Mehmet Akif'in cenazesi hakkında 10 bilinmeyen gerçek

1935 yılının sonlarına doğru Kahire'de uluslararası bir cerrahi kongresi düzenlenir. Türkiye'den Kahire'ye gidenler arasında Tevfik Remzi Kazancıgil'in başkanlık ettiği iki delege daha vardır: Kâzım İsmail Bey ve Ömer Vasfi Aybar. Kongrede tebliğlerini sunan Tevfik Remzi ve arkadaşları, on seneden beri Mısır'da yaşayan Mehmet Akif'i ziyaret etmek isterler. Türkiye'nin Kahire Büyükelçiliği'ne başvurarak İstiklâl Marşı şairini ziyaret etmek istediklerini büyükelçilik müsteşarına söyledikleri zaman aldıkları cevap onları oldukça şaşırtır: 'Evet, ziyaret edebilirsiniz ama Akif Bey öyle herkesi kabul etmez.' diyen büyükelçilik müsteşarı, 'Ancak yanında ona bağlı, aynı zamanda medresede hoca olan bir zat var. Onun eline bir mektup verirseniz, Akif'i gördüğünde iletir.' diyerek sözünü bitirir. Amcası Ahmet Şükrü'nün Veteriner Mektebi'nde Mehmet Akif'le birlikte okuduğunu ve birbirlerini de o yıllarda tanıdığını hatırlayan Tevfik Remzi, mektubunda Ali Şükrü'nün yeğeni olduğundan bahsederek görüşmek istediklerini yazar. Ne var ki asıl mesele mektubu Akif'e götürecek kişidir ve ortalıkta görünmemektedir. Sonunda Türkiye'den Mısır'a giden İhsan Hoca'yla karşılaşırlar; mektubu götürmesini ve Akif'i ziyaret etmek istediklerini kendisine iletmesini belirtirler. Mehmet Akif, Mehmed İhsan Hoca'nın kendisine uzattığı mektubu alıp 'Peki, gelsinler.' haberini salınca Tevfik Remzi, Kâzım İsmail ve Ömer Vasfi Aybar gidip oturur. Bir ara oturdukları odaya güneş girince Tevfik Remzi Kazancıgil'in dikkati Mehmet Akif'e yönelir. Tevfik Remzi gördükleri karşısında şaşkındır: Akif'in yüzü, alnı, tırnakları sarıdır. Doktor Kazancıgil bu duruma dayanamayınca, 'Müsaade ederseniz sizi muayene etmek istiyorum.' der. Akif, 'Ama nasıl olur, siz kadın doktorusunuz.' deyince, odadakiler kahkahalarla gülmeye başlar. O günleri babası Tevfik Remzi'den dinleyen Aykut Kazancıgil olayın devamını şöyle anlatmaktadır: 'Neşeli bir hava içinde babam, elini Mehmet Akif'in karnına koyuyor; bir bakıyor ki taş gibi bir karaciğer, taş gibi karın derken, onun siroz olduğunu anlıyor. İstanbul'a döndüğünde hemen Mithat Cemal Bey'i buluyor. Mithat Cemal Kuntay, şair kimliğinin yanı sıra tanınmış bir avukat ve meşhur bir noter. Mithat Cemal Bey, babamın çok yakın aile dostu. Babam, Mehmet Akif'in durumunu anlatınca, Mithat Cemal Bey 'Aman!' diyor, hemen sağa sola haber veriyor. Mehmet Akif'in hastalığını kısa zamanda Atatürk de duyuyor. Sonra Mehmet Akif, İstanbul'a geliyor ve hastaneye yatıyor.' Akif'in Türkiye'ye dönüşünden birkaç sene önce, içine 'ölecek' gibi bir korkunun sebepsiz yere düştüğünü yazan Mithat Cemal, kendi oluşturduğu korkuya günden güne inanmaya başlar. Açık olmayan mektuplarından Akif'in hasta olduğuna inanan Mithat Cemal, mektuplaşmayı sıklaştırınca acı gerçeği fark eder: Akif ölüyor! Bir gün Sirkeci'de karşılaşan ve Akif'i gördüğünü söyleyen kadın doktoru Tevfik Remzi Kazancıgil'den Mithat Cemal, 'tuhaf bir hisle' susmasını, başka bir şey söylememesini ister. Ancak Kazancıgil üzüntüsünden sessiz kalamayıp hastalığın siroz olduğunu söyleyivermiştir: 'Hastalığı elimle tuttum.' Akif'in verem olacak kadar bile talihli olmadığını yazan Mithat Cemal, 'bu siroza inanmadığı'nı yazmıştır. Tevfik Remzi'nin kadın hastalıkları doktoru olması Mithat Cemal'i teselli etse de sonradan kendine gelecektir: 'Dahiliyeci değildi, yanılmıştı. Fakat onun dahiliyecilikteki doğru teşhislerini başka vakalarda da o kadar biliyordum ki... O başka teşhislerinde yalan olmasına günlerce çalıştım. O sırada Akif'ten bir telgraf aldım: İstanbul'a geliyordu.' Mehmet Akif, 1924 yılının kış aylarında gittiği Mısır'dan on bir yıl sonra, yani 1936 Haziran'ında beyaz bir vapurla Galata rıhtımına indiğinde, 'bir deri bir kemik' kalmıştı. Vapurun merdiveninden inen 'şapkalı iskeletin' kim olduğunu ancak kolunda eşi İsmet Hanım'ı görünce tanıyan Mithat Cemal, 'Eyvah!' diyerek hayıflanır: 'Bu İstanbul'a gelmek değil, hastaneye gelmekti.' Mehmet Akif'in İstanbul'a ayak bastığı günlerde gazetelerde herhangi bir haberin çıkmaması devrin atmosferini yansıtması bakımından önemlidir. Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan haberde, 'Mehmet Akif, senelerden beri ikamet ettiği Mısır'dan vatana dönmek kararıyla iki gün evvel İstanbul'a geldiği, biraz rahatsız olduğu için Nişantaşı'nda Sağlık Yurdu'nda tedavi gördüğü' yazar. Yedigün dergisi adına röportaj yapan Feridun Kandemir'in 'Özledin mi bizi üstat?' sorusuna hasta yatağında, 'Özlemek mi oğlum? Özlemek mi?' diyen Akif, 'Mısır'dan üç gecede geldim. Bu üç gece, otuz asır kadar uzun sürdü. Orada on bir yıl kaldım. Fakat bir an oldu ki, on bir gün daha kalsaydım çıldırırdım.' diye cevap verir. Hastalığını da soran Feridun Kandemir'in aldığı cevap Akif'in 'kafileye yetişmek' üzere olduğunu göstermektedir: 'Karaciğerim, dalağım şişmiş; geldik, yattık burada. Müşahede altına aldılar, bakalım ne olacak?' Mehmet Akif, Mısır'dan dönmeden az önce büyük dostu Abbas Halim Paşa'nın vefat haberini almış, 1935 yılının sıcak bir Temmuz gününde kederli bir ruh hâliyle şu kıtayı yazmıştı: 'Hepsi göçmüş, hani, yoldaşlarının hiçbiri yok! Akif, bu kıtayı yazdığı günlerde aslında ya hastalığının farkındaydı veya yakında hepsi göçen yoldaşlarının yanına varacağını, uzaktaki kafileye katılacağını bilmemektedir. Oysa Galata rıhtımında adeta iskelet ile karşılaşan Mithat Cemal'in korktuğu altı ay sonra başına gelecektir: 'Büyük şair Mehmet Akif, dün akşam saat sekize çeyrek kala vefat etmiştir.' Mehmet Akif, gazetenin haberine göre, yakın dostu Fuad Şemsi'nin yönettiği Mısır Apartmanı'nda 27 Aralık 1936 Pazar akşamı, saat 19.45'te hayata gözlerini yumar. Mehmet Akif'in vefat ettiğini öğrenir öğrenmez Mısır Apartmanı'na koşan Mithat Cemal, neden sonra odaya giremeyecek, kapının kenarına başını dayadığında ise kızı Cemile, damadı Ömer Rıza'nın bir köşede ağladıklarını fark edecektir. Gördüğü manzara ise hazindir: 'Buruşuk, boş karyola... Yerde tabut... Diz çökerek ölüyü öpen siyah giyinmiş kadın...' Cenazenin Beyazıt'tan kalkacağını düşünerek herkesten önce oraya giden Mithat Cemal, çok sonraları birkaç kişinin göründüğünü yazıyor: 'Biraz sonra çıplak bir tabut geldi. 'Bir fukara cenazesi olmalı.' dedim. O anda Emin Efendi Lokantası'nın sahibi Mahir Usta, elinde bir bayrakla cenazeye koştu. Sebebini anlamadım. Yine o anda yüzlerce genç peyda oldu. Üniversitenin büyük sancağına çıplak tabutu sardılar. Ellerimi yüzüme kapadım. Cenazeyi tanımıştım.' İstanbul gazeteleri vefat haberini yaymaya başladığı sırada Akif, Beyoğlu Hastanesi'ne kaldırılarak gasledilir. Cenaze otomobili, tabutu Beyazıd Camii'ne getirdiği zaman İstanbul Üniversitesi öğrencileri büyük bir kalabalık hâlinde tabutu karşılar. Hava soğuk ve şiddetli bir poyraz esmektedir. Bütün gece kar yağmıştır, ortalık ise bembeyazdır. Tabut otomobilden çıkarıldığında çıplak, örtüsüz, yalnız tahtadan ibaret bir tabut görülür. Öğrenciler bu manzara karşısında hüngür hüngür ağlamaya başlar. Bir kısım öğrenciler, biraz sonra ellerinde bayraklarla çıkagelirler. Akif'in tabutunu al bayrakla saran öğrenciler, üstüne ayrıca Kâbe örtüsünü örterler. Eşref Edip'e göre, 'çıplak bir tahta olarak gelen tabut, musalla taşında al sancaklarla, Kâbe örtüleriyle' donatılmıştır. 30 Aralık 1936, saat 10.00'da dinî merasim başlamış, önce Hafız Saadettin Kaynak güzel sesiyle Ali İmran suresini, ardından Hafız Asım da bir ayet okumuştur. Tıp Fakültesi öğrencisi Fethi Tevetoğlu'nun askerce bir selamından sonra, Edebiyat Fakültesi hocalarından Ali Nihat'ın öncülüğünde İstiklal Marşı söylenmiştir. Kabri başında üniversite gençliğinin teklifi üzerine Heykeltıraş Ratib Aşir tarafından Akif'in yüzünün kalıbı alınır, kefenine yeniden sarıldıktan sonra Kur'an sesleri arasında defnedilir. Mehmet Akif'le tanışıp tanışmadığı sorusuna, ilk anda 'Tanışmayız.' şeklinde cevap veren Yahya Kemal ile Akif'in birbirlerini gıyaben tanıdıkları söylenebilir. Yahya Kemal'in Mütareke yıllarında farklı gazetelerde çıkan yazıları, Akif'in izniyle Sebilürreşad'da yayımlanması bu iddiayı güçlendirmektedir. Hatta Sebilürreşad'da iktibas edilen bu yazıların altına muhtemelen Akif'in yazdığı şu kısa yazılar dikkat çekicidir: 'Yahya Kemal Bey'in büyük bir samimiyetle yazıldığından hiç şüphe olmayan pek nefis, pek kıymettar makalelerinin günden güne sükût etmekte bulunan İstanbul muhitinde ne kadar büyük hüsn-i tesir husule getirdiği bir asker anası tarafından müşarünileyhe hitaben yazılan ve Tevhid-i Efkâr'da neşr olunan atideki mektubundan kemal-i vuzuhla anlaşılmaktadır. Bu kabil samimi ve dindar yazılarla o dalâl içinde yüzen muhiti irşad etmekte olduklarından dolayı Yahya Kemal Beyefendi'ye Sebilürreşad, Anadolu Müslümanlarının en samimi teşekkür ve selamlarını takdim eder.' Daha ötesi Cahit Tanyol, Yahya Kemal'in 'Atik Valide'den İnen Sokakta' isimli şiirinde Mehmet Akif'i anımsatan havanın sezildiğini söyler: 'Bu şiirlerin henüz tamamlanmamış olduğu dönemlerde kendisini ziyaret ettiğim vakit yatağının yanındaki küçük masada iki değişmez konuk görürdüm: Safahat ve Cevdet Paşa'nın Tarihi.' Fuad Şemsi, Süleyman Nazif ve Mahir İz gibi ortak dostları da bulunan iki şairin ne yazık ki bir araya gelmedikleri anlaşılır. Akif'in yurda döndükten sonra Yahya Kemal'in hastanede neden ziyaret etmediği henüz bilinmiyor. Ancak Yahya Kemal, 'soğuk ve şiddetli bir poyrazın estiği, ortalığın karla örtüldüğü' 30 Aralık 1936 Pazartesi sabahı, Akif'in cenaze merasimine katılarak İstiklâl Şairi'ne son görevini yapmıştır. Polisin tuttuğu takibat raporlarına göre, Akif'in cenazesine o gün şu isimler katılmıştır: 'Saylav Şemseddin Fadıl Ahmed, Yahya Kemal, Profesör Muhiddin, Esad Fuad, Çolak Selahddin, Tüccar Emin Vasfı, Kuleli Askerî Lisesi Edebiyat Muallimi Tahirülmevlevi,büyük dostlarından Fuad Şemsi, gazeteci Feridun Kandemir, birçok kimseler ile üniversite ve Askerî Tıbbıye öğrencileri...' Abdülhak Hamid rahatsız olduğu için cenazeye katılamamıştır. Yahya Kemal, cenaze merasiminde ne hissetti, ne düşündü bilinmez. Ancak Emin Erişirgil cenazeden dönerken Akif'ten yaşlı iki sakallı adamın konuşmasına kulak misafiri olur. Birbirlerine destek olarak yürüyen bu iki adamdan biri şöyle der: 'Ne Cenap var, ne Süleyman Nazif, ne Ali Ekrem... Onlar sağ olsalardı hiç Akif'i bu kara yere defin ettirirler miydi? Onun yeri Namık Kemal'in yanı idi. Namık Kemal'in yanı... Hem orası Çanakkale'nin destanını yazan şaire ne kadar yaraşırdı!' (Türk Edebiyatı dergisi, 508. sayı - Şubat / 2016)