Oğuz Atay’dan 20 alıntı

Herkes hafızasından, hafızasının zayıf olduğundan kolaylıkla şikâyet eder; fakat asla zekâsından yakınmaz. Bilmez ki hafıza, zekânın bir unsurudur. Önemli olan, geri dönmeyi göze alamayacağımız kadar yol gitmiş olmaktır. Ne yazık ki insanların kalabalık bölümü, olanları biraz büyütmezsen pek etkilenmiyor. Tek başına elli kişiyi birden kılıçtan geçirdiğini anlatmazsan kahraman olamıyorsun. Düşünmeye mecbur kalmak bir kimse için en büyük cezadır. Nefis muhasebesi uzun bir yoldu, hayat kadar uzun bir yol. İnsanın bütün bir ömür boyunca heyecan içinde yaşaması ve yaşarken de durmadan kendisiyle hesaplaşması demekti. İnsanları kendi hallerine bırakmaya hiç gelmez. Ben evde bir köşede oturuyordum. Mektubunu derhal açamadım. Bir müddet yanımda dolaştırdım. Okusam derhal bitecekti. Öğrencinin seviyesini düşünmeden, bir bakıma devekuşu gibi, teori kumuna başlarını sokarlar. Talebenin yüzüne hiç bakmazlar, anlamayan gözleri görmemek için. Anlamıyorlar, nazlanıyorum sanıyorlar. Oysa hiçbir şey istemiyor içim. Tramvayda camlara çarpan damlaların şekilleri arasında hep seni aradım. İkimizin çilesi ne zaman bitecek? İnsanlarımız, bazı madenler gibi çabuk ısınır ve çabuk soğurlar. Çünkü ülkemizin insanları daha yaşamanın acemisidir. Onlara insan gibi yaşaması öğretilmemiştir henüz. Matematiği birtakım uzun ve yorucu işlemlerden ibaret gördüğünüz için de bilim çekici gelmiyor size. Sayıların ve Eski Yunanca harflerin gerisinde canlı ilişkileri olduğunu hissedemezsiniz, sayılarla hayatın arasındaki ilişkiyi göremezsiniz, matematik ve dolayısıyla fizik çalışmanın tek amacı sınıfa geçmek olur. Fuzuli'nin, Nedim'in şiirlerini laf olsun diye okumuyordum ki millete; onları içimde yaşıyordum. Cumhuriyetin ilk yıllarıydı, daha söz ayağa düşmemişti, vatan-millet-sakarya bir edebiyat haline gelmemişti, daha herkes sözünün eriydi. Durmadan satın almaktan, yani elde etmekten, yani biriktirmekten ve satın alınabilecek şeylerden söz eden ruhsuz bir kalabalık sarıyor çevremizi. Ama görüyorsun bilim, büyük insanları bile ayağına getiriyor. Bir üniversiteye gir bakalım, işlerin neden yapılmaması, yürütülmemesi gerektiği hakkında çok akıl hocası bulursun. Ve memleketin haline öyle üzülmeye başlarsın ki üzülmekten başka bir şey yapmaya gücün kalmaz. Demek insanları gerçek ve doğru biçimde yorumlamak için onların ölmelerini beklemek gerekiyordu. Zaten bu büyük âlemde kendimizi ayrı ayrı düşünecek olsak mutlak değerimiz sanki nedir... Eğer birimizin bir kıymeti varsa, o da diğerinin ona verdiği değerdir... Aşk muhakkak derin bir dostlukla başlar.