Avrupa için durdurulamayan 'Osmanlı tehdidi'

Batılılar için Doğu'dan gelen ilk büyük Türk tehlikesi Avrupa Hunlarının Roma'nın kapılarına kadar dayanmasıydı. Ancak Avrupa Hunları, Atilla'nın ölümünden sonra Batı için bir tehdit olmaktan çıktı. Batı için ikinci ve çok daha etkili olan Doğu merkezli tehdit İslamiyet'in hızla yayılmasıydı. Bu defa Batı için tehlike çok daha farklı bir boyut taşımakta, bu tehdit, sadece siyasi ve askeri bir tehdit olmayıp Batı'nın kimliğini oluşturan en önemli unsur olan Hristiyanlığın gerilemesi demekti. Bu 'hilal' ile 'haç'ın amansız mücadelesinin başlangıcıydı. İslamiyet'in yayılışı, önce Kuzey Afrika, daha sonra da İberya Yarımadası'ndan Avrupa'nın içlerine kadar uzanan amansız bir tehlikeydi. Doğu'dan gelen tehdit ancak Avrupa'nın içlerinde durdurulabilmiş ve sökülüp atılması da ancak yedi asır sürmüştü ama izleri ve tehlikenin tekrar ortaya çıkacağı korkusu hayallerden asla silinmemişti. İspanya'da İslamiyet'in siyasi varlığı etkisiz hale getirildikten sonra meselenin asıl kaynağı olan Doğu'ya hâkim olmak ve meseleyi kökten çözmek için Batı'nın eline ilk önemli fırsat Bizans İmparatoru Aleksios'un Papa II. Urbanus'tan yardım istemesi ile geçti. İmparator Aleksios'u II. Urbanus'tan yardım istemeye zorlayan en önemli tehdit ise Selçuklu Türkeri'nin Anadolu'ya hâkim olup Bizans'la antlaşma yapacak kadar güçlenmesi ve İstanbul'un kapılarına dayanmalarıydı. Malazgirt Muharebesi'nden sonra Selçukluların, Batı Anadolu'ya kısa sürede hâkim olup burada Türkiye Selçuklu Devleti'ni kurduktan sonra Bizans imparatorlarının tek ümidi Batı'dan gelecek yardımdı. Artık Türklerin önce Anadolu'ya hâkim olup Bizans'ı tehdit eder hale gelmeleri ve daha sonra Batı yönünde hızla ilerlemeleri Batılılar için Şark Meselesini bir Türk Meselesi haline getirmişti. Hatta Türk tehdidi artık Avrupa'ya İslam tehdidinin cisimleşmiş haliydi. Türkleşmek, Avrupalılar için İslam dinini kabul etmek manasına geliyordu. Görünürdeki sebebi Kudüs'ü Müslümanların elinden almak için başlatılan Haçlı Seferleri'nin arkasındaki en önemli neden ise Batı'ya doğru hızla ilerleyen bu Türk tehlikesiydi. Haçlı Seferleri, Avrupa'yı bir müddet için kurtardı. Selçuklular, bir daha kendilerini toparlayıp, Bizans'ı yıkamadılar. Türkiye Selçuklu Devleti'nin 14'üncü yüzyılın başlarında sona ermesiyle Osman Beyliği, Batı Anadolu'da yayılmaya başladı ve bu beylik zamanla büyük bir imparatorluğa dönüşerek bütün Doğu'nun ihtişamlı bir temsilcisi oldu. Orhan Gazi zamanında Rumeli'ye geçen Osmanlılar, kısa zamanda Balkanlar'daki en büyük güç haline geldiler. 1389'daki Birinci Kosova Muharebesi bunun bir göstergesiydi. Batı Avrupa'da Türk tehlikesi bu tarihlerde tam olarak hissedilmemesine rağmen Batı Avrupalılar, I. Murad'ın Kosova meydanında şehit edilmesi üzerine kutlamalar yaptılar. Paris'te Notre Dame Katedrali'nde Fransa Kralı VI. Charles'ın bütün devlet ricaliyle katıldığı bir şükran ayini yapılmıştı. Batı için 1394'te İstanbul'un Yıldırım Bayezid tarafından kuşatılması Avrupa'da Osmanlı İmparatorluğu'na karşı olan ilgiyi daha da arttırdı. Bizans, daha önce Haçlı Seferleri'nde olduğu gibi Türk ilerleyişi karşısında yine kurtuluşu Batı saraylarında aradı. Başta Fransa ve Alman birlikleri olmak üzere Batı'dan birçok devlet Türkler üzerine yapılacak sefer için asker gönderdi. Doğu tehdidi, dolayısıyla bunun cisimleşmiş şekli olan Türk ilerleyişi Avrupa'nın içlerine yayılmadan durdurulmalı ve Türkler geldikleri Orta Asya steplerine geri gönderilmeliydiler. 1396'daki Niğbolu Muharebesi, Şark Meselesi'nde çok önemli bir dönüm noktasıydı. Büyük bir bölümünü şövalyelerin ve asillerin oluşturduğu Haçlı ordusunun hayallerinde Osmanlı'nın Avrupa'dan kovulması, Anadolu'nun fethi ve kutsal toprakların kurtarılması vardı. 25 Eylül 1396 günü muharebe sonuçlandığında ise netice çok farklıydı. Haçlı ordusunun büyük kaybına karşılık Osmanlı askerinden çok az bir kayıp verilmişti. Bu zafer Şark Meselesi'ne Batı'nın bakışını değiştirdi. Mutlak görülen bir zaferin hezimetle bitmesi Doğu'dan gelen tehlikenin boyutunun daha iyi görülmesini sağladı. Artık bazı hayalperestler haricinde kimse Kudüs'ü geri almayı ve Türkleri Asya steplerine sürmeyi hayal edemiyordu. Bu dönemde daha doğudan gelen Timur, Batılılar için ilahi bir kurtarıcı olarak görüldü. Osmanlı İmparatorluğu, Ankara hezimetinden sonra Batı için kısa bir süreliğine tehdit olmaktan çıktıysa da bu durum uzun süre devam etmedi. Çelebi Mehmed devrinde hızla toparlanan Osmanlılar, II. Murad devrinde 1444 Varna ve 1448 İkinci Kosova muharebeleriyle bir kez daha Batı ile karşı karşıya geldi ve her iki savaşta kazanılan zaferle İstanbul'un kapıları Osmanlı İmparatorluğu'na açıldı. Batı için Şark Meselesi'ndeki önemli dönüm noktalarından biri de İstanbul'un Fatih tarafından fethidir. Bizans, her ne kadar İstanbul'dan ibaretse de Batı için Hristiyanlığın Doğu'daki kalesiydi. Şehrin düşmesi Hristiyanlar arasında tam bir şok etkisi yaptı. İstanbul'un fethi sonrasında Batı içinde birleşme fikri ön plana çıktı ama bir Haçlı Seferi düzenlenemedi. 1456'da Belgrad'ın kuşatılmasında Fatih'in başarısız olması Batı'da büyük bir heyecan yarattı ancak devamı gelmedi. Belgrad'dan sonra Osmanlılar Batı için durdurulamaz bir tehlike haline geldiler. Fatih'in 1481'de ölümü, İtalya'yı kurtardı. Kiliselerde sultanın ölüm haberi üzerine şükür duaları edildi, çanlar çalındı.

Avrupa için durdurulamayan 'Osmanlı tehdidi'

BATI İÇİN DOĞU’DAN GELEN İLK BÜYÜK TEHDİT