Nihad Sami Banarlı

İlk ve orta eğitimini İstanbul’da okudu. Lise eğitimi Vefa Lisesi’nde başladı ancak eğitimini İstiklal Lisesi’nde tamamlayarak mezun oldu. Daha sonra, İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bölümü’nü bitirdi. Edirne Erkek Lisesi’ne edebiyat öğretmeni olarak tayin edildi. Kabataş Erkek Lisesi, Galatasaray Lisesi, İstanbul Erkek Öğretmen Okulu’na, iki sene sonra da İstanbul Eğitim Enstitüsü’ne tayin edildi.

Resimli Türk Edebiyatı Tarihi adlı büyük eserinin baskı çalışmaları yaptığı bir dönemde 13 Ağustos 1974'te 67 yaşındayken İstanbul'da vefat etti. Mezarı Rumelihisarı’da Aşiyan Mezarlığı'ndadır.

Nihad Sami Banarlı, edebiyat tarihi alanında on sekiz yıl süren çalışmanın ürünü olarak ortaya koyduğu en önemli eseri, 1948 yılında yayımlanan 'Resimli Türk Edebiyatı Tarihi' adlı kitabıdır. Bu eser, önce fasiküller halinde basılmaya başlamış ve destanlar devrinden cumhuriyet dönemine kadar olan XIII-XIX. yüzyıl aralığındaki tüm Türk edebiyatını kapsayan bir çalışma olarak, Batılılaşma etkisi altında gelişen Tanzimat, Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati edebiyatları ile Milli edebiyatı ve 1950'li yıllara kadar Cumhuriyet dönemini bütüncül bir şekilde ele almaktadır.

Önsözünde, eseri yazış nedenini şöyle açıklamıştı:
"Bu kitap, Türk edebiyatı tarihine yeni bilgiler katmak maksadıyla değil, fakat edebiyat tarihimizin Türk münevverlerince bilinmesi lazım gelen büyük macerasını bir bütün halinde hikaye etmek ihtiyacıyla yazıldı. Liselerimizde ve Üniversitelerimizin Edebiyat Fakültelerinden başka bölümlerinde sistemli ve müselsel bir Türk edebiyatı tarihi görmeden yetişen bütün Türk aydınlarına armağan edilmek için yazıldı."

Nihad Sami Banarlı, yakın arkadaşı Yahya Kemal'in yayımlanmamış şiirlerini 1956-1957'de Hürriyet gazetesinde yayınladıktan sonra, bu eserlerin kitap halinde basımı için işbirliği yaptı. 1958'de Yahya Kemal'in vefatıyla bu görevi tek başına üstlendi. Ayrıca, İstanbul'da Yahya Kemal Enstitüsü kurarak şairin mirasını düzenledi ve Yahya Kemal Müzesi'ni açtı (1960). Banarlı, Yahya Kemal'in tüm şiir ve yazılarını 1961'den itibaren on kitaplık bir koleksiyon halinde yayımlayarak, şairin Türk edebiyat ve fikir dünyasındaki önemini artırmıştır. Ayrıca, 1959 ve 1968'de Yahya Kemal Enstitüsü Mecmuası'nı da çıkartarak bu alandaki katkısını sürdürdü.

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde okuduğu dönemde, Edebiyat Tarihçisi Mehmet Fuad Köprülü'nün öğrencisi oldu. Edebiyat tarihine olan ilgisi, hocasının derslerine katıldığı bu dönemde daha da arttı.

Edebiyat ve dilin, milletten ve milli maziden ayrı unsurlar olmadığına inanır. Türk Dili Dergisi'nde yayınladığı bir yazısında, bu durumu şöyle ifade eder:
"Türk dili ve edebiyatı dersleri, çocuklarımıza milli dilin, Türk edebiyatının ve Türk edebiyatı tarihinin öğretilmesi içindir. Bu dersler, milli şahsiyeti olan bir zevkin, böyle bir kültür ve tefekkürün gelişmesini sağlar. Bunu yaptığı ölçüde vazifesini de yapmış olur."

Nihat Sami Banarlı, sayıca fazla eser yayınladı. Bu yayınların çoğunluğu edebiyat araştırmaları ve edebiyat tarihi çalışmaları oluşturdu. Eserlerinden birkaç şunlardır:
Metinlerle Edebî Bilgiler
Metinlerle Türk Edebiyatı Tarihi 1, 2, 3
Metinlerle Türk ve Batı Edebiyatı 1, 2, 3
Yahya Kemal Yaşarken
Yahya Kemal’in Hâtıraları
Kızıl Çağlayan
Bir Yuvanın Şarkısı
Sular Kararırken
Yabancı
Dumanlı Dağlar
Son Vazife
Bir Mâbed Yıkıldı
Bir Güzelliğin Hikayesi
Resimli Türk Edebiyatı Tarihi 2 Cilt
Edebî Bilgiler
Kültür Köprüsü
Devlet ve Devlet Terbiyesi
Türkçenin Sırları
İman ve Yaşama Üslubu
İstanbul’a Dair
Edebiyat Sohbetleri
Tarih ve Tasavvuf Sohbetleri
Kitaplar ve Portreler
Bir Dağdan Bir Dağa
Namık Kemal ve Türk Osmanlı Milliyetçiliği
Başlangıçtan Tanzimat’a Kadar Türk Edebiyatı Tarihi
Fatih'in Zafer Sırları