Tanpınar'ın şiir hakkında görüşleri

Zaman mefhumu etrafında kendisine bir edebi yaşantı inşa eden Ahmet Hamdi Tanpınar, edebiyat otoritelerince 20. yüzyılın en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilmekte. Şiirde kurduğu ustalık dolu örgüyü, kurmaca metinlerde de kullanan Tanpınar, kaleme aldığı eserleriyle geçiş döneminde zaman kavramını farklı ölçülerde ele almıştı. AHMET HAMDİ TANPINAR'IN EN SEVİLEN 10 ŞİİRİ Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü ve Beş Şehir gibi büyük eserlerle edebi düşüncemizi besleyen Tanpınar aynı zamanda üniversite hocalığı ile pek çok dimağı büyütmüştü. Hocası Yahya Kemal ile kurduğu müstesna bağı talebesi Mehmet Kaplan ile tesis etmesi onun hayatı boyunca önemsediği gelenek, hülya ve zaman kavramlarının varisi olduğunu farklı şekilde vurgulaması anlamına geliyordu. AHMET HAMDİ TANPINAR'IN EN SEVİLEN 15 KİTABI Günümüzde her okurun büyüklüğünü kabul ettiği, metinlerine aşina olduğu Tanpınar, şiir hakkında konuşmak ve poetik metinler yazmaktan da geri durmamıştı. Tanpınar'ın Şiir Hakkında I, Şiir Hakkında II, Şiir Ölüyor Mu?, Şiire Dair, Şiirin Peşinde, Şiir ve Rüya I, Şiir ve Rüya II, Şiir ve Dünya Ölçüsü makaleleri onun şiir hakkındaki ustalığını göstermekte. AHMET HAMDİ TANPINAR'IN RUHA DOKUNAN CÜMLELERİ Şiirin ne olduğu, hayatımızda ve sanatta tam olarak neye denk geldiğini konuşmak ve bu husus hakkında düşünmek günümüzde olduğu gibi tarihin belli dönemlerinde de gündemdeydi. Tanpınar bu husus hakkında, 'Bugün sanat meseleleriyle yakından alakadar olmuş bir zeka için artık münakaşasına imkan görülmeyen hakikatlerden biri de şiirin her türlü menfaat endişesinden uzak, gayesini yalnız kendinde bulan bir mükemmeliyet olmasıdır.' cümleleri ile fikir belirtmişti. 'Fikrin birbirini itmam eden basamaklarla istenen neticeye isalini ancak o temin eder. O istediğiniz şekle girer, arzu ettiğiniz hüviyeti alır. Ağlar, güler, anlatır, mantık yapar, itharn eder, ikna eder, zekamızın bütün faaliyetlerini ifade, gündelik hayatımızın bütün ihtiyaçlarını tesviye eder ve esasen onların mahsulüdür.' Tanpınar'ın sanat hakkındaki görüşleri çağdaşlarından farklıdır. Bir eserin sanat eseri olmasını, 'Muvaffak bir sanat eseri, içinde bütün unsurların ve bütün yorgunlukların bir mükemmeliyet haline geldiği, ayrılması kabil olmayan bir terkiptir. Bu terkipte her parça birbirini tamamlar. Bu böyle olduğu halde, ekseriyet şiirde şekil ve muhteva denen iki ayrı unsurun mevcudiyetini kabule daima mütemayildir. Bunun tabii neticesi olarak mübdi de biri şair, biri sanatkâr, yani biri duyucu ve biri işçi olarak iki şahsiyete ayrılmış oluyor.' cümleleri ile izah eden büyük usta, sanat eserinin birbirini tamamlaması gerektiğini vurgulamıştı. Yeni Türk Edebiyatı'nın serbest vezin etrafında şekillenmesi, eskiye dair birtakım eleştirileri gündeme getirmiş ve eski, kötülükle suçlanmıştı. Tanpınar bu hususa şu şekilde değiniyor: 'Son zamanlarda vezne, kafiyeye, muntazam şekillere karşı gösterilen bir lakaydi, hatta bir nevi düşmanlık vardır ki, bunu bazı yeni sanatkarlarda mevcut müfrit bir hürriyet aşkıyle izah etmek mümkündür. Diğer saikleri ne olursa olsun, bu aleyhtarlık bugün dünyada mevcut muhtelif yeni sanat mensuplarının birbirleriyle anlaşabildikleri yegâne noktayı teşkil etmektedir. Bunlara göre vezin, kafiye, muntazam şiir şekilleri sanatkarı tahdit eden, bir nevi esarette tutan birer zincirden başka bir şey değildir. Bu zalim boyundurukların altında sanat, bütün kudretlerini, zenginliklerini kaybetmektedir. Bir sanatkarın muntazam bir mısra dahiline sokmaya muvaffak olabileceği şey, söylemek istediği şeyin çok def'a iskeletinden ibarettir.' Şiirde mana tartışması sadece bir dönemin değil aynı zamanda şair ve yazarların da meselesiydi. Tanpınar bu konudaki görüşlerini şöyle anlatmıştı: 'Şiirde mana vardır, fakat bu mana nesrin ve konuşmanın manası değildir; ve asıl kıymet onda değil, şiirin manevi benliğini yapan havasındadır. Birbiriyle irtibatı olmayan rüyet ve düşünce parçalarını, hissin ve hayalin bütün dağınık unsurlarını kendi içinde ve bir vahdet h alinde toplayan, işte asıl bu havadadır. Mana bu havaya, tıpkı sesle melodi gibi refakat eder. Aksini nasıl kabul edebiliriz ki, şiirdeki bu mana sadece söz veya nesirde ancak tali ve tezyini bir kuvvet mahiyetinde kullanılan imajların birbirini takibinden ibarettir.' Sanat ve sanatçı hakkında yaptığı tespitleri, romanlarında da okuyucusuna hissettiren Tanpınar, 'Şüphesiz ki yaşadığımız zamanın sanata ve bilhassa şiire karşı aldığı hususi bir vaziyet, bir nevi düşmanlık yoktur. Bununla beraber, asrımıza mahsus bir nevi rahatsızlık vardır ki, etrafımızdaki havayı şiir için müsait bir iklim olmaktan çıkarıyor. Hareketin lüzumuna ve hatta esas olduğuna inanılan bir devirde yaşamak ve bunu iyice bilmekten gelen bir endişe ve rahatsızlık, bizzat sanatkarın da kendisine ve sanatına olan imanını sarsıyor.' ifadeleri ile adeta dönemin sanatsal anlayışının sanatçı üzerindeki yükünü ortaya sermekte. Edebi hayatının bir bölümünde hocası Yahya Kemal'in etkisinde kalan Tanpınar, Beyatlı'nın şiir hakkındaki görüşleri üzerinden şairlik vasfı hakkında şöyle konuşur: 'Bir gün Yahya Kemal'e şu gülünç suali sorduklarını işittim: 'Ne zaman şair olduğunuza inandınız... ' Yahya Kemal hiç tereddüt etmeden 'Türkçeyi hissettiğim zaman!... ' cevabını verdi. Hiçbir söz onun şiirini bu kadar iyi izah etmez. Onda dilin intuition'u yüksek bir şuur haline gelmiştir. O kadar ki, bazı şiirlerinde bizi sadece dilimizin dehasıyla baş başa bırakmış hissini verir. Onun sanatı, tabiatın zaruri unsurlarından başka bir süs kabul etmeyen bazı mimari üslupları gibi çıplak bir sanattır. Çıplak bir sanat kıymetli ve sağlam maddelerle olur. Bunun içindir ki Yahya Kemal şiire, söze· mermerin salabet ve parıltısını vermekle başlar.'

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Tanpınar'ın şiir hakkında görüşleri