İslam felsefesi nedir? İslam felsefesi üzerine okuma listesi...

Felsefe; varlık, bilgi ve değerler alanıyla ilgili problemleri akılcı, tenkitçi yöntemlerle inceleyen ve temellendiren sistemli fikri faaliyetler bütünüdür. Felsefe sözcüğü kullanılmadan önce yerine kullanılan sözcük histori kelimesidir. Histori kelimesi bugünkü manasında tarih anlamına gelir. Ama o zamanki anlamı araştırmak, araştırmak amacıyla yola çıkmak anlamındadır. Felsefenin en temel görevi sorgulamaktır, bu aynı zamanda kişinin kendisi için yapması gereken bir şeydir. Sorgulamak kişinin kendisi, hayat ve evrenle ilgili bilgiye ulaşmasına kapı aralayacaktır. İslam felsefesi, Müslüman filozofların ortaya koydukları felsefî düşüncenin genel adıdır. İslâm felsefesinin, diğer felsefelerden hiçbir farkı yoktur. İslâm felsefesi tabirindeki 'felsefe' ifadesi konu ve metod yönünden farklı değildir. Bu felsefî düşünceyi bilmeden, onunla sıkı ilişkisi olan bazı kelamî, felsefî ve fıkhî meseleleri ve onların yapısını tam olarak anlamak mümkün değildir. İslam felsefesinin Batı felsefesine etkisi sanıldığından daha büyüktür. Gazalici konumunda olan Clarke ile İbn Rüşdcü konumunda olan Leibniz arasındaki tartışmaları, bu tartışmaların şeklini ve yapısını, Gazali ve İbn Rüşd arasındaki tartışmaları bilmeden, hakkıyla anlamak ve değerlendirmek mümkün değildir. Prof. Dr. Ömer Türker'in 'İslam düşüncesi geleneğinin sürekliliği sorunu' hakkındaki yazılarını okumak için tıklayın İslam felsefesinin gelişmesinde düşünsel birikimi koruyan ve farklılıkları bir arada tutan kentler ve yöneticilerin büyük etkisi görülür. İslam düşüncesinin ortaya çıkışı ve yayılması bu kentlerin İslam'la tanışması ve İslam düşüncesini benimseyenlerin bu kentlerdeki birikimle buluşması felsefi birikimin zenginleşmesini sağlar. Söz konusu kentlerin düşünsel bağlamda gelişmesi buraların İslam'ın yükseliş dönemlerinde birer çekim merkezi olmasıyla yakında ilgilidir. Platon ve Aristoteles'ten sonra felsefi tartışmaların odağı durumuna gelen Atina, önemli bir felsefe ve tıp merkezi durumuna gelir. İbadete açık cami bulunmayan tek Avrupa başkenti Atina'nın geçmişi, tarih öncesi devirlere kadar uzanır. Tüm dünyada anıtları, sanatsal ve kültürel yaşamı ile bilinen Atina, Osmanlı döneminde de oldukça popüler şehirlerden biriydi. Osmanlı kaynaklarında Medinetü'l-hükema olarak geçen Atina, 1458 yılında Fatih Sultan Mehmet döneminde fethedildi. Camileri, hamamları, çarşıları ile bir Osmanlı şehri haline geldi. Yaklaşık 350 yıl boyunca Osmanlı hakimiyetinde kaldı ve burada bazı mimari eserler meydana getirildi. Düşünce tarihine yön veren Müslüman filozofları öğrenmek için tıklayın İslâm felsefe tarihinde felsefe denince, Kindî'den İbn Rüşd'e kadar İslâm coğrafyasında yetişen filozofların gerçekleştirdiği fikrî faaliyetler hatıra gelir. Bununla birlikte felsefe, bir problem etrafında geliştirilen tutarlı, eleştirici ve temellendirici sistematik düşünce şeklinde anlaşılacak olursa kelâmı, nazarî tasavvufu ve fıkıh usulünü de İslâm felsefesi kapsamında mütalaa etmek yani irdelemek gerekir. Son yedi yüzyıllık döneminde İslâm felsefesi çoğunlukla kelâmcı filozoflar kanalıyla kesintiye uğramadan süregelmiştir. Bu dönemde yetişen düşünürlerin ne kadar başarılı oldukları, filozof olarak nitelendirilen Batı skolastikleriyle karşılaştırıldıklarında daha iyi anlaşılacaktır. İslâm felsefesi literatürünün en önemli kaynaklarından biri de biyografi literatürü içinde filozofların hayatları, eserleri ve görüşleri hakkında bilgi veren kitaplardır. Bu gruba giren eserleri tamamen felsefecilere ve ilim adamlarına ait olanlar ve genel hal tercümesi mahiyetindeki kitaplar olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Üstadı İbn Sina'nın imlâ ettirmesiyle kaleme alınan Cûzcânî'nin risâlesi, Ebû Bekir er-Râzî'nin kendini ve felsefeyi savunmak üzere kaleme aldığı es-Sîretü'l-felsefiyye'si, Bîrûnî'nin Ebû Bekir er-Râzî'nin eserleriyle ilgili bibliyografyası, Gazali'nin kendi fikrî gelişimini anlattığı el-Münkız mine'd-dalâl adlı eseriyle, öğrenimini tamamlayan talebelere hocalarının verdiği, ilmî silsileyi ve okunan eserleri gösteren icâzetnâmeler birinci derecede kaynak hüviyetine sahiptirler. İslâm filozofları ile onların eserleri ve görüşleri hakkında toplu bilgi veren, değerlendirmeler yapan İslâm felsefesi tarihi ve İslâm felsefesine giriş mahiyetindeki çalışmalarla sistematik olarak felsefe tarihini anlatan eserler de son 150 yılın önemli faaliyetlerindendir. İşte İslam felsefesi alanında derlediğimiz okuma listesi... İslâm düşüncesi literatüründe vahiy ile aydınlanan aklın din-felsefe ilişkisi bağlamında felsefeye yönelttiği eleştiriler yanında probleme getirdiği açılımlarla Doğu ve Batı'da haklı bir şöhrete sahip olan Gazali'nin Filozofların Tutarsızlığı (Tehâfütü'l-felâsife) klasikler arasındaki müstesna yerini bugün de korumaktadır. Gazeli eserinde Meşşâî metafiziğe ve Yeni-Eflâtuncu sudûr teorisine yönelttiği esaslı eleştirilerle, felsefenin dine alternatif olamayacağını ve hakikati temsil edemeyeceğini göstermeye çalışır. Tehâfütü'l-felâsife ile başlayan 'Tehâfüt geleneği' kelâm ve felsefe tarihinin her döneminde olduğu gibi günümüzde de hâlâ bir cazibe merkezi olmaya devam etmektedir. KİTABI İNCELEMEK VE SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN Gazali'nin kendi düşünce hayatının gelişimini özetlediği, dönemindeki İslâmî inanç ve düşünce hareketlerini değerlendirdiği eseridir. Dini ilimleri ve sünneti ihya, bidatleri imha eden İmam-ı Gazali, bu hakikatleri avam nezdinde dahi tam ma'kes bulacak şekilde tasarlamış ve gerçekte ruhî, kalbî ve aklî olarak Allah'tan bir hayli uzaklaşmış olanları yeniden hidayete ve kurtuluşa sevk etmeye çağırmıştır. İmam-ı Gazali'nin hacimce küçük, fakat tesiri bakımından büyük olan El-Munkız-Mine'd-Dalâl eseri ömrünü hakikati aramaya adamış hakikat âşıkları için çok mühim bir kitaptır. Özellikle, ruh, kalb, fikir hatta hissi selamet ve istikamet arayanlar için bir başucu kitabı da denebilir. Eser; İslâm kültüründe örneğine az rastlanır bir otobiyografi olması yanında, İslâm dünyasının inanç ve fikir hareketlerini değerlendiren ve daha da önemlisi, felsefî anlamda şüpheciliği o güne kadar benzeri görülmemiş bir şekilde temellendiren muhtevası ile İslâm düşünce tarihinin en özgün ürünlerinden biridir. KİTABI İNCELEMEK VE SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN İbn Rüşd'ün dinle felsefeyi uzlaştırmak amacıyla kaleme aldığı eseridir. İslam düşüncesinin yüzyıllardır süregelen en önemli sorunlarından birini oluşturan; din-dünya, akıl-nakil, ilim-iman, şeriat-hikmet ilişkisinin belirlenip buna göre İslam'ın yeni gelişen olaylara intibak ettirilmesi meselesi, büyük fikir ayrılıklarının doğmasına hatta itikadi mezheblerin oluşumuna neden olmuştur. Konunun öneminden dolayı İslam bilgin ve düşünürlerinin büyük bir kısmı bu mevzuda eserler kaleme almışlardır. İbn Rüşd, eserinin başında asıl amacının, felsefe ve mantık gibi yabancı kökenli düşünce disiplinlerinin İslâm dini açısından meşruiyetinin tesbit edilmesi olduğunu belirtir. Filozof, bu konuda sağlıklı bir karara varabilmek için öncelikle felsefenin temel gayesinin belirlenmesi gerektiğini söyler. Ona göre felsefenin amacı, varlık üzerinde esaslı araştırmalarda bulunarak son tahlilde var olan her şeyi Allah'ın mevcudiyetine delâleti bakımından değerlendirmektir. KİTABI İNCELEMEK VE SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN 9. yüzyılda Yunanca'dan Arapça'ya çevrilen 'Salaman ve Absal' öyküsü, başta İbn Sina'nın 'Hay bin Yakzan'ı olmak üzere, birçok İslam düşünürünün yapıtlarına kaynaklık etti. Genellikle alegorik öyküler ya da öykümsü anlatılar olan bu yapıtlardan sadece biri, roman boyutlarına ulaştı ve bütün benzerlerini gölgede bıraktı: 12. yüzyılda Endülüslü İşraki düşünür İbn Tufeyl'in yazdığı 'Hay bin Yakzan' ya da 'Esrarü'l-Hikmeti'l-Meşrikiye.' Bu ilk felsefi roman ve ilk robinsonad, Tanpınar'ın deyişiyle 'Müslüman âleminin tek romanı', 14. yüzyıldan başlayarak belli başlı Avrupa dillerine çevrildi; Defoe, Bacon, Spinoza ve More gibi pek çok düşünür ve sanatçı üzerinde etkili oldu. KİTABI İNCELEMEK VE SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN İbn Sina, felsefeyi 'insanın gücü ölçüsünde şeylerin hakikatlerini kavraması' olarak tanımlar. Fakat şeylerin hakikatlerini kavramak mümkün müdür? Mümkün olduğunu kabul ettiğimizde insan bu hakikatleri ne dereceye kadar kavrayabilir? Her ne kadar bu sorular, Kant'la birlikte Batı Felsefesinde adeta insanlık tarihinde ilk kez böylesine açıklıkla inceleniyor izlenimi verecek şekilde çokça tartışılmış olsa da bilinen felsefe tarihinde sofistlere kadar varan uzun bir geçmişi vardır. Felsefe, kelam ve tasavvuf benzer duyarlılık ve derinlikle ele alınmış ve insan gücünün sınırlarına ilişkin muhtelif görüşler ileri sürülmüştür. Bu kitapta, 'insanın gücü ölçüsünde' ifadesinden ne anlamamız gerektiği, İbn Sina felsefesi bağlamında incelenmektedir. KİTABI İNCELEMEK VE SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN 'Karanlık odada bulunan insanlar bir fili nasıl tanıyabilir? Soruyu 'körlerin fili anlama çabası' olarak da kurgulayabiliriz. Körler bir fili nasıl tanır? Hiç kuşkusuz duyularının verisiyle! Peki sonra ne olur: Herkes kendisine göre 'fil şudur' diyecek ve bitmez tükenmez bir tartışma başlayacak. Ta ki odanın dışındaki birisi filin bütünü hakkında bilgi getirene kadar tartışma devam eder. Dini düşüncede odanın dışındaki veya gözleri açılmış olan kişi peygamberdir. 'Dini düşünce' peygamber rehberliğinde mutlak hakikate doğru yolculuğun-arayışın sistematik yöntemine verilen addır.' İslam Düşüncesi Üzerine; 'mutlak hakikat' veya meşhur örnekle 'filin tümünü' görmekle ilgili insanlığın kadim talebine dini düşüncenin önerdiği çözümle ilgili yazılardan, ikinci kısmı da aynı konularla ilgili değişik vesilelerle yapılmış röportajlardan oluşmaktadır. Birinci bölümde 'tasavvuf nedir?' sorusuyla başlayan yazıyı Gazali'nin el-Munkiz'i üzerindeki hacimli bir yazı ve nihayet İbnü'l-Arabi üzerindeki yazı takip etmiştir. Yazıların ana fikri, İslam metafizik düşüncesinde insanlığın 'fili bütün görmek-tanımak' talebine nasıl bir karşılık verildiğin tespitidir. Kitabın ikinci bölümü ise İslam düşüncesinin çeşitli sorunlarıyla ilgili yapılmış röportajlardan oluşur. KİTABI İNCELEMEK VE SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN Ekrem Demirli'nin Fikriyat'ta yer alan tüm yazılarına ulaşmak için tıklayın... İslâm felsefesinin özgün tarafına nüfuz etmek ne zaman mümkündür? İslâm felsefesini sadece Meşşaîlik olarak adlandırılan okul ile yani El-Kindî, Fârâbî, İbn Sînâ, İbn Rüşd gibi filozoflar ve onların felsefi mülâhazaları etrafında dönen tartışma ve yorumlar ile sınırlı tutmak doğru mudur? H. Ziya Ülken, 'İslâm felsefesinin kaynakları ve etkileri ile birlikte Batı düşüncesinin bir halkası gibi ele almak ve 'filozoflar' diye sınırlanmış kadroyu mümkün olduğu kadar aşmak'tan bahsederken, alanında artık bir klasik olan bu ufuk açıcı kitabında esas olarak çok daha geniş bir çerçeve çiziyor ve düşünce tarihimizin imkânlarına ve keşfedilmeyi bekleyen gerçek potansiyeline işaret ediyor. İmam Âzam, İbn Arabî, Sadreddin Konevî, Molla Câmî, İmam Rabbânî, Molla Sadra, İbn Seb'in, Cürcânî, Fahreddin Râzî, Taftazânî, Sirâceddin Urmevî, Molla Fenârî, Kemalpaşazâde vb. gibi İslâm düşünürlerinin eserlerinin incelenmesi, monografilerinin ve kitaplarının yayımlanmasıyla İslâm felsefesinin özgün tarafına nüfuz etmenin mümkün olacağının ısrarla üzerinde duran H. Ziya Ülken'in deyişiyle henüz bir eşikte bulunuyoruz. KİTABI İNCELEMEK VE SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN İsmail Hakkı İzmirli, Türkiye'de İslami bilimleri Batılı yöntemlerle inceleyen ilk bilginlerdendir. O, eski dönem kelam biliminin karşı koyduğu Yunan felsefesinin artık mevcut olmadığını, bu yüzden, pozitif bilimlerle yeni felsefenin verilerini kullanan, fakat yeni felsefenin bozuk görüşlerine karşı koyan bir yeni kelam biliminin kurulması gerektiğini düşünür. Bu kitap, onun ders notlarının muhtelif nüshalarından faydalanılarak tasnif edilip sadeleştirilmiştir. İslam Felsefesi Tarihi, İslami düşünceler tarihidir. Kitapta, asr-ı saadetten itibaren, İslâm düşüncesinde ele alınmış konular modern felsefe ve bilimlerin usulleriyle tartışılmaktadır. KİTABI İNCELEMEK VE SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN

İslam felsefesi nedir? İslam felsefesi üzerine okuma listesi...

Felsefe nedir?