Sessiz bir vedanın öyküsü: “Sessiz Gemi” şiiri

'Artık demir almak günü gelmişse zamandan, Yahya Kemal, Heybeliada Bahriye mektebinde hocalık yaptığı esnada talebelerinden biri Nazım Hikmet'ti. Hafta içi Heybeliada'da okuyan hafta sonları ailesinin yanına gelen Nazım Hikmet, aynı zamanda Yahya Kemal'den şiir dersleri alıyordu. Yahya Kemal, bu şiir dersleri esnasında, talebesinin annesi, güzelliğiyle dillere destan Celile Hanım'a aşık oldu. Celile Hanım, güzelliği ile dillere destan olduğu kadar çizdiği resimlerle döneminde adından sıklıkla söz ettiren entelektüel bir kadındı. Sessiz bir vedanın öyküsü: Sessiz Gemi şiirinin videosunu izlemek için tıklayınız Nazım Hikmet, bir söyleşisinde annesine karşı duyduğu hayranlığı şu şekilde dile getirir: 'Annemin gençliğini çok iyi hatırlıyorum. O olağanüstü bir güzelliğe sahipti. . Annem evlenirken ilk önce onu bir odaya oturtmuşlar. Elbette gelinlik içindeymiş, yüzünde de duvak varmış. Sabahtan misafirler gelip ona bakıyorlarmış. Anam Paris'te eğitim almıştı ama İstanbul'un bütün adetlerine riayet edermiş. Onu görenler güzelliğine hayran oluyorlarmış. Hatta bazıları duvağını kaldırıp bakıyormuş. Bir insanın bu kadar güzel olabileceğine inanmıyorlarmış. Mavi gözleri vardı annemin, teni de öyle olağanüstüydü ki insanlar elleriyle yanaklarına dokunurlarmış. Canlı bir insan değil, gelin gibi süslenmiş bir kukla zannederlermiş. Şehirde şöyle bir şayia da geziyormuş ki, güya babam süslenmiş bir kuklayla evlenmiş…' Nazım Hikmet, Adalet Cimcoz'a Bursa Cezaevi'nden yazdığı bir mektupta ona annesini anlatır: 'Adalet, Sana annemi anlatayım. Anam gençliğinde güzel bir kadındı. Fakat oğlu diye söylemiyorum, objektif olarak konuşuyorum anamın güzelliği sıcak değil, soğuk bir güzellikti. Bunda belki gözlerinin birbirinden çok uzak olmasının dahli vardır. Sonra anamın güzelliği XIX. asır güzelliğidir. Zaten anamda, ondokuzuncu asır Fransız burjuva zevki hakimdir. Ressamlığı da öyledir. Evinin perdeleri ve bibloları da öyleydi. Yani güzelliğinde ve zevkinde düz ve soğuk hatların göze çarpmasına rağmen bilhassa renk bakımından müthiş bir rokokoluk vardır… Annem cesur kadındı gençliğinde. Ben cesur olmayı biraz da ondan öğrendim.' Tüm bu hoş vasıflarına rağmen eşiyle anlaşamayan ve evliliklerinde birtakım sarsıntılar yaşayan Celile Hanım, oğlunun hocası Yahya Kemal ile ders sonlarında sanat ve edebiyat hakkında derin sohbetlere giriyordu. Bu sohbetlerden fazlasıyla etkilenen Celile Hanım, kötü giden evliliğini daha fazla sürdüremedi ve eşinden boşandı. Yahya Kemal ve Celile Hanım'ın ilk zamanlar sessiz sakin yaşadığı bu aşk, zamanla Bahriye mektebinde duyulmaya başlandı. Yahya Kemal çıkan bu dedikodular yüzünden bir süre okula gidemedi, okula döndüğünde ise gelecekte 'üstat' olarak anılacak öğrencisi Necip Fazıl'dan şu sözleri işitti: 'Hocam kibrit suyu içerek intihara kalkıştığınızı duyduk… Sınıfın bu durumdan duyduğu derin üzüntüyü size söylemek isterim…' Necip Fazıl'ın yaptığı bu yorum ise cezasız kalmadı. Bahriye mektebi öğrencilerinin arasında yayılan bu durum elbette bir zaman sonra Nazım Hikmet'in de kulağına gitti. Nazım Hikmet, bu aşka olan tepkisini belli etmek için Yahya Kemal'in paltosunun cebine şu notu bırakır ve çok geçmeden ikilinin ilişkisi biter: 'Hocam olarak girdiğiniz bu eve babam olarak giremezsiniz.' Yahya Kemal ve Celile Hanım arasındaki bu münasebete, Memet Fuat Nazım Hikmet isimli kitabında şu şekilde değinir: 'Hem Bahriye Mektebi'nde tarih hocası hem de evlerine gelip giden bir aile dostu olan ünlü şaire Nazım Hikmet büyük bir hayranlık duyar, yazdıklarını gösterip eleştirilerini alırdı. Aslında Yahya Kemal Celile Hanım'a aşıktı. Önceleri çok açıkça görünmeyen, dedikodular şeklinde kalan bu aşk, Celile Hanım eşinden ayrıldıktan sonra büsbütün alevlenmişti. Yahya Kemal'in bazı şiirlerine ilham veren bu büyük aşk ise 1916'dan 1919'a kadar sürmüştü. Şairin sevgisine karşılık bulamadığı için zehir içip intihara kalkışması söylentileri de vardı. Şairin Vüsal, Telakki, Erenköy'de Bahar, Eski Mektup gibi şiirlerini Celile Hanım için yazdığı bilinirdi. Dedikoduları duyunca çok öfkelenen Nazım'ın dövmek için kendisini aradığını öğrenen Yahya Kemal, söylenenlere göre evini değiştirmiş ve yeni adresini de uzun süre en yakınlarından bile gizlemişti.' Yahya Kemal, Celile Hanım'ı çok sevmesine ve Celile Hanım'ın çok istemesine rağmen bir türlü evliliğe yanaşmaz. Yazları Ada'ya giden Celile Hanım'ın sürekli yakınında olan Yahya Kemal şu cümleleri kurar: '1916 yılından 1919 yılına kadar bir kadına deli gibi aşık oldum. Bu kadın yazın adada otururdum. Ben de orada idim. Deli divane olmuştum. Sonbahar'da Nişantaşı'ndaki evini düzenlemek için İstanbul'a inerdim. 1916 Sonbaharı'nda yine İstanbul'a iniyordu. Ben müthiş muzdariptim. Artık vapur giderken iskeleden mendil sallamalar, ağlamalar…O gidinceye kadar Ada dopdolu idi…Gider gitmez benim için boşalıverirdi…' İşte inanıldığı üzere, Yahya Kemal'in ünlü şiiri Sessiz Gemi, büyük aşkı Celile'nin vapurla adadan ayrılıp İstanbul'daki evine dönerken yaşadığı hisleri anlatır. Yoğun bir şekilde yaşanan bu sevgiye rağmen, ikilinin ilişkisi daha fazla uzun sürmez ve ayrılırlar. Yahya Kemal ve Celile Hanım'ın ayrılan yolları, yıllar sonra hüzünlü bir şekilde yeniden kesişir. Galata Köprüsü'nde Celile Hanım'a rastlayan Yahya Kemal, çok istemesine rağmen sevdiği kadının yanına gidemez. Araştırmacı Haluk Oral, Tarih dergisinin Temmuz sayısında, yıllar sonra Nazım Hikmet'in Yahya Kemal'in vefatı üzerine eşine Moskova'dan yazdığı hiç yayımlanmamış mektubu okurlarla paylaştı. Bu mektupta şunlar yazılıydı: 'Canım karıcığım. Dün gece radyoda dinledim: Yahya Kemal ölmüş. Büyük şair. Hocalarımdandı da, hem de çok şey öğrendiğim hocalardan. 73 yaşındaymış. Bir hayli zaman uyuyamadım. Yahya Kemal gençliğimdi biraz da. Büyük şair, usta. Telgraf çekeyim dedim… Kime? Ne tuhaf şey ne garip hâldeyim, Yahya Kemal'in ölümünden duyduğum acıyı, halkıma bildirmek için telgraf çekecek adresim yok. İşte böyle. Hava bu sabah açtı. Günlük güneşlik. Senaryoya başlayacağım. Kafam bomboş, yüreğim keder dolu ağzına kadar, böyle bir ruh hâliyle senaryo yazmağa başlamak nasıl olacak bilmiyorum, ama başkaca çarem de yok, çalışmak lâzım, yaşamak için değil, unutmak için, dalıp dalıp gitmemek için, düşünmemek için kötü kötü. İşte böyle gülüm. Kusura bakma, senden uzaklık, sensizlik başta, muhacirlik, hattâ benimkisi gibi kardeş evinde de olsa, sevdiğim, inandığım bir dünyada da olsa, yazdımdı ya, ölümden beter. İşte böyle, ömrüm seni sevmekle nihayet bulacaktır. Rahmet Yolları Kesti'nin Fıransızcasını aldım. Hasretle.' Yahya Kemal'in Sessiz Gemi isimli şiiri ana tema itibariyle yalnızca ölüme yazılmış bir şiir olarak düşünülmüştür. Oysa ki bu şiirin arkasında sevdiği kadının gidişini izleyen çaresiz aşık Yahya Kemal vardır. Celile Hanım vapura binip 'sessiz gemi'si ile giderken arkasından ne bir mendil ne de kol sallayabilmiştir ünlü şair. Şiirde ölüm teması da elbette mevcuttur fakat bu hikayeyi öğrendikten sonra şiiri bu gözle okumak okuyucuya daha anlamlı gelir.