Ahmet Hamdi Tanpınar romanlarının gizli kahramanı: Zaman
Ahmet Hamdi Tanpınar ve zaman birlikte anıldığında akla ilk gelen ünlü edebiyatçının "Ne içindeyim zamanın/ Ne de büsbütün dışında" dizeleridir. Nitekim bu dizeler Tanpınar'ın bütün bir sanat ve edebiyat felsefesinin temellerini oluşturur. Romanlarında da şiirinde ifade ettiği gibi "parçalanmaz bir akışın" -zamanın- izini süren Tanpınar, zaman kavramı hakkında en çok düşünen yazarların başında gelir. Hatta öyle ki zaman Tanpınar'ın romanlarındaki gizli bir kahraman gibidir. Peki Tanpınar'ın romanlarında zaman kavramı nasıl işlenmiştir?
TANPINAR'DA ZAMAN KAVRAMI
Tanpınar'a göre zaman, "yekpâre geniş bir an" ve "parçalanmaz bir bütün" dür. Bergson'un süre kavramından etkilenen Tanpınar, akıp giden zamanın yerine yaşanan zamanı koyar; Tanpınar'ın estetiği bölünmez bir bütün olan zamanın arayışına dayanır.
Ahmet Hamdi Tanpınar'ın estetik ve düşünce yapısında Fransız filozof Bergson'un tesiri büyüktür. Tanpınar, "Antalyalı Genç Kıza Mektupta"ta Bergson etkisinin sanatında büyük bir tesiri olduğunu dile getirir. Bu etkiye günlüklerinde yer veren Tanpınar, "Şiir ve sanat anlayışımda Bergson'un zaman telakkisinin mühim bir yeri vardır. Pek az okumakla beraber, o da borçlu olduğum insanlardandır." ifadesinde bulunur.