Osmanlıca dersleri- Ekler IV

İsim çekim eklerinin imlası da birçok ek gibi kalıplaşarak tek şekilde gösterilir. İlgi hal eki (tamlayan eki): ın/in, un/ün, nın/nin, nun/nün ekleridir. Ünlüyle biten kelimelerde n sesini gösteren ك ile ünsüzle biten kelimelerde نك ile yazılır. Sadece 'ben' ve 'biz' zamirlerine eklendiğinde -im şekline dönüşür. Ekte bulunan ünlü ise hiçbir zaman yazılmaz. Yönelme hal eki : a/e, ya/ye ekleridir. ه ve يه şeklinde yazılır. Yükleme hal eki: ı/i, u/ü, yı/yi, yu/yü ekleridir. ى ve يى şeklinde yazılır. Yükleme hal eki bugün ünlü uyumlarına bağlı olarak sekiz şekillidir. Fakat Osmanlıcada bu tek şekilli yazılır. Bazı kelimelerde çocuğı, sürüyi şeklinde yazılsa da bunları günümüzün telaffuzuna uygun olarak okuruz. Bulunma hali eki: da/de, ta/te ekleridir. Bu ek tek şekilde ده olarak yazılır. Ayrılma hali eki : dan/den, tan/ten ekleridir. Bu ek tek şekilde دن olarak yazılır. Vasıta hali eki: la/le, yla/yle ekleridir. له ve يله şeklinde yazılır. İsim çekim eklerinin birçoğu görüldüğü gibi kalıplaşmış ve tek şekillidir. Ancak bunları son birçok yüzyıla ait metinlerde bugünkü telaffuza göre okumak gerekir. Türkçede isim cümlelerinin yüklemini oluşturan bildirme ekleri şu şekilde yazılmaktadır. Teklik 1. şahısta ek ünlüsü yazılmaz. Kelime ünlüyle bitiyorsa y ünsüzü yazılır. Teklik 2. şahısta ek ünlüsü yazılmaz. Tek şekilli olan bu ek 'n'yi gösteren kef harfiyle gösterilir. Teklif 3. şahısta bugün çeşitli ses uyumlarına bağlı olarak sekiz şekilde bulunan bildirme eki (dır, dir, dur, dür, tur, tir, tur, tür) Osmanlıca tek şekilde yazılır ve ekteki ünlü harf gösterilmez. Çokluk 3. şahıs ekinin yazılışı da kurala bağlıdır. Okunuşta bu ek günümüz Türkçesinin ses düzenine bağlı olarak okunur. Çokluk 1. şahısta ek ünlüsü yazılmaz. Kelime ünlüyle bitiyorsa 'y' ünsüzü yazılır. Çokluk 2. şahısta ek ünlüsü yazılmaz. Çokluk 3. şahıs ekinin yazılışı ses uyumlarına bağlı olarak sekiz şekilde bulunan bildirme eki (dır, dir, dur, dür, tur, tir, tur, tür). Osmanlıca tek şekilde yazılır ve ekteki ünlü harf gösterilmez. Okunuşta bu ek günümüz Türkçesinin ses düzenine bağlı olarak okunur. Bir bahçeye giremezsen durup seyran eyleme. Gerçek Müslüman, elinden ve dilinden diğer Müslümanların güven içinde olduğu kimsedir. Hazreti Muhammed Kim benim sünnetimi diriltirse beni sevmiş olur. Hazreti Muhammed Beni seven de benimle beraber cennettedir. Hazreti Muhammed Şeytanla kabak ekenin kabak başına patlar. Sokaktayım kimsesiz bir sokak ortasında; Yürüyorum arkama bakmadan yürüyorum. Teklik 1 şahıs iyelik eki m, ım/im, um/üm ekleridir. م harfi ile gösterilir. Sesli harf yazılmaz. Teklik 2. şahıs iyelik eki n, ın/ in, un/ün ekleridir. Kef harfi ك ile gösterilir. Sesli harf yazılmaz. Teklik 3. şahıs iyelik eki ı/i, u/ü, sı/si, su/sü ekleridir. ى ve سى ile yazılır. Bu aynı zamanda tamlanan ekidir. Çokluk 1. şahıs iyelik eki mız/miz, muz/müz, ımız/imiz, umuz/ümüz ekleridir. مز ile gösterilir. Çokluk 2. şahıs iyelik eki nız/niz, nuz/nüz, ınız/iniz, unuz/ünüz ekleridir. كز ile yazılır. Çokluk 3. şahıs iyelik eki ları/leri ekleridir. لرى şeklinde yazılır. Göreceksin ki bu hevesin çabuk geçecek. Elhasıl hazırlıklarımı bitirmek üzere olduğum sıralarda bir akşam beni odasına çağırdı. Günlerden bir gün Nasreddin Hoca eline yoğurt mayası bakracını alıp göle doğru yola koyulmuş. Kara ordusunun başarılı seferleri ile birlikte Şam'dan hareket eden bir Müslüman donanması İzmir'i ele geçirdi. Bin türlü derdim vardır ama dermanı gücümde, gücüm de imanımdadır. Onun yazısı altında benim imzam var idi. Bu ezanlar ki şehadetleri dinin temeli Saz şairi Seyrani, âmâ olmuş eski bir dostuna rast geldi. - Ne var ne yok? Diye hatrını sorunca, âmâ olan dostu: - Ne bileyim, bende artık dünyayı görecek göz kalmadı ki! Şair, eski dostuna şu zarif cevabı verdi: -Esef etme, onda da bakılacak yüz kalmadı. Her resim bir harfe karşılık gelmektedir. Bu harf, resmin ilk harfidir. Karışık olarak verilmiş bu harften gizli kelimeyi oluşturunuz. Üç harf ve bu harfin yeri ipucu olarak verilmiştir. Tablodaki kelimeler sağdan sola yukarıdan aşağıya ve çapraz olarak yerleştirildi. Bulduğunuz kelimeleri yazınız. Dersimizin devamında bulunan cevaplardan bulduğunuz kelimeleri kontrol ediniz. İPUÇLARI: Yer altındaki küçük asker? Yazın açık kışın solar. Üstelik çok da güzel kokar? Su içene kim dokunmaz? Dalda durur, elde durmaz? Buradaki gizli kelime Türkçedir. Yer altındaki küçük asker: Karınca Yazın açık kışın solar: Çiçek Su içene kim dokunmaz: Yılan Dalda durur, elde durmaz: Kuş

Osmanlıca dersleri- Ekler IV

HAL EKLERİ