Terimler ışığında kurban

Allah'a verdiği nimetlerden dolayı şükür anlamını taşıyan kurban sözlükte yaklaşmak, Allah'a yakınlık sağlamaya vesile olan şey anlamına gelir. Müminler her kurban kesiminde Hz. İbrâhim ile oğlu İsmâil'in Cenâb-ı Hakk'ın buyruğuna mutlak itaat konusunda verdikleri başarılı sınavın hâtırasını tazelemiş ve kendilerinin de benzeri bir itaate hazır olduğunu simgesel davranışla göstermiş olmaktadır. Kurban toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar, sosyal adaletin gerçekleşmesine katkıda bulunur. Kurban ile ilgili ayet ve hadislere ulaşmak için tıklayın. Arife herhangi bir dinî bayramdan önceki gün. Asıl olarak; Kurban Bayramı'ndan bir gün öncesine mahsus olan arife tabiri, Türkçede Ramazan Bayramı'ndan bir gün öncesi için de kullanılır. Arife, bayramın müjdecisidir. Peygamberimiz, 'En hayırlı, kabulü şayan olan dua, arife günü yapılan duadır.' (Tirmizî, Dua, 8; Malik, Dua, 500) buyurmuşlardır. Arife günü aslen hicrî kamerî Zilhicce ayının 9. günüdür ve bu gün Kurban Bayramı'ndan önceki, terviye gününden sonraki gündür. Ancak zamanla Ramazan Bayramı için de kullanıldı. Terviye, Zilhicce ayının sekizinci günüdür. Arife gününden bir önceki gündür. Terviye, sözlükte 'suya kandırmak' veya 'gördüğü rüya üzerinde düşünmek' anlamına gelir. Hacıların, terviye gününde sabah namazını Mekke'de kılıp güneş doğduktan sonra Mina'ya çıkmaları ve geceyi Mina'da geçirmeleri sünnettir. Hz. İbrahim, oğlu İsmail'i kurban etmekle ilgili rüyasını o gece görmüş, terviye günü rüyasında oğlunu kurban ettiğini görünce rüyanın rahmandan mı şeytandan mı olduğunu düşünmüş, Arife gecesi de aynı rüyayı görünce rahmandan olduğunu anlamıştı. Bayram günü de Hz. İsmail'le kurban hadisesinin yaşandığı rivayet edilir. Hz. İbrahim ve Hz. İsmail'in büyük imtihanı; Hz. İsmail kurban ediliş hikayesini okumak için tıklayın. Eskiden Mina ve Arafat'ta su temininde güçlük çekildiği için Mekkeliler depo ettikleri suları Arife gününden bir gün önce hem hacılara hem hayvanlarına vererek onları suya kandırırdı. Bunun yanı sıra günahkâr insanların susuz kimseler gibi Allah'ın rahmet deryasından kana kana içmeleri sebebiyle bu güne terviye adı verildiği de rivayet edilir. Teşrik, Arapçada etleri doğrayıp kurutmak demektir. Vaktiyle bayramın birinci günü Mina'da kesilen kurbanların etleri, bayramın 2., 3. ve 4. günlerinde güneşte kurumaya bırakılırdı. Bu sebeple bu üç güne et kurutma günleri anlamında 'eyyam-ı teşrik / teşrik günleri' denilmişti. Tekbir ise Allah'ı yüceltmek anlamına gelir. Kurban bayramının Arife günü (9 zilhicce) sabah namazından başlayarak bayramın 4. gününe ikindi namazına kadar (13 zilhicce) ikindi namazı dahil farz namazlardan sonra toplam 23 defa 'Allâhü ekber Allâhü ekber lâ ilâhe illallâhü vallâhü ekber Allâhü ekber ve lillâhi'l-hamd' cümlesini söylemeye 'teşrik tekbiri' denir. Teşrik tekbiri 'Allah her şeyden yücedir, Allah her şeyden yücedir. Allah'tan başka ilâh yoktur. O Allah her şeyden yücedir, Allah her şeyden yücedir. Hamd Allah'a mahsustur' anlamına gelir. Teşrik tekbiriyle ilgili haberimize ulaşmak için tıklayın. Sözlükte 'durmak, ayakta durmak, bir yerde beklemek' anlamındaki vakfe terim olarak hac ibadetini yerine getiren kişinin belirli bir zaman diliminde belirli yerlerde bir süre durmasını ifade eder. Mekke civarındaki Arafat dağının bulunduğu yerde bir miktar durmaya vakfe denir ki haccın rükünlerindendir. Bu rükün yerine getirilmeden hac bozulur, sahih olmaz. Bu sebeple Peygamberimiz: 'Hac, Arafat'tır' buyurmuştur. Zilhiccenin ilk on gecesine leyâl-i aşr denir. Kur'ân-ı Kerîm'de; 'Andolsun şafağa, on geceye, çifte ve teke, akıp gittiği vakit geceye! Bunlarda akıl sahibi için yemin yok mu?' (Fecr 89/1-5) ayetinde Allah'ın üzerine yemin ettiği 'on gece', rivayetlere göre, Zilhicce aynın ilk on gecesidir. O'nun rızası için yapılan her çeşit ibadet, hac, kurban ibadetler anlamına gelir. Hac ve Umreyi Allah için tamamlayın. Eğer (elde olmayan bir sebeple) bunlardan alıkonursanız, kolayınıza gelen kurbanı gönderin. Kurban yerine varıncaya kadar, başlarınızı traş etmeyin. Sizden her kim hasta olursa yahut başından gelen bir rahatsızlığı varsa, oruç veya sadaka yahut da nüsuk (kurban) olmak üzere, fidye vermesi gerekir. (el-Bakara, 2/I96) Ayrıca nüsuk, sırf ibadet anlamında da kullanılmıştır: De ki: Benim namazım, nüsuk'üm (ibadetim), hayatım ve ölümüm hep âlemlerin Rabbi Allah içindir. (el-En'âm, 6/162) Udhiye, Allah'a yakınlaşmak için, usulüne uygun olarak kuşluk vakti (veya belli vakitte) kurban edilen, belirli şartları taşıyan hayvan demektir. Kurban bayramının ilk üç gününde Allah'a yaklaşmak için, ibadet niyetiyle kesilen özel hayvanlara udhiye denir. Kurban deyince, genellikle, diğer türleri bir yana bırakılarak, sadece udhiye kurbanı anlaşılır. Sıla-i rahim terim olarak 'kan bağı ve evlenme yoluyla oluşan akrabalık bağlarını yaşatma, akrabalarla ilişkiyi sürdürme, haklarını gözetme, onlara ilgi gösterme, iyilik ve yardımda bulunma, ziyaret etme' şeklinde açıklanır. Sıla-i rahim konusu hadislerde de geniş biçimde yer almış, gerek bu tabirle gerekse başka ifadelerle bunun önemi vurgulanmıştır. Bir kimsenin, 'Beni cennete götürecek bir iş söyler misiniz?' şeklindeki bir sorusuna Hz. Peygamber, 'Allah'a kulluk edip O'na hiçbir şeyi ortak koşmazsın; namazını kılar, zekâtını verirsin ve akrabanı gözetirsin' diye cevap vermiştir. (Edeb,10) Bazı hadislerde sıla-i rahmin ömrü uzatacağı ifade edilir. Bu hadisler, 'Allah dilediğini siler, dilediğini sabit bırakır' mealindeki ayete (er-Ra'd 13/39) dayanılarak lafzî mâniada anlaşıldığı gibi, 'Allah böylelerine arkasından dua edecek hayırlı nesiller verir' şeklinde de açıklanır. Hedy kelimesi sözlükte 'yol göstermek, izinden gitmek; göndermek, hediye etmek' anlamlarına gelir. Fıkıh terimi olarak hac ve umre sırasında Harem'de kesilen kurbanlık hayvanları ifade eder. Hac ve umre yapmayanların kurban bayramı dolayısıyla kestikleri kurbana ise udhiyye denir. Kur'an'ı Kerim'de terim anlamında Bakara, Maide ve Fetih surelerinde toplam beş yerde geçer. Sözlükte koşmak, çaba göstermek anlamına gelen sa'y terim anlamı olarak Kâbe'nin doğu tarafında bulunan Safâ ve Merve adlı iki tepe arasında, Safâ'dan başlanıp Merve'de tamamlanmak üzere yedi defa gidip gelmeyi ifade eder. Sa'y; Hz. İbrahim'in eşi Hacer'in, oğlu İsmail'e su bulmak için Safa ve Merve tepeleri arasında yedi sefer gidip gelmesine dayanır. Onların hatırasına binaen bu iki tepe arasından sa'y yapılagelir. Ramazan ve Kurban Bayramı günü özel bir şekilde kılınan iki rekât namazdır. Bayram namazının kılınışı ile ilgili haberimize ulaşmak için tıklayın.

Terimler ışığında kurban

KURBAN