10 soruda Godot'yu Beklerken'in yazarı Samuel Beckett

Beckett Dublin'in Foxrock banliyösündeki Cooldrinagh'da bulunan evde 13 Nisan 1906'da doğdu. Ancak doğum belgesindeki tarih 13 Mayıstı. İnsanın dünyadaki varlığını, çekilmesi gereken bir çile olarak gören yazarın doğum gününü değiştirirken Paskalya'dan önceki son cumaya (Good Friday) denk gelen 13 Nisan tarihini özellikle seçtiği öne sürülmüştür. Zayıf, sağlıksız ve mızmız bir çocuk olan Beckett, beş yaşındayken anaokuluna gitmeye başladı ve burada ilk müzik eğitimini aldı. Daha sonra şehir merkezinde Harcourt Caddesi'ndeki Earlsford House School'a devam etti. 1919'da Fermanagh, Enniskillen'de bulunan, Oscar Wilde'ın da okuduğu Portora Royal School'a geçti ve burada öğrenimine devam etti. Beckett, 1923 ile 1927 arasında Dublin'deki Trinity Koleji'nde Fransızca, İngilizce ve İtalyanca üzerine eğitim gördü. Buradaki hocalarından biri ünlü Berkeley araştırmacısı Dr. A. A. Luce idi. Beckett lisans eğitimini burada tamamladıktan sonra kısa bir süre Belfast'taki Campbell College'da öğretmenlik yaptı. Burada yakın arkadaşı şair Thomas MacGreevy tarafından, ünlü İrlandalı yazar James Joyce ile tanıştırıldı. Bu karşılaşmanın genç Beckett üzerinde derin bir etkisi olacaktı. Beckett ,Joyce'a pek çok çalışmasında yardımcı oldu. Bunların başında, Joyce'un Finnegans Wake adıyla yayınlanacak olan kitabı için yaptığı araştırmalar gelir. Beckett 1929'da, basılan ilk eseri olan 'Dante...Bruno. Vico..Joyce' isimli eleştiri denemesini yayınladı. Joyce'un eserlerini ve tarzını, karanlık ve donuk olduğu iddialarına karşı savunan bu makale; Eugene Jolas, Robert McAlmon ve William Carlos Williams'ın da aralarında bulunduğu bir grup yazarın Joyce ile ilgili denemelerini içeren Our Exagmination Round His Factification for Incamination of Work in Progress isimli kitapta yer aldı. Yayımladığı kısa öykü ve şiirlerle adını yavaş yavaş duyurmaya başlayan Beckett, 'Whoroscope' isimli şiiriyle küçük bir edebiyat ödülü kazandı. Bu sıralarda kariyerine Trinity College'a okutman olarak devam etti.. Ancak dördüncü dönemin sonunda Aralık 1931'de buradan ayrıldı. Kendi seçtiği bu meslek, neredeyse patalojik derecede utangaç olması ve ders verirken insanların önünde olmaktan hoşlanmaması sebebiyle onda kısa sürede hayal kırıklığı yaratmıştı. Ayrıca, Beckett'ın derslerdeki zorlayıcı tutumu ve kıt notları sebebiyle öğrenciler tarafından şikayet edilmesi ve okul yöneticileri tarafından uyarılması da bu hayal kırıklığını artırdı. Beckett 1931'de Trinity'deki görevinden ayrılarak kısa süren akademik kariyerini sonlandırdı. İkinci Dünya Savaşı'nda Fransız direniş grubuna katılan Becket, 1942'de Gestapo'dan kaçmak için Fransa'nın güneyine gitti. Burada kaldığı iki yıllık döneminde gündüzleri tarım işçiliği yaptı. Hava karardığında ise gizlice önemli eserlerinden Watt'ı yazmaya koyuldu. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki on beş yıl süresince Beckett, dört uzun tiyatro oyunu yazdı: En attendant Godot (1948–1949; Godot'yu Beklerken), Fin de partie (1955–1957; Oyun Sonu), Krapp's Last Tape (1958; Krapp'ın Son Bandı) ve Happy Days (1960; Mutlu Günler)... Genelde absürt tiyatronun temel eserleri olduğu düşünülen bu dört oyunda, her ne kadar Beckett'ın kendisi varoluşçu olmasa da, dönemin varoluşçu düşünürlerinin eserlerindeki temalar kara mizah tarzıyla ele alınmıştı. 'Absürt tiyatro' terimi ilk defa Martin Esslin'in aynı isimli kitabında ortaya çıkmış, bu kitabın önemli bir bölümü de Beckett ve Godot'ya ayrılmıştı. Esslin bu oyunların, Albert Camus'nün 'saçma' kavramının tamamlayıcısı olduklarını öne sürdü ve Beckett bu sebeple sıklıkla - ve hatalı olarak - 'varoluşçu' olarak nitelendirildi. Eserlerinde benzer temaları işlemiş olsa da, Beckett'ın varoluşçuluğa karşı bir ilgisi yoktu. Kendisi de bu durumu reddediyordu. Genel anlamda Beckett'ın oyunları, anlaşılamaz ve akıl erdirilemez bir dünya karşısında hissedilen umutsuzluk ile bu umutsuzluğa rağmen yaşamda kalma isteğini anlatır. Oyun Sonu'nda çöp varillerinde yaşayan ve zaman zaman kafalarını dışarı uzatıp konuşan karakterlerden biri olan Nell'in sözleri, Beckett'ın orta dönem tiyatro oyunlarının iyi bir özetidir: 'Hiçbir şey mutsuzluktan daha gülünç değildir, kabul ediyorum... Evet, evet! Dünyadaki en gülünç şeydir o. Başlangıçta ona güleriz, yürekten güleriz. Ama hep aynıdır. Tıpkı sık sık anlatılan güzel bir fıkra gibi. Hep beğeniriz, ama artık ona gülmeyiz.' Godot'yu Beklerken Samuel Beckett'ın 1949 yılında Fransızca olarak yazdığı ve ilk kez Paris'te sahnelenen en ünlü eseridir. Zamanla ülke çapında ün kazanıp Beckett tarafından bazı değişikliklerle İngilizceye çevrilen eser, başka ülkelerde de sahnelenmeye başlandı. Eser, eylemsizliklerine yenilmiş insanların, Godot adında ne olduğu bilinmeyen bir kimseyi veya 'şeyi' beklemelerini konu edinir. II. Dünya Savaşı sonrasında yazılmış olmasının etkileri eserde rahatça görülebilir. Diğer savaş sonrası eserlerde olduğu gibi Godot'yu Beklerken'in de teması 'umudu beklemek' çerçevesinde oluşturulmuştu. 'Umut' gibi bir evrensel bir temayı modern dönemin ruhuna göre işlemesi ise eserin dünya çapında ses getirmesine sebep oldu. Birçok eleştirmen eserin dehasını, teorik olarak imkânsız bir şeyi barındırmasında, hiçbir olayın geçmediği ama yine de seyircinin koltuğuna yapışıp kaldığı bir oyun olmasında bulmuştu. Beckett, absürd tiyatronun ünlenen ilk oyun yazarları arasındaydı ve 1969'da Nobel'e değer görülmüştü.. Sessiz ve gizli bir hayatın üyesi olan Beckett için bu durum pek de sevinecek bir hadise değildi. Öyle ki ödülü kazanmasını eşi Suzanne yazar açısından 'felaket' olarak tanımlar. Bu sebeple Beckett, törene katılmayı reddetmiş ve söylentilere göre, verilen paranın çoğuyla mücadeleci sanatçıları desteklemişti. 1949 yılında Fransızca olarak yazılan Godot'yu Beklerken, sahnelendiği ilk günden beri birçok tepkiye maruz kaldı. Eser ilk yayımlandığı dönemlerde bundan önceki klasik tiyatrolar gibi olmayışından ötürü seyirci tarafından anlaşılmamış ve beğenilmemişti. Eserin kıymetinin anlaşılması 1957'de San Francisco'daki bir hapishanede oynanmasından sonra kopan alkış tufanından sonra olmuştu. Bu ilginç olay üzerine tiyatro eleştirmenleri tarafından tekrar ele alınan eserde, varoluşçuluk felsefesinin aslında çok çarpıcı bir biçimde işlendiği fark edilmişti. Eseri diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerinden biri Absürt Tiyatro'nun bir özelliği olan giriş-gelişme-sonuç gibi olay örgüsüne sahip olmamasıyla birlikte, eserde karakter ve mekan analizlerine de yer verilmemesiydi. Sürekli tekrarlardan oluşması, başladığı yere geri dönüp durması gibi işleyiş biçimlerine de sahip olması Absürt Tiyatro'nun diğer özelliğini oluşturmakta. Aristoteles'ten beri tiyatroya egemen olan kurallar, Godot'yu Beklerken için geçerli olmamıştı. Bir olayın dile getirilmesi, aksiyonun yükselmesi, alçalması ve çözüm noktasına ulaşması söz konusu değildi bu özellikler Godot'yu Beklerken eserini diğerlerinden ayıran en önemli husus oldu. Zira eserde eylemsizlik ve bekleme eylemin önüne geçiyordu. Hiçbir şey mutsuzluktan daha gülünç değildir, kabul ediyorum... Evet, evet! Dünyadaki en gülünç şeydir o. Başlangıçta ona güleriz, yürekten güleriz. Ama hep aynıdır. Tıpkı sık sık anlatılan güzel bir fıkra gibi. Hep beğeniriz, ama artık ona gülmeyiz. İngilizce eser veren tüm modernistler dikkate alındığında, realist geleneğe karşı en süreğen saldırıyı Beckett'ın eserleri oluşturur. Beckett, insanlığın içinde bulunduğu durumun temel bileşenlerine odaklanabilmek için, geleneksel konulardan, zaman ve mekân tekliğinden arındırılmış drama ve romanın yolunu açtı. Václav Havel, Aidan Higgins ve Harold Pinter gibi yazarlar, Beckett'a olan minnettarlıklarını açıkça belirttiler. Beckett'ın asıl etkisi, 1950'lerde Beat Kuşağı ile başlayıp 1960'lardaki olaylarla devam eden deneysel edebiyat üzerinde oldu. İrlanda'da ise John Banville ve Derek Mahon gibi şairleri etkiledi. Luciano Berio, György Kurtág, Morton Feldman, Philip Glass, Heinz Holliger ve Pascal Dusapin'in de aralarında bulunduğu birçok 20. yüzyıl bestecisi, müzikal çalışmalarını onun metinlerini temel alarak yarattı. Beckett'in çalışmaları, Bruce Nauman, Alexander Arotin ve Avigdor Arikha gibi birçok görsel sanatçıyı da etkiledi. Arikha, edebi dünyasından etkilendiği Beckett'ın birkaç portresini çizdi ve eserlerini resmetti. Amerikalı film yönetmeni Jim Jarmusch'un 1984 yapımı filmi ''Stranger Than Paradise''ın iki önemli karakteri olan Willie ve Eddie, eleştirmenler tarafından, Godot'u Beklerken'in iki kahramanı Vladimir ve Estragon'a benzetildi.

10 soruda Godot'yu Beklerken'in yazarı Samuel Beckett

13 Nisan’da doğan Beckett’ın doğum belgesindeki kayıtlı tarih neden 13 Mayıstı?