Tolstoy’un İtiraflarım kitabından 25 alıntı

Soluk alabiliyor, yiyebiliyor, içebiliyor, uyuyabiliyordum. Bunları yapmamak zaten elimde değildi, ama yaşamıyordum... İnsanın kendisini aldatmasının bir faydası yok. Her şey boş! Mutlu kişi, henüz doğmamış olandır. Evet, dünya bir çöldür. İnsan ise bu çölün müzmin seyyahı. Bir insanın kim olduğunu anlaması için önce, birbirlerini anlamayan, kendisi gibi insanlardan oluşan bütün o gizemli insanlığı anlaması gerekmektedir. İyiyle kötünün ne olduğuna insanların söyledikleri ve yaptıklarına bakılarak karar verilemez. Hakem benim yüreğimdir. Aralarında kavga ederek başarılı oldukları tek konu sadece birbirlerinden cehaletlerini saklamaktı. Gücünüzün yettiği ne varsa yapın, çünkü gireceğiniz mezarda ne iş vardır ne bilgi ne de bilgelik. Bir insanın bir ömür boyu seveceğini söylemek, bir mumun ömür boyu yanacağını iddia etmekle aynı şeydir. Sevdiğin insanları kaybetmeye alıştığın zaman, hayatı önemsememeye başlıyorsun. Hakikati bile bilmeyi arzu etmiyordum, çünkü hakikatin içeriğini tahmin edebiliyordum. Hakikat hayatın anlamsız olduğuydu. Sanki yaşayacağım kadar yaşamış, yürüyeceğim kadar yol yürümüştüm de bir uçurumun kenarına gelmiştim. Elinizden geldiği kadarıyla yapmak istediğiniz her şeyi yapın, gideceğiniz mezarda yapacağınız hiç bir şey olmayacak, ne yansıma, ne bilge, ne de akıl. Çok öğrenmek isteyen kişinin çok acı çekmesi gerek. 'Niçin yaşıyorum? Niçin çalışıyorum?' Ya da şöyle dile getirilebilir bu soru: 'Hayatımda kaçınılmaz olan ölümümle yok olmayacak bir anlam var mıdır?' Beni tanımadığım sahilden uzaklaştırdılar, karşı kıyıya yönelttiler. Kürekleri cahil birinin eline verip, beni yalnız bıraktılar. Bana öğretilenlere hiç ciddi olarak inanmamıştım. Sadece öğretilenlere ve etrafımdaki büyüklerin inançlarıyla ilgili söylediklerine güvenmekle yetiniyordum. Hayattan uzaklaştığımız ölçüde gerçeğe yaklaşırız. Ne zaman adi ihtiraslara teslim oldum, işte o zaman insanlar beni övdüler ve teşvik ettiler. İktidar düşkünlüğü, hırs, açgözlülük, şehvet, kibir, öfke ve intikam... Bunların hepsi saygı gören şeylerdi, hepsi. Çünkü inanç bir kimsenin dünyevi amaçlara ulaşmasında araçsa, o tabii ki inanç değildir. Ben bir inanç, bir yaşama gücü arıyorum, onlarsa insanların gözünde bazı insanî zorunlulukları yerine getirmenin yollarını arıyorlar. Çıkışı olmayan bir ormanda yaşayan bir insan gibi olsaydım, yaşayabilirdim. Ama ben ormanda yolunu kaybetmiş ve kaybolduğu için de telaşa düşmüş ve yeniden doğru yolu bulmak için elinden gelen bütün gayreti sarf eden biri gibiydim. Hiçbir şey bilmediğimizi, hayattaki en basit soru olan neyin doğru neyin yanlış olduğunu dahi bilmediğimizi göz ardı ederek birbirimizi dinlemeden konuşmaya devam ettik. Arayışımı bütün bilim dallarında sürdürdüm ama aradığımı bulmak şöyle dursun, benim gibi, hayatın anlamını bilimde arayan hiç kimsenin de hiç bir şey bulamadığına ikna oldum. Nereden gelip nereye gidiyorum? Bu akıp giden hayatın anlamı ve sırrı ne? Neciyim ve kimim bu âlemde? Ucunda ölüm olan bir hayat için bunca debelenmek niye? Fani hayatınızın bütün günlerini mutlu yaşayın, çünkü bu, hayattan ve yeryüzünde yapıp ettiklerinizden payınıza düşendir. Bütün insanlık kendine yol gösteren ruhani ilkeler ve ülküler temelinde yaşar ve gelişir. Bu ülküler dinlerde, bilimde, sanatta, idare şekillerinde ifadelerini bulurlar.