Arama
Kripto paralar hakkında bilmeniz gereken 20 kavram I Kripto para caiz mi?
Teknolojik gelişmeler hızını kesmeden hayatımızın her alanına etki etmeye devam ediyor. Son yıllarda gündemde olan kripto paralar da verilebilecek örneklerden sadece biri... Tüm kripto para birimleri dijital varlık olsa da tüm dijital varlıkların kripto para birimi olmadığı belirtiliyor. Peki kripto para nedir? Dijital kripto paraların kullanımının dini hükmü nedir? Kripto para caiz midir? Bitcoin caiz midir? Kripto para haram mı? Bu gidişatın içinde doğacak sorunları daha net görebilmek adına bazı kavramlara aşina olmakta fayda olduğunu düşünüyoruz. Sizler için derlediğimiz dijital varlıklar hakkındaki kavramları öğrenirken, Prof. Dr. Murat Şimşek'in Fikriyat'ta fıkhi açıdan kaleme aldığı kripto para sistemleri hakkındaki yazılarını da okuyabilirsiniz.
◾ Altcoin, "alternatif bir para" veya Bitcoin'den sonra başlatılan herhangi bir kripto birimidir. BTC olmayan herhangi bir kripto para birimini ifade eder. Ülkemizde üst kelimesinin zıttı olan alt ifadesinden dolayı Altcoin denildiği düşünülebilmektedir fakat buradaki alt sadece alternatifin kısaltılmasıdır.
Dijital dünyaya dair bilinmesi gereken 10 kavramı daha önce açıklamıştık.
Bu dosyamıza aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Dijital dünyaya dair bilinmesi gereken 10 kavram
📌Kripto para haram mı?
Tüm kripto para birimleri dijital varlık olsa da tüm dijital varlıkların kripto para birimi olmadığı belirtiliyor. Peki kripto para caiz midir? Prof. Dr. Murat Şimşek; Fikriyat'ta fıkhi açıdan kaleme aldığı yazılarında şöyle diyor; "Kripto paralar, kara para aklama, illegal yapılara finans sağlama, belirsizliğe bağlı yüksek risk, para sahiplerinin meçhuliyeti, yasal dayanaktan yoksunluk gibi olumsuzlukları da içinde barındırıyor. Bu açıdan bakıldığında mevcut haliyle kripto paraların "para" olarak kullanımı, ortaya çıkan veya çıkması muhtemel olumsuzluklar sebebiyle İslami finans ilkeleri açısından uygun gözükmemektedir. Konuyla ilgili değerlendirmeler dikkate alındığında esas itibariyle kripto paraların aslen mubah oldukları; ancak bazı İslam hukuk araştırmacılarının birtakım mahzurlara yol açtıklarından, şer'an sakıncalı sonuçlara götürmesi kesin veya kuvvetle muhtemel konular (sedd-i zerai) kapsamına dahil ederek caiz görmedikleri anlaşılmaktadır."
◾ Blok zincir teknolojisini günümüze getiren önemli adımlardan biri de Asimetrik Şifreleme tekniğinin keşfidir. Bu teknikte şifreleme için genel bir anahtar ve şifre çözme için özel bir anahtar kullanan şifreleme sistemidir. Genel anahtar herkesle paylaşılabilirken, özel anahtarın güvenliği sağlamak için gizli tutulması amaçlanmıştır.
📌Blok zincir teknolojisi ile ilgili Prof. Dr. Murat Şimşek'in Fikriyat'ta kaleme aldığı yazısına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz. 👇
Blokzincir teknolojisi ve helal finans
◾ Asimetrik Şifreleme, hem şifreleme hem de şifre çözme için tek bir anahtar kullanan simetrik şifrelemeden daha güvenli kabul edilir. Bitcoin ağı simetrik şifreleme kullanır. Şöyle düşünülebilir: posta kutusunun bir posta atma yeri var, bir de anahtarla açıp içindekileri alma yeri. İşte buradaki posta atma yeri var, bir de anahtarla açıp içindekileri alma yeri. İşt buradaki posta atma yeri sizin kripto para transferlerinde kullandığınız anahtarınız oluyor ve herkes görebiliyor. Fakat postayı açmak için özel bir anahtara sahip oluyorsunuz. Bu anahtarı sadece siz bilip içirideki postaları dışarı çıkarabiliyorsunuz. Yani gelen parayı başka yere gönderebiliyorsunuz.
Dijital dünyaya dair bilinmesi gereken 10 kavram
📌Peki, kripto paraların kullanılması caiz mi?
◾ Diyanet İşleri Başkanlığı'nın vermiş olduğu fetvaya göre kripto paraların kullanımı caiz değildir. Nedeni ise şudur:
◾ Kullanıcılar arasında değişim ya da kıymet ölçüsü olarak genel kabul gören, kaynağı itibariyle kullanıcılara güven veren her türlü paranın kullanımı caizdir.
◾ Bu noktada önemli olan husus, para olarak bilinen değişim aracının kendi özünde yani üretim şeklinde, sürüm aşamalarında ve muhataplık niteliğinde büyük belirsizlik (garar) içerip içermemesi, bir aldatma (tağrir) aracı olarak kullanılıp kullanılmaması ve belli bir kesimin haksız ve sebepsiz zenginleşmesine vesile olup-olmamasıdır.
◾ Bakın bu nokta çok önemli. Bu nedenle son yıllarda ortaya çıkan ve birçok çeşidi bulunan, dijital-kripto paralardan her birini kullanmanın hükmünü bu hükümlere göre değerlendirmek gerekir.
◾ Buna göre kendi özünde ciddi belirsizlikler taşıyan, aldanma ve aldatma riski ileri düzeyde olan, dolayısıyla herhangi bir güvencesi bulunmayan ve kamuoyunda saadet zinciri olarak bilinen uygulamalar gibi belirli kesimlerin haksız ve sebepsiz zenginleşmesine yol açan dijital kripto paraların kullanımı caiz değildir.
◾ Blok zincir endüstrisi bağlamında, bir balina, fiyatını etkilemek için yeterince büyük miktarda kripto para birimine sahip bir yatırımcıdır. Balinalar da sahip oldukları dijital varlıklara göre kendi içlerinde gruplara ayrılır.
📌Bilindiği üzere ülkemizde Diyanet İşleri Başkanlığı bitcoinin caiz olmadığı yönünde bir karar yayımladı. Arap ülkelerindeki fetva kurullarının da kripto paraları gerçek bir para görmeyerek kullanımının caiz olmadığı yönünde fetvalar verdiler.
Konuyla ilgili yazı kaleme alan Prof. Dr. Murat Şimşek, helal yaşamın bir parçası olarak helal gıda, helal kazanç, helal turizm, helal ekonomi ve helal yönetim sistemleri gibi birçok alanda belgelendirmeye de ihtiyaç bulunmaktadır. Belgelendirmenin bir parçası olan helal sertifikaları süreç, güvenilirlik ve tanınılırlık gibi birçok açıdan hala tartışma konusudur. Bununla birlikte yeni teknolojik gelişmeler bu konuda yeni imkânlar sunmaktadır. Örneğin blockchain, özellikle akıllı sözleşme teknolojisi helal sertifikaları daha basit hale getirebilir ve helal sertifikası için imkânlar sunabilir. POCertify bu teknolojiyi kullananlardan biridir. Dijital olarak şifrelenerek blockchain üzerinden helal sertifikasının doğrulanması suretiyle bir programlamanın mümkün olduğu belirtilmektedir. Örneğin; İslam İşbirliği Teşkilatı'nın eHalal projesi The eHalal Token Coin (HAL), Ethereum üzerinden blockchain sistemine dayalı bir helal bilgilendirme internet uygulaması burada zikredilebilir." yorumunda bulundu.
Yazının devamını buradan okuyabilirsiniz
◾ Bitcoin herhangi bir merkez bankası veya bir ülke ile ilişiği olmayan elektronik bir para birimidir. Dağıtık defter teknolojisinin ve PoW modelini kullanır. Kriptopara piyasasının sürükleyici gücüdür. Felsefik olarak merkeziyetsizliği benimsemiş bir topluluk tarafından ilk kullanımları yapılmış ve günümüze kadar değerini artırarak gelmiştir. Sadece finansta değil, NFT gibi icatlara vesile olmasıyla sosyo-kültürel kodlarda meydana getirebileceği değişiklikler düşünüldüğünde, Bitcoin'in potansiyelini bugün bile anlamak tam olarak mümkün değildir.
◾ Basit anlamda baktığımızda bir Blok Zincir; verileri onaylamak için merkezi bir otorite yerine kriptoloji sayesinde bir fikir birliği mekanizmasından faydalanan, içeriği eşler tarafından korunan ve doğrulanan halka açık bir işlem defteridir. Bu ağdaki her bilgisayar, paylaşılan kaydın kendi kopyasını tutar, bu da tek bir bilgisayarın geçmiş işlemleri değiştirmesini veya kötü niyetli kişilerin ağda sahtekarlık yapmasını neredeyse imkansız hale getirir. Bunun istisnası %15 saldırısıdır. Bugün kripto paraları konuşmamızı mümkün kılan da blok zincir teknolojisidir. Bu teknoloji sayesinde; merkezi bir otorite veya coğrafi sınırlar olmadan; güvenilir, doğrulanabilir ve hızlı bir şekilde işlemler yapılabilir.