İbn Rüşd

Tahsilini Endülüsün büyük ilim merkezlerinden olan Kurtuba'da tamamladı.

Avrupa'da "Averroes" adıyla tanınan İbn-i Rüşd'ün babası, Kurtuba kadılığı yaptı. Eğitim hayatına seçkin hocalardan dersler alarak başlayan İbn-i Rüşd, temel dini ilimleri babasından öğrendi. Dini ilimlerin yanında ahlak, astronomi, edebiyat, felsefe, fizik, mantık, matematik, siyaset, psikoloji, tabiat ilimleri, tıp, zooloji gibi ilimlerini de tahsil etti.

İbn Tufeyl'in tavsiyesi ile dönemin Endülüs hakimi ile tanışan İbn-i Rüşd, Aristo'nun eserlerini tercüme etti.

Aristo ve Eflatun'un felsefesini uzlaştırmaya çalışan İbn Rüşd, din ve felsefeyi aynı kaynaktan beslenen iki ayrı alan olarak gördü. İbn Rüşd'e göre din vahiy ürünüyken, felsefeyi ise insan aklının ürünü olarak değer gördü, fakat her ikisinin de kaynağının aynı olduğunu savundu.

Batı dünyasında hiçbir Müslüman bilginin sahip olamadığı ün ve şöhrete erişen İbn Rüşd, Batı'da doktor olarak tanınsa da daha çok "Aristo yorumcusu" olarak bilindi.

Son seneleri keder ve sıkıntılarla geçen İbn Rüşd, serveti elinden alınarak sürgün edildi.

Ömrünü ilimle geçiren ve arkasında birçok eser bırakan İbn-i Rüşd, 10 Aralık 1198'de 72 yaşında Fas'ın Marakeş şehrinde vefat etti. Önce burada defnedilen İbn Rüşd'ün naaşı, daha sonra Kurtuba'daki aile kabristanlığına nakledildi.

Meşşaiyyun felsefesinin son temsilcisi ve aynı zamanda İslam dünyasının büyük filozoflarından olan İbn Rüşd, Gazali'nin yazdığı "Tehafütü'l- Felasife" (Filozofların Tutarsızlığı) isimli eserine karşılık olarak "Tehafütü't- Tehafüt (Tutarsızlığın Tutarsızlığı)" adlı esere imza attı.

Bu eseriyle, Gazali'nin İslam dünyasında felsefe ve filozoflara yönelik ortaya koyduğu olumsuz tutumu sarsan İbn-i Rüşd, "tehafüt" (dengesizlik-tutarsızlık) geleneğini oluşturdu.

İbn-i Rüşd, tıp ansiklopedisi olan "El Külliyat Fi't Tıbb"ta, hastalıkları tek tek ele alarak, bu eserinde hiçbir insanın hayatında ikinci bir defa çiçek hastalığına yakalanmayacağını belirterek, sebeplerini en ince ayrıntısına kadar izah etti.

Ayrıca gözdeki retina tabakası ve çalışma şekline ilişkin açıklamalarının da tıp dünyasında çığır açan bir nitelikte olduğu kabul edilerek, tıp tarihinde, gözdeki retina tabakasının fonksiyonunu ilk defa ilmi açıdan izah eden alim olarak gösterildi.

Eserlerini yüzyıllar boyunca Avrupa'da okutan birçok Batılı bilgini düşünceleriyle etkilemeyi başaran İbn Rüşd, tıp sahasında yaklaşık 16 eser verdi. Bunlar arasında en tanınmış olan kitabı "El Külliyat Fi't Tıbb", Latinceye tercüme edilerek, yüzyıllarca Avrupa üniversitelerinde ders kitabı olarak okutuldu.

En temel eserleri arasında "El Külliyat Fi't Tıbb (Tıp Konusunda Toplu Eserler)", "Faslu'l-Makal /Felsefe-Din İlişkisi", "Tehafütü't- Tehafüt (Tutarsızlığın Tutarsızlığı)", "Bidayetü'l-Müctehid ve Nihayetü'l Muktesid (3 Cilt) ve Mezhepler Arası Mukayeseli İslam Hukuku", "Aristoteles Metafizik Büyük Şerhi", "Psikoloji Şerhi / Kitabu'n -Nefs" ve "Siyasete Dair Temel Bilgiler" isimli eserleri yer alıyor.