Hadisler ışığında İslam'da helal kazancın önemi

İslâm'da kazanma, mal mülk edinme tıpkı ilim gibi farz telakki edilmiş, kişinin kimseye muhtaç olmadan hayatını sürdürebilmesi, çoluk çocuğunun nafakasını temin etmesi maksadıyla meşrû yoldan çalışıp kazanması ibadet ve cihad ölçüsünde kutsal ve değerli bir davranış olarak nitelendirilmiştir. İslâm'da çalışıp kazanma bu şekilde teşvik edilmekle birlikte, kazanç yolları ayrı ayrı sayılarak aralarında üstünlük ve öncelik sıralaması yapılmayıp konu tamamen kişilerin ve toplumların şart ve imkânlarına, ihtiyaç ve kabiliyetlerine bırakılarak kendi tabii seyri içinde şekillenmesi istenmiştir Fakat İslâm, kazanç yolları, mal ve mülk edinme konusunda önemli bir ilke olan meşruiyet prensibini esas alarak hırsızlık, gasp, faiz, zina, kumar, rüşvet gibi kazanç yollarını dinî, ahlâkî ve hukukî planda yasaklamış, bu yollarla elde edilen kazanca ve mala da hiçbir değer atfetmemiştir. İslam'da aslî ve tabii kazanç yolu emektir. Dünya nüfusunun az, tabii servet ve imkânların hayli zengin olduğu dönemlerde kimsesiz ve işlenmemiş araziyi işleyerek mülkiyete katma, sahipsiz odun ve otları mülk edinme, avlanma gibi usuller de netice itibariyle emek yoluyla kazanç kapsamında görülmüş ve teşvik edilmiş, daha sonraları da bu yolların işletilmesi belli kurallara bağlanmıştır. 'Mümin, alın teriyle ölür.' (Tirmizî, Cenâiz, 10) 'Bir malı satın almak istediğin zaman, sana (istediğin mal) verilse de verilmese de almak istediğin fiyatı söyle. Bir malı satmak istediğinde, versen de vermesen de gerçek satmak istediğin fiyatı söyle.' (İbn Mâce, Ticâret, 29) 'Allah'ım acizlikten, tembellikten, korkaklıktan, elden ayaktan düşmekten ve cimrilikten sana sığınırım.' (Müslim, Zikir, dua, tevbe ve istiğfar, 76) 'Servetini arttırmak için insanlara el açan istediği az ya da çok olsun, gerçekte kor ateş dilenir.' (Müslim, Zekât, 105) 'Bu dünya malı göz alıcı ve tatlıdır. Kim bu mala gönül hoşluğuyla sahip olursa, kendisi için malı bereketlenir. Ama kim de hırs ve tamahla bu mala sahip olursa, tıpkı doymak bilmeyen bir kimse gibi onun için malın bereketi kaçar. Veren el, alan elden üstündür.' (Buhârî, Zekât, 50) 'Bir dinarı iki dinar karşılığında, bir dirhemi iki dirhem karşılığında satmayın!' (Müslim, Müsâkât, 78) '…Birbirinizin pazarlığı üzerine pazarlık yapmayın ve müşteri kızıştırmayın!' (Buhârî, Büyû', 64) 'Hz. Peygamber'e, 'En faziletli kazanç hangisidir?' diye sorulduğunda O, 'Helâl / Makbûl bir alış veriş ve kişinin el emeğiyle kazandığıdır.' diyerek cevap vermiştir.' (İbn Hanbel, III, 467) 'Resûlullah (s.a.s.) faizi yiyene, yedirene, yazana ve bunun iki şahidine lânet etti ve 'hepsi (günahta) eşittir.' buyurdu.' (Müslim, Müsâkât, 106) 'Helâl kazançtan bir hurma tanesi tasadduk edenin sadakasını Allah kabul eder ve sizden birinizin tayını veya dişi deve yavrusunu büyüttüğü gibi büyütür. Öyle ki o (sadaka), dağ kadar hatta daha büyük olur.' (Müslim, Zekât, 64) 'Allah'ım! Bana helal rızıklarından nasip ederek haramlarından koru! Lütfunla beni senden başkasına muhtaç etme.' (Tirmizî, Deavât, 110) 'Allah'ın lâneti, rüşvet verenin ve rüşvet alanın üzerinedir.' (İbn Mâce, Ahkâm, 2) 'Yalanı ve yalanla iş yapmayı terk etmeyenin yemeyi içmeyi bırakmasına Allah'ın ihtiyacı yoktur!' (Buhârî, Savm, 8) '(İnsanı) helak eden şu yedi şeyden kaçının…: Allah'a şirk koşmak, büyü yapmak, Allah'ın haram kıldığı bir canı haksız yere öldürmek, faiz yemek, yetim malı yemek, savaş meydanından kaçmak, ve suçsuz ve namuslu mümin kadınlara iftirada bulunmak.' (Buhârî, Vesâyâ, 23; Müslim, Îman, 145) 'Kimi bir işte görevlendirip (yaptığı işin karşılığı olarak) bir ücret verdiysek, onun bu ücret dışında alacağı her şey (kamuya) hainliktir.' (Ebû Dâvûd, Harâc, 9-10) 'Resûlullah (s.a.s.) faizi yiyene, yedirene, yazana ve bunun iki şahidine lânet etti ve 'hepsi (günahta) eşittir.' buyurdu.' (Müslim, Müsâkât, 106) 'Ey insanlar! Allah'tan (hakkıyla) sakının ve rızkınızı güzel yoldan arayın. Hiç kimse (Allah'ın kendisine takdir ettiği) rızkı –geç de olsa- elde etmeden ölmeyecektir. Öyleyse Allah'tan (hakkıyla) sakının ve rızkınızı güzel yoldan arayın. Helâl olanı alın, haram olanı bırakın!' (İbn Mâce, Ticâret, 2) 'Kim helal lokma yer ve Sünnet çerçevesinde amel eder, insanlar da onun kötülüklerinden emin olursa o kişi cennete girer.' (Tirmizî, Sıfatü'l-kıyâme, 60) 'Sizden kimi bir işte görevlendirirsek ve o da bizden bir iğneyi yahut daha küçük bir şeyi gizlerse, bu kamu malına ihanet olur ve kıyamet günü onu (kendi elleriyle) getirir.' (Müslim, İmâre, 30) 'Helâl bellidir; haram bellidir. İkisinin arasında ise birtakım şüpheli şeyler vardır ki insanların çoğu bunları bilmezler. Kim şüpheli şeylerden sakınırsa, dinini ve onurunu korumuş olur. Kim de şüpheli şeylere bulaşırsa, harama düşmüş olur…' (Müslim, Müsâkât, 107)

Hadisler ışığında İslam'da helal kazancın önemi

İSLAM'A GÖRE HELAL KAZANÇ