Hz. Ömer’in veba salgını karşısındaki tutumu neydi?

Tüm dünya için 'adaletin kapısı' olarak bilinen Hz. Ömer, Ebubekir'in vefatının ardından ikinci halife oldu. Cennetle müjdelenen on kişiden biri olan Hz. Ömer, aynı zamanda vahiy kâtiplerinden ve Resûlullah'a en yakın sahabilerdendi. Peygamber Efendimiz ile yakın bir dostluğu vardı. Peygamberimiz pek çok konuda Hz. Ömer ile istişare ederdi. Hz. Ömer, İslam dinindeki bazı hükümler konusunda ileri görüşlülük göstermiş, bazı düşüncelerini Peygamber Efendimize, açarak bu konuda bir ayetin ya da hükmün olup olmadığını danışmıştı. Onun bu görüşlerinin ilerleyen zamanlarda nazil olan ayetlerle de teyit edildiği görülür. Bu ayetlere 'Muvâfakat-ı Ömer' denilir. Hz. Ömer nasıl Müslüman oldu? 'Muvâfakat-ı Ömer' olarak adlandırılan bu ayetler arasında şarabın kesin biçimde haram kılınması (Bakara 219), Hz. Peygamber'in evine gelen kimselerle hanımlarının perde arkasından konuşmasının daha uygun olacağı (Ahzâb 53), Kâbe'deki Makam-ı İbrâhim'in namazgâh ittihaz edilmesi (Bakara 125) ve münafıkların reisi Abdullah bin Übey bin Selûl'ün cenaze namazının kılınmaması gerektiği (Tevbe 84) gibi hususlar örnek olarak zikredilebilir. Peygamber Efendimiz, Hz. Ömer'in hakkında, 'Allah, gerçeği Ömer'in lisanı ve kalbi üzere yarattı'; 'Allah'ın emirleri konusunda ümmetimin en kuvvetlisi Ömer'dir'; 'Muhakkak ki şeytan senden korkar, yâ Ömer!' demiş, 'Ey Allahım! Ömer'in kalbinden haset ve hastalıkları çıkar ve onu imana tebdil et' şeklinde dua etmiştir. Hz. Ömer, 'Sana vâiz olarak ölüm yeter ey Ömer!' ifadesini mührüne kazıtmış, kendisini malıyla ve canıyla Peygamberimizin yoluna adamıştır. Hz. Ömer, ikinci halife olarak göreve başlamasının ardından fetih hareketlerini sürdürmüş ve İslam ülkesinin sınırlarını bu fetihlerle genişletmişti. Bu fetih yolculuklarından birinde, tarihe 'Amvâs Vebası' olarak geçen İslam tarihinin en tehlikeli salgınlarından biri yaşandı. Urfa, Şam, Ürdün, Filistin'in de dâhil olduğu geniş bir coğrafyaya yayılan bu veba salgını, Hz. Ömer için de önemli bir sınav olacaktı. Bulaşıcı hastalıklar konusunda Peygamberimizin uyarıları İbn Abbâs (ra) bu olayı şu sözlerle anlatmıştı: Ömer bin Hattâb, halifeliği zamanında bir grup askerle beraber Şam'a* gitmişti. 'Serğ' denilen köye varınca ordu kumandanı Ebû Ubeyde bin Cerrâh bazı komutanlarla birlikte Hz. Ömer'i karşılayarak, o bölgede veba salgını olduğunu haber verdi. *: İslâm tarihinde ve rivayetlerde geçen 'Şam' ile bugün Suriye'nin başkenti olan Şam (Dımaşk) değil; Filistin, Ürdün ve Suriye topraklarını içine alan bölge kastedilir. Söz konusu hâdise de günümüzde Ürdün'de yer alan Ölü Deniz yakınlarındaki Gor Bölgesi'nde yaşanmıştır. İbn Abbâs diyor ki: Bu haber üzerine Ömer bana 'İlk muhacirleri yanıma çağır' dedi. Onları çağırdım. Hz. Ömer, onlarla istişare etti. Sahâbîler ihtilafa düştü. Bir kısmı 'Ey müminlerin emîri! Sen belli bir iş (düşmanla savaşmak) için yola çıktın. Bu yoldan dönmeni uygun görmüyoruz' dedi. Bazıları da 'Beraberinde Resûlullah'ın ashâbı ile geride kalan halk var ve biz onları vebanın içine götürmeni uygun görmüyoruz (Medine'ye geri dönme fikrindeyiz)' dediler. Hz. Ömer bu ihtilafı görünce 'Yanımdan kalkın, gidin' dedi. Sonra bana 'Ensarı çağır' dedi. Onları davet ettim. Onlarla da istişare etti. Ensar da muhacirler gibi ihtilafa düştüler. Ömer, onlara 'Siz de çıkın' dedi. Sonra bana 'Mekke'nin fethinden evvel Medine'ye hicret etmiş olan buradaki Kureyş muhacirlerinin yaşlılarını çağır' dedi. Onları da çağırdım. Onlarla da istişare etti. Bunlar ihtilaf etmeyip hepsi de 'Halk ile birlikte Medine'ye geri dönüp vebanın üzerine varmamanızı uygun görüyoruz' dediler. Bunun üzerine Hz. Ömer, insanlara seslendi ve kendisinin sabah yola çıkacağını ilan etti. Onlara, 'Siz de hazırlanın' dedi. İşte tam o sırada Ebû Ubeyde bin Cerrâh, bu karara itiraz ederek 'Allah'ın kaderinden mi kaçıyorsun' dedi. Halife Ömer onun karşı çıkmasını hoş görmeyerek 'Ey Ebû Ubeyde, keşke bu sözü sen değil de, başkası söyleseydi' dedikten sonra 'Evet, Allah'ın kaderinden yine Allah'ın kaderine kaçıyoruz. Düşün ki senin develerin bir tarafı otlak, diğer tarafı çıplak bir vadiye inmiş olsaydı, o develeri otlu yamaçta otlatır, karınlarını doyurursan senin bu amelin, Allah'ın kaderiyle olmaz mı? Aksine çıplak tarafında aç bırakırsan yine Allah'ın kaderi ile gütmüş olmaz mısın?' dedi. Bulaşıcı hastalıklarla ilgili ayet ve hadisler Bu olayın ravisi İbn Abbâs şu sözleri de eklemiş ve Hz. Ömer'in istişareler ile vardığı yolun doğru bir yol olduğunu hadis-i şerif ile teyit etmişti: 'Bu sırada, bir takım ihtiyaçlarını görmek için orada bulunamayan Abdurrahmân bin Avf geldi. (Durumdan haberdar olunca): Bu hususa dair bende malumat var. Resûlullah'tan işittim, 'Bir yerde veba olduğunu işittiğiniz zaman oraya gitmeyin, bulunduğunuz yerde veba baş gösterince de hastalıktan kaçarak oradan çıkmayın.' buyurdu, dedi. Bunun üzerine Hz. Ömer görüşünün bu hadise uygun düşmüş olmasından dolayı Allah Teâlâ'ya hamd ü sena edip, Medine'ye geri döndü.' Buhârî, Tıb, 30; Müslim, Selâm, 98 İlgili hadis şerhini Riyazü's Salihin'in III. cildinden bulabilirsiniz.

Hz. Ömer’in veba salgını karşısındaki tutumu neydi?

HZ. ÖMER PEYGAMBERİMİZE EN YAKIN SAHABİLERDENDİ