Yollar tarihi nasıl değiştirebilir ki? Yol, aslında en basit anlamıyla bir yerden başka bir yere ulaşmak için vardır. Ama öyle yollar var ki tarihin seyrini değiştiren…
Bundan çoook eski zamanlarda; Mısırlılar ve Romalılar, Çin'den ipek satın alırlarmış.
İpeğin ulaşımı ise daha sonra 2000 yıllık dev bir tarihe dönüşecek "İpek Yolu" üzerinden kervanlarla sağlanırmış. Bu yol; ipek, porselen, kâğıt, baharat ve değerli taşların taşınmasının yanında, kıtalar arasındaki kültür alışverişine de imkân sağlamıştır. Sadece tüccarların değil, aynı zamanda bilgelerin, orduların, kültürlerin, dinlerin de kesiştiği yer olmuştur.
Ticaret kervanları, Çin'in Şian kentinden başlayarak Özbekistan'ın Kaşgar kentine gelirler, burada ikiye ayrılan yollardan ilkini izleyerek Afganistan ovalarından Hazar Denizi'ne, diğeri ile de Karakurum Dağları'nı aşarak İran üzerinden Anadolu'ya ulaşırlardı. Ama bu hiç de kolay olmazdı. Çünkü bu yol, Akdeniz'den Çin'e kadar çöl üzerinden uzanırdı. Yolculuğun tamamlanabilmesi için yeryüzünün belki de en ıssız yollarından geçip zorlu arazilerinden geçilmesi gerekirdi. Güney'den gelip de Taklaman Çölü'ne ulaşıldığında yeryüzünün en yüksek, derin uçurumlara sahip sıra dağlarıyla karşılaşılırdı. Ve 5000 metre yükseklikleri ile dünyanın aşılması en zor birkaç buzlu geçidinin olduğu bu bölgede iklim de çok serttir. Sık sık kum fırtınaları meydana gelir. Sıcaklık yazın 40 derecenin üzerine çıkar. Kışın ise -20 derecenin altına iner.
Eskiden bu zorlu yolculuklarda önemli bir taşıma aracı olarak çift hörgüçlü develer kullanılırdı. Çünkü kış derileri olan bu develer, tek hörgüçlü develere göre sıcağa karşı daha dayanıklıdırlar.
Ulaşımın günümüzdeki kadar gelişmediği o çook eski zamanları düşündüğümüzde bu yolculukların tamamlanabilmesi imkânsızmış gibi geliyor öyle değil mi?
Zaten bu düşünce pek de yanlış sayılmaz. Tarih boyunca çok az insan İpek Yolu'nun tam uzunluğu olan 6000 km'yi dolaşabilmiştir. Tüm bu olumsuzluklara rağmen İpek Yolu, doğu ile batı arasındaki önemini yüzyıllar boyunca korumuştur.
Bu yol üzerinde çeşitli ürünler taşınsa bile, ününü, yola ismini veren baharattan almıştır.
Taşınan baharatlar arasında biber, kakule, sinemaki, zencefil, zerdaçal bulunurdu. Tabii baharatın yanında pek çok farklı ürün de taşınırdı. Bunların en çok tercih edileni Hindistan çayı, Hindistan kumaşı ve hacı yağı gibi çeşitli kokulardı.
Hindistan topraklarında başlayan Baharat Yolu; İran, Irak, Suriye limanlarından Akabe ve Süveyş'e, oradan da kara yolu ile İskenderiye'ye ulaşırdı. İpek Yolu'ndan farkı Baharat Yolu'na ulaşımın deniz yolu ile sağlanmasıydı.
Tarihin seyrini değiştiren bu yolun da tıpkı İpek Yolu'nda olduğu gibi bazı zorlukları vardı. Öncelikle bu bir deniz yoluydu ve zorlu okyanus şartları gemilerin yolculuklarını tamamlamasına engel oluyordu. Ulaşımın tamamlanabilmesi için çok sağlam gemilere ihtiyaç vardı. Diğer taraftan bu uzun yolda taşınan değerli ürünler korsanların ilgisini çekiyordu. Güvenli bir şekilde bu yolculuğu tamamlamak en az gemilerin sağlamlığı kadar önemli bir konuydu.
Meşhur İpek ve Baharat Yolları gibi, antik dönemlerde ticaretin gelişmesinde önemli yer tutar. İki kral tarafından yaptırıldığı için bu önemli ticaret yoluna, Kral Yolu denilmiştir.
İzmir- Efes'ten başlayarak Mezopotamya'ya kadar devam eden Kral Yolu, Lidyalılar ve Persler için ipek, altın, baharat ve tuz gibi dönemin önemli ürünlerinin ticaretine imkân sağlamıştır. Lidya Uygarlığı, Kral Yolu sayesinde ekonomi, bilim, sanat, kültür ve ticaret alanlarında çok önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Yunan tarihçi Herodot, "Dünya'da Pers kuryelerinden daha hızlı seyahat eden başka bir şey yoktur." diyerek onların yaptığı işin zorluğunu anlatır. Çünkü kuryeler dokuz günde 2.699 kilometre seyahat edebiliyorlarmış.
O, çoook eski zamanlarda, belki de imkânsız koşullarda yapılan bu yolculuklar işte böyle tarihin seyrini değiştirdi.
Acaba tarihimize yön veren başka nereler var?
🖊Selin Ceren Sarıgül
