Bir zarafet simgesi: Sultan Ahmet Camii'nin bilinmeyenleri

Osmanlı tarihinde en büyük yapılar arasında sayılan ve mimari özelliklerinden dolayı sanat tarihinde önemli bir yeri olan Sultan Ahmet Camii, Ayasofya'nın tam karşısına Sultan Ahmet tarafından inşa ettirildi. Sinan'dan sonra Osmanlı mimarisinin en önemli isimleri arasında sayılan Sedefkâr Mehmet Ağa'nın imzasını taşıyan yapı, devlet hazinesinden ayrılan ödenekle inşa edilmiş ilk selâtin (sultan) cami olma özelliğini taşıyor. 1018-1029 (1609-1620) yılları arasında inşa edilen külliye cami, hünkâr kasrı, sıbyan mektebi, medrese, arasta, hamam, dârüşşifâ (mescid ve hamamı ile), imâret-i âmire (mutfak, fırın, kiler, yemekhane), tabhâneler, han, dârülkurrâ, türbe, sebiller, çeşmeler, dükkânlar, odalar, mahzenler, kahvehane ve evlerden oluşmaktaydı. Sultan Birinci Ahmed ve 14 sayısındaki gizem Bir rivayete göre dönemin padişahı I. Ahmet, minareleri altından yaptırmak istedi. Ancak kaplamada kullanılacak olan altının değeri padişahın bütçesini fazlasıyla aşmıştır. Caminin mimarı Sedefkar Mehmet Ağa'nın bu emri 'altın' yerine 'altı' olarak işittiği söylenir. Bundan dolayı da camiyi 6 minareli inşa edildi. Avlunun güneyinde boydan boya uzanan arasta, odalar, hamam, sebil ve çeşme bulunmaktadır. Avlunun doğusunda ise sıbyan mektebi, bunun kuzeyinde medrese vardır. Kuzeydoğu köşesinde yer alan dârülkurrâ ve türbe ayrı bir çevre duvarı içinde ele alınmıştır. Avlunun batı girişinde ise demirden ağır bir kordon bulunur. Avluya atıyla giren padişahın kordona çarpmaması için kafasını eğmesini gerektiren bu uygulama, padişahın bile camiye girerken kendisine çekidüzen vermesi gerektiğini göstermek amacıyla yapılmış sembolik bir eylemdir. Türbenin Atmeydanı'na bakan yönünde köşede sebil yerine yapılmış olan bir muvakkithâne mevcuttur. Yine Atmeydanı'na bakan yönde birkaç dükkân dışında dış avlu kapıları ve sebiller vardır. Atmeydanı'nın Marmara denizi yönündeki ucunda (Hipodrom'un sphendone duvarı üzerinde) teras üzerine yerleştirilmiş dârüşşifâ ve imaret binalarından mutfak, fırın, kiler, yemekhane, tabhânelerle odalar, evler ve dükkânlar bulunmaktadır. Tarihlerle 25 ilginç bilgi Zümrüt, gül ve yaldızlarla süslenmiş ve yaldızlarla 100 adet Kur'an-ı Kerim işlenmiş kendi mihrabı vardır. Cami dıştan iki yanda yer alan sivri kemerli galerili cepheleriyle hareketli bir görünüme sahiptir. Bu cepheler duvar payandalarıyla üçe bölünmüştür. Tek katlı olarak düzenlenen kuzey bölümleriyle çift katlı düzenlenen güney bölümleri üçer kubbeyle örtülü olup eşit büyüklükteki kemerlere sahiptir. Geniş tutulan ve yine çift katlı olarak düzenlenen orta bölümlerde iki farklı kemerle hareketlilik sağlanmış ve birimlerin üzerleri tonozlarla örtülmüştür. Düz bir duvar olarak ele alınan mihrap cephesinde ise iki yanda büyük, ortada daha küçük olmak üzere dört payanda yer almıştır. Cami içinde 20 bini aşkın İznik çinisi kullanılmıştır. Bu yüzden Avrupalılar tarafından 'Mavi Cami (Blue Mosque)' olarak bilinir. Dış avlu kuzeye ve doğuya üçer, batıya ve güneye ikişer kapıyla açılmaktadır. Cami merkezî planda ele alınmış olup klasik Osmanlı mimarisinin revaklı avlulu şemasını devam ettirmektedir. Yapı ayrıca altı minaresiyle o zamana kadar denenmemiş bir düzenlemeye sahiptir. Sultanahmet'in tarihi geçmişine yolculuk Duvarlardaki büyük tabletlerde halifelerin isimleri ve Kur'an-ı Kerim'den parçalar yazılıdır. Sultan Ahmet Camii'nin Kur'an-ı Kerim'den ayetler içeren hat dekorasyonlarının çoğu, zamanın en büyük hat sanatçısı Seyyid Kasım Gubari tarafından nakşedilmiştir. 17. yüzyılın önemli eserinden biri olan Sultanahmet Camii, Mimar Sinan'ın yapı anlayışı içinde inşa edilmiş bir şaheserdir. Harim mekânına biri kuzeyde revaklı avluya, ikisi yanlarda dış avluya açılan üç kapıyla geçilir. Ayrıca kıble yönünde iki yanda birer kapı daha vardır. Revaklı avluya açılan cümle kapısı mukarnaslı yaşmağa sahip olup iki yanı nişlerle hareketlendirilmiştir. Kapı üzerinde I. Ahmed'in adının bulunduğu kitâbe yer almaktadır. Cami içinde mihrap duvarı hariç üç yönde yer alan mahfil harimi çevrelemektedir. Duvarlardaki payandaların genişliğinde olan mahfil pâye ve sütunlara oturan sivri kemerlerle taşınmaktadır. Sultan I.Ahmet camiinin tüm yapım aşamalarıyla özel olarak ilgilendi. 1610'daki törende Evliya Çelebi bu durumu şu şekilde anlatır: 'Cümle üstad mimar ve mühendisler toplanip, Üsküdarli Mahmut Efendi'nin ve üstadimiz Evliya Efendi'nin dualari ile esasinin kazılmasına başladı. Evvela Sultan Ahmed Han, eteğine toprak doldurupp, 'Ya Rab! Ahmed kulunun hizmetidir, kabul eyle' deyüp, amelelerle birlikte temelden toprak taşıdı.' Yapıda aydınlatmayı sağlayan pencereler altı sıra halinde ele alınmıştır. Mihrap duvarı hariç diğer cephelerde alttan ilk iki sıra pencere dikdörtgen açıklıklı ve sövelidir. Üçüncü sıra pencerelerle eksedralardaki dördüncü sıra pencereler sivri kemerli, yarım kubbelerdeki beşinci sıra ve ana kubbe eteğindeki altıncı sıra pencereler ise yuvarlak kemerli açıklıklıdır. İstanbul'u anlamak için görülmesi gereken 10 mekan Camii külliyesiyle birlikte, İstanbul'daki en büyük yapı komplekslerinden biridir. Cami, Medrese, Daru-l Kurra, Muvakkithane, Sıbyan Mektebi, Arasta, Hamam, İmaret, Darü'ş-şifa ve Türbe'den oluşan külliyenin merkez yapısı olup bir dış avluyla çevrelenmiştir. Kubbelere geçişler pandantiflerle sağlanmış olup yalnızca son cemaat yerinde ortada cümle kapısı önünde bulunan ve diğerlerinden daha yüksek ele alınmış olan kubbeye geçiş mukarnaslıdır. Mermer döşeli revaklı avlu ortasında şadırvan görünümünde, üzeri kubbeli altıgen planlı fıskıyeli havuz bulunmaktadır. Mukarnaslı başlıklı altı sütunun taşıdığı sivri kemerli cephelerde kemer yüzeyleri kıvrık dallı rûmîler, kemer köşe dolgularında ise stilize çiçeklerden oluşan bitkisel süslemeler görülür. Padişah için ayrılan bölüm, caminin güneydoğu köşesindedir. Bir platform, iki küçük dinlenme odası ve sundurmadan oluşan bu bölümden, padişahın güneydoğu üst galerideki locasına geçiş bulunur. Caminin hünkâr mahfili zümrüt, gül ve yaldızlarla süslenmiş ve yaldızlarla işlenmiş kendi mihrabı vardır. Camide zengin çini, kalem işi, ahşap, taş ve madenî süslemeler görülmektedir. Alt sıra pencere üstlerinden başlayarak üçüncü sıra pencere altlarına kadar duvar yüzeyleri çinilerle kaplanmıştır. Özellikle mahfil duvarlarında yer alan çiniler mekân içinde gözü yormayacak şekilde yerleştirilmiştir. Peygamberimizin sevdiği ve övdüğü yiyecekler Caminin içindeki en önemli unsur, ince işçilikle yapılmış mermer mihraptır. Mihrabın sağındaki zengin dekorlu minber, en kalabalık halinde bile herkesin imamı duyabileceği şekilde tasarlanmıştır. Aynaların etrafında mevcut süslemeler ise kazıma tekniği ile yapılmıştır. Mihrap aksındaki dış avlu kapısında aynalar kare ve dikdörtgenlerden meydana gelen tablalardan oluşmuştur. Bu tablaların yüzeylerinde ve etraflarında yine kazıma tekniğinde bitkisel motifler işlenmiştir. Peygamber Efendimizin son anları ve defnedilişi