T. S. Eliot kimdir? T. S. Eliot hayatı ve alıntıları...

Thomas Stearns Eliot, ABD doğumlu İngiliz şair, oyun yazarı ve edebiyat eleştirmenidir. Ekspresyonisttir. The Love Song of J. Alfred Prufrock, The Waste Land ve Four Quartets adlı şiirleri 20. yüzyıl modernist şiirinin en başarılı örneklerindendir. Harvard Üniversitesi mezunu Eliot, bir bankada memur olarak çalıştı. Daha sonra şiirlerini yayımladığı Faber and Faber yayınevini kurdu. Londra'da 1965'te öldü. 'Nerede aptal olacağını biliyorsan, yeterince zekisindir.' T.S. Eliot'ın şiiri sıklıkla zaman bağımlı, zaman güdümlü gelenekten kaçma arzusunu yansıtmaktadır. 'Burnt Norton' (1941) adlı şiiri buna bir örnek olarak verilebilir. Klasik kültürün malzemesini şiirde çok fazla kullanır. 19. yüzyıl şiirindeki şen, iyimser ve umut dolu havaya karşı bir ayaklanmayı temsil eder. Yeats, Ezra Pound ile başlayan 'yenileşme' hareketini ileriye götürerek yaymıştır. 'Her deyim ve her cümle bir bitiştir ve bir başlangıçtır, 'Negatif insanlara maruz kalmak, radyasyona maruz kalmak gibidir. Kısa süreli, düşük dozlara dayanabilirsiniz. Ancak sürekli maruz kalmak, sizi öldürür.' Ailesinin desteğiyle çok iyi bir eğitim alan Eliot, St. Louis'deki Smith Academy'de okuduktan sonra Massachusetts'teki Milton'a gitti. 1906'da da Harvard'a girdi. Dört yıllık öğrenimi üç yılda tamamlayarak 1909'da buradan mezun oldu. Harvard'da felsefeci ve şair George Santayana ve eleştirmen Irving Babbitt'ten etkilendi. Babbitt'in romantizm karşıtı tavrını benimsedi. Sonraları İngiliz felsefecileri F. H. Bradley ve T. E. Hulme'un etkileriyle daha da güçlenen bu tavrını, yaşamı boyunca sürdürdü. 'Bakma sen herkesin öyle mutlu göründüğüne; vicdan diye bir yer var ve orada herkes suçlu...' 1910-1911'de Fransa'da, Alain Foumier ile şiir çalışmaları yaptı. Dante'yi, John Webster ve John Donne'ı, Fransız simgeci şair Jules Laforgue'u inceledi; bu çalışmaları kendi üslubunu bulmasında çok etkili oldu. 1911-1914 arasında Harvard'a dönerek Hint felsefesi okudu ve Sanskrit dersleri aldı. 'İyi birisi olmak insanın kendinden başka herkesin işine yarıyor.' 1913'te Bradley'nin Appearance and Reality: A Melaphysical Essay (1893; Görünüm ve Gerçeklik: Bir Metafizik Deneme) adlı yapıtını okudu. 1916'da, Avrupa'dayken Bradley'nin Felsefesinde Bilgi ve Deneyim adlı doktora tezinin yazımını bitirdi. Birinci Dünya Savaşı başlayınca Harvard'a dönemedi ve son sözlü sınava giremediği için doktorasını tamamlayamadı. 1914'te ABD'li şair Ezra Pound'la tanıştı. Eliot her zaman 'abartılması olağan bir sabır sahibi' olarak biliniyordu. Bu sabır için çocuk yaşlarından itibaren önce ailesinden edindiği din-yaşam ve daha sonra kilisede genişlettiği din-düşünce çalışmalarına borçlu gibi görünüyor. Nitekim 17 yıl boyunca ruh sağlığı oldukça bozuk olan bir kadınla dahi evliliğini sürdürebilmiş, ciddi edebi eserler üretebilmişti. 'Yokluğunuzdan korkacak güzel insanlar biriktirin, çünkü 'diğerleri' her an gidebilir.' Yayıncılık, oyun yazarlığı, edebiyat eleştirmenliği ve şairliği birlikte sürdüren Eliot, o dönemde İngiliz dilinde yazan belki de en bilgili şairdi. 'Hakiki şiir daha anlaşılmadan iletilir.' Öğrencilik yıllarında yazdığı şiirler, özgün olmayan 'edebi' yapıtlardı. Yayımlanan ilk önemli şiiri, modernizmin İngiliz dilindeki başyapıtı sayılan 'The Love Song of J. Alfred Prufrock' ('J. Alfred Prufrock'un Aşk Şarkısı') oldu. Pound daha 1908'de A lume spento adlı bir kitapçık bastırmıştı, ama Eliot'ın şiiri o dönemde deneyselliği aşarak yetkinliğe ulaşan ilk yenilikçi yapıttı. 'Prufrock' Samuel Taylor Coleridge ve William Wordsworth'ün Lyrical Ballads'da (1798; Lirik Baladlar) yaptıklarına benzer biçimde, yakın geçmişten radikal bir kopuşu temsil ediyordu. 'Şimdiki zaman ve geçmiş zaman belki de gelecek zamanda mevcuttur; gelecek zaman ise geçmiş zamanın içindedir.' Eliot'ın ilk kitabı Prufrock and Other Observations (1917; Prufrock ve Başka Gözlemler). 'İnsan, yalnızlığı en çok, yanındaymış gibi davrananlardan öğrenir.' Eliot, edebiyat eleştirisi ve felsefe alanında da çok sayıda tanıtım yazısı ve deneme yazdı. 1919'da Poems (Şiirler) adlı kitabı yayımlandı. Kitapta düşünceye dayalı bir iç monolog biçiminde ve açık ölçüyle yazılmış 'Gerontion' adlı şiir de yer alıyordu. Şiir, İngiliz şiirinde o güne değin denenmemiş bir tarzın örneğiydi. 'İnsanların ikiyüzlü olması sizi hala şaşırtabiliyorsa, iyi bir insansınız demektir.' 1922'de 'Çorak Ülke'nin yayımlanmasıyla Eliot uluslararası üne kavuştu. Şiir Birinci Dünya Savaşı sonrasındaki hüsranı, düş kırıklığını ve nefreti büyük bir güçle dile getirir. Beş bölümden oluşan 'Çorak Ülke', Batı'nın büyük kentlerinde yaşayan çağdaş insanın parçalanmış yaşantısını yansıtan 'retorikte süreklilik' ilkesi üzerine kuruludur. 'Çorak Ülke' aynı zamanda, yüce bir söyleyişten günlük konuşma diline şaşırtıcı geçişler yapabilen bir ölçü ustası olduğunu ortaya koyar. 'Tanıdığın yanlış insanlara duyduğun öfkeyi, tanıdığın en doğru insana kusma.' Eliot'ın The Sacred Wood (1920; Kutsal Koru) adlı ilk eleştiri kitabında yer alan 'Tradition and the İndividual Talent' (Gelenek ve Bireysel Yeti) adlı denemesinde, şairin kullandığı biçimiyle gelenek, yakın geçmişte ortaya koyulan yapıtların yinelenmesi değildir ('yenilik yinelemeden iyidir' der Eliot) ve Homeros'tan günümüze tüm Avrupa edebiyatını kapsar. 'Sadece fazla ileri gitme riskini göze alanlar ne kadar ileri gidebileceğini öğrenir.' Katolik olduktan sonra yayımladığı ilk uzun şiiri 'Ash Wednesday' (1930) eski şiirlerinden çok farklı bir üslupla yazılmış dinsel bir şiirdir; dinsel inanç ve terbiyeyi kabul etmenin içerdiği ruhsal gerginliği ve sancıyı dile getirir. İlk kez 1936'da Collecled Poems (Toplu Şiirler) içinde yayımlanan ilk kuartet 'Burt Norton', zamanın doğası ve sonsuzlukla ilişkisi üzerine incelikli bir düşünsel şiirdi. Eliot bu şiiri örnek alarak üç şiir daha yazdı: 'East Coker' (1940), 'The Dry Salvages' (1941) ve 'Little Gidding' (1942). 'Bir şeyi yüreğinde ve aklında bitirmedikçe, gidişler ve kaçışlar çare değildir.' Eliot'ın ilk oyunu, ilk kez 1934'te sahnelenen Sweeney Agonistes (1926; Sweeney Agonistes, 1961), son oyunu ise ilk kez 1958'de sahnelenen The Elder Statesnum'dir. 'At gözlüğü takmış sabit fikirli insanlardan uzak durmak, bazen en büyük kafa rahatlığıdır.' The Family Reunion (1939; Aile Toplantısı) intikamı, Murder in the Cathedral ise gururu konu alan Hıristiyan trajedileridir. 'Her insan kendine yakışanı yapar, çünkü kalite asla tesadüf değildir.' Dinsel inançları yüzünden öldürülen Thomas Becket'le ilgili bir gizem oyunu olan ve Eliot'ın en başarılı oyunu kabul edilen Murder in the Cathedral'in en çarpıcı özelliği, Becket'in kahramanlığının anlamını daha anlaşılır kılmak için, geleneksel Yunan tiyatrosundaki koroyu kullanmasıdır. Aynı ölçüde tutulmayan The Family Reunion ise çok etkileyici sahneler ve Elizabeth döneminden bu yana yazılmış bazı en iyi dramatik dizeleri içerir. 'Araştırmaktan vazgeçmeyeceğiz ve araştırmamızın sonunda başladığımız yere tekrar dönecek, orayı yeniden keşfedeceğiz.' Eliot için ölümün farkındalığı ve başarısızlığın bilinci kişiyi ayakta tutar. Burada yaşlanmak eğer içinde bilgelik varsa değerlidir. Son oyununu ve son şiirini Yaşlı Devlet Adamı olarak adlandırır. 'Bir insanın sana verdiği mutsuzluktan kurtulmak istiyorsan, ona verdiğin değeri azaltacaksın.' Eliot'ın şiirleri Türkçede Seçme Şiirler (1965) ve Çorak Ülke, Dört Kuartet ve Başka Şiirler (1990) adlarıyla yayımlanmıştır. Denemelerinden yapılan seçmeler ise Denemeler (1961, 1988), Kültür Üzerine Düşünceler (1981) ve Edebiyat Üzerine Düşünceler (1983) adlı kitaplarda toplanmıştır. 'Bazıları ışığın, bazıları gölgenin peşine düştü.' Eliot, Dört Kuartet'inden dördüncüsü olan Little Gidding isimli şiirinde 'Her deyim ve her cümle bir bitiştir ve bir başlangıçtır / her şiir bir mezar yazıtı' der ve 4 Ocak 1965'te 'çok saygın bir halk şairi' olarak hayata veda eder. 'Ne yaşarsanız yaşayın; birine en son davranış şekliniz, onda bıraktığınız tek fotoğraftır.'