İslam’ın ilk müezzini Hz. Bilal

Hz. Bilal, Hicret'ten kırk yıl kadar önce, Habeş asıllı bir köle olarak Mekke'de dünyaya geldi. Babası Rebâh ve Müslüman olduğu için işkencelere maruz kalan annesi Hamâme de köleydi. Bilal-i Habeşî, İslamiyet'i Hz. Ebubekir aracılığıyla kabul etti. Bilal, Benî Cumah kabilesinden Ümeyye bin Halef'in kölesiydi. Mekke'de Müslüman olduğunu açıkça söyleyen ilk yedi kişiden biriydi. Bu sebeple Ümeyye bin Halef, öğle vakitlerinde Bilal'i kızgın güneş altında sırt üstü yatırır, büyük bir kaya parçasını göğsü üzerine koydurur, sonra da İslamiyet'ten vazgeçerek Lât ve Uzzâ'ya tapmaya zorlardı. Ancak o her defasında 'Rabbim Allah'tır; O birdir' diyerek bu dayanılmaz işkenceye imanıyla göğüs gererdi. Resul-i Ekrem Efendimiz (sav), onun bu şekilde işkence görmesine son derecede üzülürdü. Hz. Ebu Bekir, Müslüman olmayan güçlü siyahî bir köleyi vererek Bilal'i Ümeyye bin Halef'in elinden kurtardı ve azat etti. Bazı rivayetlerde onu para ile satın alıp azat ettiği de zikredilir. Buhari'nin aktardığına göre, Hz. Ömer bu olaya işaretle, 'Ebu Bekir efendimizdir; efendimizi (Bilal'i) azat etmiştir' derdi. Hz. Peygamber, Bilal'i Mekke'de Ubeyde bin Hâris ile Medine'ye hicretten sonra da Ebû Ruveyha Abdullah bin Abdurrahman el-Has'amî ile kardeş yaptı. Medine'nin havasına alışamayan bazı sahabeler gibi Hz. Ebu Bekir ile Bilal'in de hastalandıkları, Mekke'ye duydukları derin hasretle şiirler söyledikleri hadis kitaplarında zikredilir. Bilal-i Habeşi, Hicret'in birinci yılında Peygamber Efendimizin (sav) öğrettiği ezanı, onun emriyle ilk defa okumakla meşhur oldu ve hayatı boyunca hazarda ve seferde Peygamberimizin (sav) müezzinliğini yaptı. Sabah ezanını çok erken okuyan Bilal'in bu ezana, 'namaz uykudan hayırlıdır' anlamına gelen 'es-salâtü hayrun mine'n-nevm' ibaresini eklemesi Hz. Muhammed'i (sav) memnun etti ve bunu her sabah ezanında tekrarlamasına izin verdi. Bilal başta Bedir olmak üzere Peygamber Efendimizin (sav) bütün gazvelerine katıldı. Bedir'de esir alınan Ümeyye bin Halef'i görünce, 'İşte küfrün başı! Eğer o kurtulursa ben ölürüm' diyerek onun öldürülmesini sağladı. Mekke'nin fethedildiği gün Hz. Peygamber(sav) ile Kâbe'nin içine girdi ve Resûlullah'ın (sav) emri üzerine Kâbe'nin damına çıkarak fetih ezanını okudu. Resul-i Ekrem'in (sav) Kâbe'nin içinde soldaki iki direk arasında iki rekât namaz kıldığını rivayet eden de odur. Bilal-i Habeşî hayatı boyunca Peygamber Efendimizin (sav) yanından hiç ayrılmadı, Veda Haccı'nda da bulundu. Onun abdest suyunu temin etti, sütre olarak kullandığı harbeyi taşıdı, şahsî ihtiyaçlarını karşıladı, savaşta özellikle geceleri korunmasını, gündüzleri ise gölgelenmesini sağladı. Yemek hazırladı, beytülmâl işlerine baktı, Hz. Peygamber'in emriyle bazı ödemeler yaptı, elçileri ağırladı, seriyye kumandanlarına sancak verdi, Resûl-i Ekrem'in (sav) emirlerini halka duyurdu, kadın esirleri muhafaza etmek gibi işlerde görev aldı. Yaygın olan rivayetlere göre Bilal-i Habeşi, Peygamber Efendimizin (sav) vefatından sonra ezan okumamıştır. Resul-i Ekrem'in (sav) kendisine, 'Ey Bilal! Allah yolunda cihattan daha faziletli bir amel yoktur' dediğini hatırlatıp cihat için Suriye'ye gitmek üzere Hz. Ebu Bekir'den izin istemiş, ancak halifenin ısrarı üzerine Medine'de kalmış, Hz. Ömer halife olunca Medine'den ayrılarak Suriye'de birçok şehir ve bölgenin fethine iştirak etmiştir. Hz. Ömer, Suriye'de Şam divanını tedvin ederken Bilal'in isteği üzerine onu ve diğer Habeşlileri, Ebu Ruveyha'nın kabilesi olan Has'amlılarla birlikte aynı divan defterine yazdırdı. Bazı Müslümanlar, Bilal'in ezan okuması için halifeye müracaat ettiler; halifenin isteği üzerine Bilal Suriye'de bir defa ezan okudu ve dinleyenleri ağlattı. Bilal-i Habeşi uzun boylu, zayıf ve kuru yüzlü, kamburca, gür ve kır saçlı, siyah tenli idi. 60 küsur yaşında Dımaşk'ta (veya Halep yahut Dâreyyâ'da) vefat etti ve Bâbüssagîr'deki kabristana defnedildi. Bir defasında Peygamber Efendimiz (sav) ona, 'Bu gece cennette, önümde senin pabuçlarının tıkırtısını duydum' diyerek kendisinin cennetlik olduğunu müjdelemiş ve hangi ameli sebebiyle bu dereceyi elde etmiş olabileceğini sormuştu. O da her abdest aldıktan sonra 'Allah Teâlâ'nın nasip ettiği kadar' nafile namaz kılma âdetinden söz etmişti. Bilal-i Habeşi'den hadis rivayet edenler arasında Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Üsâme bin Zeyd, Abdullah bin Ömer ve Berâ bin Âzib gibi bazı meşhur sahâbîler bulunmaktadır. Onun rivayet ettiği 44 hadisten ikisi Buhârî'de, biri Müslim'de, bir tanesi de her ikisinde yer almıştır. Ebû Ali ez-Za'ferânî'nin, Bilâl'in merfû olarak rivayet ettiği bazı hadisleri derlediği Müsnedü Bilâl adlı risâlesi Mecmûʿatü'l-buhûsi'l-İslâmiyye'de yayımlanmıştır. Kamboçya'da ve Endonezya'nın bazı bölgelerinde müezzinlere 'Bilâl' veya 'Bilâl-i gayr-i Habeşî' denilir. Amerika'daki bazı siyahi Müslümanlar da, kendilerine 'Bilâlîler' mânasında 'The Bilalians' derler.

İslam’ın ilk müezzini Hz. Bilal

HZ. BİLAL KİMDİR? BİLAL-İ HABEŞİ KİMDİR?