Türk lehçelerinde güzel

ÖZBEK TÜRKÇESİ Güzel - Chiroyli 🔹 Özbek ismi, Altın Orda hükümdarlarından biri olan Emir Özbek'ten gelmektedir. Özbek Türkçesi, Karluk grubunda yer alan bir lehçedir. 🔹 Türk dil sınıflandırmalarında ortak kelimeler bulunur fakat lehçelerin kendilerine has morfolojik özelliklerine göre farklılık gösterebilmektedirler. Bunlardan biri de güzel kelimesidir. Bu lehçede bu sözcüğü chiroyli ile go'zal ifadeleri karşılar. ➡ O'zbekistonning chiroyli joylari juda ko'p, tog'lar ko'llar bilan, cho'llar bilan chuqur daryolar hamnafas. ➡ Özbekistan'da çok güzel yerler var, dağlar ve göller, çöller ve derin nehirler... UYGUR TÜRKÇESİ Güzel - Yaxşi 🔹 Uygur Türkleri, 1930 yılından itibaren Arap alfabesini kullanmaktadır. Özbek Türkçesi gibi Uygur Türkçesi de Karluk yani güneydoğu grubunda yer alır. 🔹 Diğer Türk lehçelerinin genelinde olduğu gibi bu lehçede güzel sözcüğünü yaxşi ifadesi karşılamaktadır. ➡ Yaxşilikka yaxşilik her kişinin işidır. ➡ İyiliğe iyilik her kişinin işidir. Türk lehçelerinde duygu GAGAVUZ TÜRKÇESİ Güzel - Gözal 🔹 Gagavuz lehçesi her ne kadar Türkçenin bir kolu olsa da konuşulduğu coğrafyadan ötürü zamanla Slav dil özellikleri göstermeye başlamıştır. 🔹 Gagavuz lehçesinde bu durum yaşansa da kendine has öz Türkçe kelimeleri de bünyesinde bulundurur. Bunlardan biri güzel manasına gelen gözal sözcüğüdür. ➡ Gözalmiş onun boyu / Altınmış benizi koyu... ➡ Güzelmiş onun boyu / Altınmış benzi koyu... TÜRKMEN TÜRKÇESİ Güzel - Gowy 🔹 Güneybatı yani Oğuz grubuna dahil olan Türkmen Türkçesi, kendine has özellikleri bünyesinde barındırmaktadır. Buna örnek olarak güzel manasına gelen gowy sözcüğünü örnek olarak gösterebiliriz. ➡ Kebelegin düışi' filmi iň gowy kino-film sazy baıragyny aldy. ➡ 'Kelebeğin Rüyası' En İyi Film Müziği ödülünü kazandı. Türk lehçelerinde 'ev' AZERBAYCAN TÜRKÇESİ Güzel - Gözəl 🔹 Türkiye Türkçesine yakınlığı ile bilinen Azerbaycan Türkçesinin toplamda dört diyalekti bulunur bu da Azerbaycan lehçesine zenginlik katmaktadır. 🔹 Azerbaycan Türkçesinde güzel sözcüğünü güzəl kelimesi karşılar. Bakıldığında tek farkın ters e olduğunu görüyoruz. Bu da okunuşta kendini farkettirmektedir. ➡ Əbədi baharım, güllü yazımsan Çöllərim, dağlarım, Kür, Arazımsan Masalı ulduzumsan, alın yazılısan Gözəl Azərbaycan, sevirəm səni ➡ Benim sonsuz baharım sen çiçeksi bir büyüsün, Tarlalarım, dağlarım, Kura, Arazimsan. Sen bir masal yıldızısın, alnında yazılısın Güzel Azerbaycan seni seviyorum. BAŞKURT TÜRKÇESİ Güzel - Yaqşı 🔹 Başkurt lehçe olarak diğerlerine göre çok bilinmemektedir. Coğrafi olarak Tataristan Cumhuriyeti'ne yakın olsa da ses ve şekil özellikleri bakımından Tatar Türkçesine benzemez. 🔹 Bu lehçede güzel sözcüğünü yaqşı ifadesi karşılamaktadır. Bu sözcük kullanımında, Azerbaycan Türkçesine benzediğini söyleyebiliriz. ➡ Tili unın yamandır, Har namani yalmayzır. Yıl sıgıp kıtha şaşa, Hıw gına unı yaqşı başa. ➡ Onun dili kötüdür Her şeyi kaplar Rüzgar çıksa ortalığı kasıp kavurur Ancak su onu güzel bastırır. Bilmece (Ateş) Türk lehçelerinde selamlaşma - I KAZAK TÜRKÇESİ Güzel - Körikti 🔹 Kuzeybatı yani Kıpçak Türkçesi grubunda yer alan Kazak Türkçesi, günümüzde Laltin alfabesi ile kullanılıyorken 19. yüzyılda Arap alfabesi ile kullanılmıştır. 🔹 Böylesine köklü bir Türkçe olan Kazak lehçesinde güzel sözcüğünü körikti ifadesi karşılamaktadır. ➡ Tuvgan jerdin jeri de körikti, eli de süyikti. ➡ Vatanın yeri de güzel görünür, insanları da sevimli(dir). KIRGIZ TÜRKÇESİ Güzel - Suluu 🔹 Kırgız Türklerinin adı, Orhon Kitabelerinde geçmektedir. 8. yüzyıldan itibaren Sayan bölgesine yerleşen Kırgızların dili, diğer lehçe gruplarındaki Altay Türkçesine oldukça benzer. 🔹 Bu lehçede güzel sözcüğünü diğer lehçelerde olmayan suluu ifadesi karşılamaktadır. ➡ Küttürböy dayım kütkön, Söz cetkis künümdü sagındım. Çankaygan kökpkök suluu asman, Ay tökkön tünümdü sagındım. ➡ Bekletmeden daima bekleyen Sözlerle anlatılmaz günümüz özledim. Bulutsuz masmavi güzel gökyüzü, Ay döken gecemi özledim. Türk lehçelerinde öğrenci KUMUK TÜRKÇESİ Güzel - Yaxşı 🔹 Bir dönem Arap alfabesi kullanan Kumuk Türkleri, diğer lehçeler gibi günümüzde Kiril alfabesi dayatmasına maruz kalmıştır. Bundan dolayı da Kumuk Türkçesi mecburi olarak Kiril alfabesi ile kullanılır. 🔹 Bu lehçede güzel sözcüğünü yaxşı ifadesi karşılamaktadır. ➡ Yazda yaşıl terekdey / Yaxşı Qumuq tüzge oşayman. ➡ Baharda yeşil ağaç gibi / Güzel Kumuk ovasına benzerim. TATAR TÜRKÇESİ Güzel - Matur 🔹 Tatar isminin evvela Orhun Yazıtları'nda 'Otuz Tatar, Tokuz Tatar' olarak geçtiği bilinmektedir. Her ne kadar bu lehçede, diğer lehçelerde yer alan sözcükler olsa da farklılık gösteren kelimeler olduğunu da söyleyebiliriz. 🔹 Buna, güzel manasına gelen matur sözcüğünü örnek gösterebiliriz. ➡ İy tugan tel, iy matur tel, etkem enkemnen tele! Dönyada küp nerse beldem sin tugan tel arkılı. İn elek bu tel beken enkem bişekte köylegen, Annarı tönner buyı ebkem hikeyet söylegen. ➡ Ey ana dilim, ey güzel dil, anamın babamın dili! Dünyada çok şey bildim sen ana dilim vasıtasıyla. En önce bu dil anacığım beşikte ninni söylemiş, Sonra geceler boyu ninem masal, hikaye söylemiş. Türk lehçelerinde 'seyahat'