Hellmut Ritter

Lise öğrenimini Almanya'nın Kassel şehrinde tamamlayan Hellmut Ritter, Halle Üniversitesi ve Strasburg Üniversitesi'nde Şarkiyat ve Doğu dilleri öğrenimi gördü. Teoloji ve klasik filoloji derslerine katıldı.

Bu üniversitelerde Carl Brockelmann, Paul Kahle, Theodor Nöldeke, Enno Littmann, Landauer ve Frank gibi ünlü şarkiyatçılardan dersler aldı.

Hamburg Üniversitesi Doğu Kültürü ve Tarihi Bölümü'nde 1913 yılında göreve başlayan Ritter, bir sonraki yıl "Arapça Ticaret Bilimi El Kitabı" olarak tercüme edilebilecek Ein arabisches Handbuch der Handelswissenschaft adlı teziyle doktorasını tamamladı.

Askerlik görevini 1914-1918 savaş yıllarında İstanbul ve Irak'ta yapan Hellmut Ritter, bu yıllarda Türkçe ve Arapçasını geliştirdi.

Savaş sonrası 1919 yılında Hamburg Üniversitesi Doğu Dilleri Kürsüsü'nde profesör olarak göreve başladı.

1926 yılında görevinden alınan Ritter, Hamburg'da yürüttüğü İran edebiyatı ve tasavvuf çalışmalarını sürdürebilmek için İstanbul'a geldi.

Hellmut Ritter, çalışmaları sırasında İstanbul'da bulunan kütüphanelerdeki yazma eserlerin zenginliğini fark etti.

Batı'da yeterli kaynağın bulunmayışı nedeniyle Alman bilim insanlarına bu eserlerle ilgili katalog hazırlanması amacıyla bir rapor gönderdi.

Bu rapor üzerine burs aldığı Alman Doğu Derneği, İstanbul'da bir şube açmaya karar verdi ve başına da Hellmut Ritter'i getirdi. Bibliotheca Islamica adlı bir ansiklopedi serisi hazırlamak, bir dizi Arapça, Farsça ve Türkçe metni neşretmek, İstanbul kütüphanelerindeki yazma eserler hakkında bilgiler vermek, bu eserlerin fotoğraflarını Alman bilim insanlarına göndermek ve genç şarkiyatçılara yol göstermek, şubenin üstlendiği görevlerdendi.

Türkçe, Arapça ve Farsça eserler üzerinde yaptığı çalışmalarla dikkat çeken Hellmut Ritter, İstanbul'da kaldığı süre boyunca çağdaş Doğu dilleri ve biliminin gelişmesine ön ayak oldu.

Hellmut Ritter, Mehmet Fuad Köprülü, İsmail Saib Sencer, M. Şerefettin Yaltkaya ve Kilisli Rifat Bilge gibi Türk bilim insanlarıyla birlikte İstanbul Üniversitesi'nde Şarkiyat Enstitüsü'nün kurulmasını sağladı.

Şarkiyat Mecmuası'nın, Bibliotheca Islamica'nın, ardından 1947'de merkezi İstanbul'da bulunan Uluslararası Şark Tedkikleri Cemiyeti'nin ve Oriens mecmuasının temellerini attı.

Hellmut Ritter'i bu kadar önemli kılan, Şarkiyat ile ilgili araştırmaları, temellerini attığı kurumlar ve verdiği eserler ile sınırlı değil.

Hellmut Ritter, pek çok öğrenciye Doğu bilimlerini sevdiren, yaşamlarını değiştiren bir profesör. İslam bilim tarihi alanındaki çalışmalarla tanıdığımız Prof. Dr. Fuat Sezgin de o isimlerden yalnızca biri.

Fuat Sezgin, 1943 yılında matematik okuyup mühendis olma düşüncesiyle İstanbul'a gelmişti.

Üniversite kütüphanesi içinde belirlenen bir dairede, kütüphanenin zengin koleksiyonlarından da faydalanarak Şarkiyat Enstitüsü'nü kurdu.

Türkiye'de çağdaş Doğu dilleri ve bilimi üzerine araştırmalarını başlatan Hellmut Ritter, 1949 yılında Almanya'ya döndü ve Frankfurt am Main Üniversitesi'nde görev yaptı.

Emekliliğinden sonra UNESCO tarafından Herbert Wilhelm Duda ve Ahmet Ateş ile birlikte, İstanbul kütüphanelerinde İran şairlerine ait yazmaların kataloğunu hazırlamakla görevlendirildi ve bu görevin yanında, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap ve Fars filolojileri bölümlerinde 1956-1969 arasında ders verdi.

1969'da Almanya'ya dönen Hellmut Ritter, 19 Mayıs 1971'de öldü. Ondan geriye Müslüman âlimlerin kaleme aldığı eserlerin tercümeleri, neşrettiği ve telif ettiği eserler ile yetiştirdiği bilim insanlarının kıymetli çalışmaları kaldı.