Arama
10 soruda 'akşam şairi' Ahmet Haşim
Türk edebiyatının en özgün kalemlerinden biri olan Ahmet Haşim,"akşam şairi" olarak tanınmıştır. Bağdat'ta geçen çocukluk yılları, annesini erken yaşta kaybetmesi, kendisini bir türlü beğenmemesi şairin şiirlerindeki hakim temaya da yansımıştır. Modern şiirin içe dönük damarından beslenen Haşim'in şiiri, döneminde ve sonrasında ilgiyle takip edilmiştir. İşte 10 soruda akşam şairi olarak anılan Ahmet Haşim'in hayatı ve eserlerine dair detaylar…
İstanbul'a geldiğinde Türkçe bilmeyen Haşim, Arapça konuştuğu için aşağılandı. Öğrenciler onu "Arap Haşim" diye çağırdılar. Haşim, konuşmasıyla alay edilmesinden ötürü günden güne içine kapandı ve okulda çevresiz kaldı. Öğretmeni Müftüoğlu Ahmet Hikmet onu şair diye çağırmaya başlayınca, Haşim şiire yöneldi. Araplığı ikide bir yüzüne vurulan Haşim için bu çok önemli bir tutamak oldu. Gitgide şiir tek meşgalesi durumuna geldi….
Hâşim'in şiiri, Batılı sembolist-empresyonist akımın tesiri altında, netlikleri silinmiş, gölgelenmiş, karartılmış tablolar gibiydi. Hemen hepsinde derin bir melankoli, müphemlik, uzak ve meçhul diyarlara duyulan nostalji ve çok defa psiko-analitik yorumlara muhtaç renkler ve mûsiki hissediliyordu.
Hâşimʹin çocukluğu Bağdat'ta, aksi ve sinirli bir baba ile duygusal, merhametli ve oldukça duyarlı bir anne arasında geçmişti. Dicle kenarındaki yaşamı boyunca babasından bulamadığı sıcaklığı ve sevgiyi anneyle tamamlamaya çalışan Haşim için anne, çocukluğun bir parçasıydı. Haşim annesiyle beraber çıktıkları Dicle gezintilerini bir şiirinde şöyle anlatır:
"Bir hasta kadın,
Dicle'nin üstünde, her akşam
Bir hasta çocuk gezdirerek, çöllere gül-fâm
Sisler uzanırken, o senin doğmanı bekler"
Ahmet Hâşim'in şiirlerinin şekillenmesinde en önemli etkenlerden biri yaşadığı çocukluk yıllarında bulunduğu ortamdı. Bunu annesi, Bağdat geceleri ve Dicle kıyıları takip etti. Hâşim'in taşıdığı şair duyarlılığının temeli çocukluk yıllarında annesi vasıtasıyla atıldı. Nitekim şair, estetik gücünü annesiyle arasındaki güçlü sevgi bağına ve ilk anılarının kaynağı olan Bağdat'a borçluydu. Şair, akşamı ve hüznü buralarda tanımıştı.
Öte yandan erken yaşta annesini kaybeden Haşim'i, bir ömür boyu rahatsız eden bir başka hakikat de kendisini beğenmemesidir. Belki de bu nedenlerle Haşim, aydınlık ortamlardan ve güneşten hoşlanmaz
Bu iki mevzu, Haşim'in sanat anlayışındaki akşam esintilerini bir nebze de olsa açığa çıkarır.
Şairin bir şiiri vardı ki yayımlandıktan sonra edebiyat dünyasında büyük olay yaratmıştı. Haşim'in en çok eleştiri konusu olmuş şiiri, ilk kez 1921 yılında Dergâh'ta yayımlanan ünlü "Bir Günün Sonunda Arzu"ydu. Şiir, özellikle yazıldığı dönemde anlamsız ve kapalı bulunmuştu.
"Akşam, yine akşam, yine akşam
Göllerde bu dem bir kamış olsam!"
Haşim, şiirin gördüğü tepki üzerine, şiirde anlam ve açıklık konusunu ele alan ve daha sonra Piyâle önsözü olarak "Şiir Hakkında Ba'zı Mülahazalar" adıyla da yayımlanan "Şiirde Ma'nâ" adlı bir yazı kaleme almak gereğini duymuştu. Bu yazıda Haşim, şiir için anlamın ve açıklığın mutlaka ilk anda gerekli öğeler olmadığını, asıl aranması gereken şeyin müzikalite olduğunu vurgulayarak söz konusu şiirini savunmuştu.
"Anlam bulmak için şiiri deşmek, eti için bülbülü öldürmek gibidir." cümlesi makalenin en çarpıcı bölümlerinden biriydi. Bir Günün Sonunda Arzu şiiri daha sonra Orhan Veli tarafından büyük eleştirilere maruz kalmış ve hatta şair bu şiiri alaya alan bir de parodi yazmıştı.
Ahmet Haşim ve Necip Fazıl arasında birtakım anlaşmazlıklar yaşanmıştı. Ahmet Haşim her ne kadar büyük tartışmalar yaşamış olsa da Necip Fazıl'ın şiirini büyük bir beğeniyle takip ederdi.
Necip Fazıl ilk şiiri "Kitabe"yi Yeni Mecmua dergisinde yayımladı. Genç Necip'in "Benim de yerim bu el oldu yâhu / Gençlik bahçesinde sel oldu yâhu" mısralarını gören Haşim ise "Çocuk bu sesi nereden buldun sen?" diye heyecanla karşılık vermişti.