Tarihte İstanbul’u görüntüleyen ilk fotoğrafçı: Girault de Prangey

Okumuş varlıklı bir aristokrat, hırslı bir bina ressamı olan Fransız Joseph-Philibert Girault de Prangey, yanında ilk fotoğraf makinesi olan dagerotiple Şark'a giden isimlerden yalnızca biri. Mısır Daha önce bu coğrafyaya gelen Gerard de Nerval'le aynı anda Mısır'da kalmış; onun gibi bilinen yollara rağbet etmemiştir. Mısır Girault de Prangey'in mektuplarından piramitleri fotoğraflamaktan çok İslam mimarisini incelemekle vakit geçirmeyi tercih ettiğini anlıyoruz. Beyazıt Kulesi'nden bir görünüm, 1843 Girault de Prangey, üç yıldan uzun süren bu seyahatten İstanbul'un 1843 yılında çekilmiş ilk fotoğraflarıyla dönmüştür: şehir manzaraları, balık dalyanlarıyla Boğaz'dan görünümler, bir mezarlığın altından uzanan dar bir yol, bir camiden, bir çeşmeden ayrıntılar. Beyazıt Camii, 1843 Aynı zamanda Kudüs, Kahire ve Baalbek'in ilk dagerotipleri de onun elinden çıkmıştır. Harem-i Şerif, Kudüs 1846'da yayımlanan Monuments arabes d'Egypte, de Syrie et d'Asie mineure, dessines et mesures de 1842 a 1845 (1842-1845 yılları arasındaki ölçü ve çizimleriyle Mısır, Suriye ve Anadolu Araplarının anıtları) isimli eserde onun imzasını görürüz. Kudüs Bundan beş yıl sonra Monuments et paysages de l'Orient (Şark'ın anıt ve manzaraları) ismiyle ikinci bir kitap yayımlamıştır. Şaşırtıcı olan ya da en azından Girault de Prangey'in elindeki dagerotipleri pek önemsemediğini gösteren şey, kitaptaki litografilerin kendi çektiği resimlerden yapıldığına dair hiçbir not olmamasıdır. Nitekim dagerotipler hiçbir yerde sergilenmez de. Alay Köşkü, İstanbul, 1843 Girault de Prangey 1850 yılında, 46 yaşındayken sosyal hayattan çekilmeye karar vermiş, Haute-Marne, Tuaires'de, Courcelles-Val-d'Esnoms'daki malikânesinde inzivaya çekilerek kendini botaniğe ve egzotik kuş yetiştirmeye adamıştır. Beylerbeyi, 1843 Kimilerine göre egzotik bir kişilik, kimilerine göre az konuşan, insan sevmez biriydi. Büyük paralar harcadığı bahçesine ısıtmalı seralar, kuşhaneler, ayrıca su bitkileri için bir havuz yaptırmıştı. Fotoğraftan da vazgeçmemiş, bu noktadan sonra yeteneğini bir stereoskop aletiyle nadir bitkileri ve natürmortları görüntülemek için kullanmıştır. Bebek, 1843 Girault de Prangey'in 1892'de, varis bırakmadan ölmesinden sonra Tuaires'teki villası kaderine terk edilmiştir. İstanbul, 1843 1920'de burayı alan Simony kontu günün birinde tavan arasında dikdörtgen kutular içinde Prangey'in Doğu'dan getirdiği dagerotip koleksiyonunu keşfeder: Envantere göre kutularda toplam 856 levha vardır. Fotoğraf tarihinde benzeri görülmemiş bir keşiftir bu! İstanbul, 1843 Simony kontunun 1934'e kadar bunlardan neden bahsedilmediği bilinmiyor. 2003 Mayıs'ında Christie's'de Girault de Prangey'in Temple de Jupiter Olympien (Muhteşem Jupiter Tapınağı) dagerotipinin 675 bin Euro'ya satılması da yine görülmemiş bir olaydır. Bebek, 1843 Girault de Prangey,sanattaki gerçek başarısı olarak çizimlerini görse de Akdeniz ve Şark seyahatinden 150 yıl sonra kaderin cilvesiyle fotoğrafın öncüsü olarak itibar kazanmıştır. Düzgün kadrajları, sadelik ve ustalıkla vücuda getirilmiş süslemesiz görüntüleri hayranlık vericidir. Baalbek'te bir tapınak Büyük Meydan Mahkemesi, Baalbek Çengelköy, 1843 Kahire, Mısır Kudüs Gournah Nilüfer sütunları, Mısır Kahire

Tarihte İstanbul’u görüntüleyen ilk fotoğrafçı: Girault de Prangey

GIRAULT DE PRANGEY KİMDİR?