölge halkına yönelik istihdam oluşturulması amacıyla kurulan keçe atölyesi bunlardan biri. TİKA'nın desteğiyle Moğolistan'ın Ulusal Merkez Arşivi'nde muhafaza edilen arşiv belgelerinin okunması ve saha araştırmalarının yapılması suretiyle hazırlanan 'Moğolistan Tuvaları' adlı eser de bir diğer önemli hizmet. Türk'ün ata yurdu Altay Dağları eteklerinden: hilal şeklinde gerilmiş bir yay ve yıldız.. 'Duha Türkleri'nin yaşadığı; Güney Sibirya bölgesinde bulunan Tsagaannuur'a vakitten kazanmak için Mörön'den gece hareket etmiş, günün ağarmasına yolda tanık olmuş, kızıl tan şerbetinden içip, uzun saatler sürecek yolculuğa öyle devam etmiştim.. : İlk defa Moğolistan'da gördüğüm bir sığır cinsi: 'Yak' veya bilinen adıyla 'Tibet sığırı' Tibet sığırı güden atlı bir Moğol çoban.. Moğolistan topraklarının uçsuz bucaksız steplerinde kaybolmanın bence en güzel tarafı, Moğol ailenin yaşadığı bir çadır evle karşılaşmak.. Medeniyetimizin eşsiz, kadim eserleri olan Orhun Kitâbeleri (Bilge Kağan, Kül Tigin, Tonyukuk) TİKA'nın güvencesi altında emin ellerde.. Çalılıkların arkasında bir ren geyiği.. 'Duha Türkleri'nin yaşadığı Güney Sibirya bölgesine ulaşmam zorlu bir yolculukla üç günümü aldı ama çektiğim fotoğraflar ve edindiğim tecrübe için buna kesinlikle değdi Duhalar tarafından ikram edilen Ren geyiğinin sütü hayatımda içtiğim kesinlikle en lezzetli süttü. Elimdeki çömeğin iç kenarlarından anlaşılacağı üzere süt çok da yağlıydı. Yanımdaki çocuk bana süt ikram eden ailenin en ufak çocuğu.. Artık süt içmekten nasıl bıktıysa, kendisine süt içirme teşebbüsünde bulunduğumda yüzünü çevirip, elini ağzıyla kapatmıştı :) Moğolların kalın keçeden yaptıkları; göçebe hayatın vazgeçilmezi olan geleneksel 'Moğol Geri' Moğolların kalın keçeden yaptıkları; göçebe hayatın vazgeçilmezi olan geleneksel 'Moğol Geri'