Peygamberimizin görme engelli müezzini

İnsan, bütün mukaddes dinlerde 'değerli' bir varlıktır. Özellikle İslâm dini, insanı 'yaratılmışların en şereflisi/değerlisi' olarak görür. Çünkü insan, 'en güzel yaratılış üzere yaratılmış'; 'bedenine Allah Teâlâ tarafından ruh üflenmiş', böylece üstün bir nitelik kazanarak yeryüzünde 'Allah'ın halifesi' olmayı hak etmiştir. Mukaddes kitabımız Kur'ân-ı Kerim'e bakıldığında pek çok ayet yanında, bir tek Abdullah b. Ümm-i Mektum hâdisesini anlatan ayetler bile, İslâm dininin engellilere bakış açısını ortaya koymak için yeterli bir örnektir. Abese Suresinin ilk ayetleri, bir görme engelli olan Abdullah b. Ümm-i Mektum'un Sevgili Peygamberimize gelerek İslâm hakkında bilgi almak isteyişinden ve sonrasında yaşanan hâdiselerden bahseder. İslâmiyet'ten önce adı Husayn'dır. Resûl-i Ekrem kendisine Abdullah ismini verir. Medineli âlimler adını Abdullah, Iraklılar ise Amr şeklinde kaydeder. Ümmü Mektûm, annesi Âtike bint Abdullah el-Mahzûmiyye'nin künyesi olup ona nisbetle İbn Ümmü Mektûm diye tanınmıştır. Anadan doğma kör olduğu veya küçük yaşta gözlerini kaybettiği, bu sebeple annesine Ümmü Mektûm denildiği de nakledilir. Nesebi konusunda farklı görüşler ileri sürülmüş olup babası Kays, Kureyş kabilesinin Âmir b. Lüey oğulları kolundandır ve Hz. Hatice'nin dayısının oğludur (İbn Hazm, s. 171). Mekke'de İslâmiyet'i ilk kabul edenlerden biri olan İbn Ümmü Mektûm burada Resûlullah'a müezzinlik yaptı. Medine'de Mus'ab'la birlikte halka Kur'an öğretmekle meşgul oldu. Suffe inşa edilince bir süre orada kaldı, daha sonra Mahreme b. Nevfel'in 'dârülkurrâ' (dârülgıdâ) diye şöhret bulan evine taşındı. Hz. Peygamber çeşitli vesilelerle Medine dışına çıktığı zaman İbn Ümmü Mektûm ona vekâlet etti ve geride kalanlara namaz kıldırdı. Bu görevin kendisine on üç defa verildiği söylenir. Hz. Peygamber Mekke'de bazı müşriklere Müslümanlığı anlattığı bir sırada İbn Ümmü Mektûm yanına gelerek Allah'ın ona öğrettiği meseleleri kendisine anlatmasını istemiş, Resûl-i Ekrem'in onun bu davranışından dolayı hoşnutsuzluk göstermesi üzerine kendisini uyaran âyetler nâzil olmuştur (Abese 80/1-2). Daha sonra Hz. Peygamber'in İbn Ümmü Mektûm'a iltifat edip ikramda bulunduğu ve 'Ey kendisinden dolayı rabbimin beni azarladığı zat, merhaba!' diye hitap ettiği bilinmektedir. Rahmet Peygamberi (sav) Efendimiz, kendisini uyaran ve bu konuda şahsında bütün müminler için davranış şeklimizi belirleyen ayetlerden sonra, Abdullah b. Ümm-i Mektum'a her zaman ayrı bir ilgi ve yakınlık göstermiştir. Sanki Abese Sûresi, Resûl-i Ekrem (sav) Efendimizin, toplumun içinde her asırda ve her dönemde var olan/var olacak engellilere yönelik çağlar üstü, zamanlar ötesi mesajlarını vermesi için bir vesile olmuştur. İslâmiyet'te engellilerle ilgili çeşitli hükümlerin belirlenmesi İbn Ümmü Mektûm vesilesiyle mümkün olmuş, onların vekil bırakılmaları, imamlık yapmaları, savaşa iştirak etmeleri, farz namazlara katılmaları, korunma amacıyla köpek beslemeleri gibi konular açıklık kazanmıştır. İbn Ümmü Mektûm, Medine döneminde de Bilâl-i Habeşî ile birlikte Hz. Peygamber'in müezzinliğini yapmış, Bilâl ezanı çok erken okuduğu halde o, fecir doğup sabah namazı vakti girdiği kendisine bildirildikten sonra ezan okumasıyla tanınmıştır. Âmâ oluşu yanında evinin camiye uzaklığını da ileri sürerek Resûl-i Ekrem'den cemaate gelmemek için izin istemişse de bulunduğu yerden ezanı duyduğu için bu isteği uygun görülmemiş, ancak mazereti sebebiyle köpek beslemesine izin verilmiştir. İbn Ümmü Mektûm'un bu olayla ilgili olarak Hz. Peygamber'den rivayet ettiği iki hadis Ebû Dâvûd, Nesâî ve İbn Mâce'nin es-Sünen'lerinde yer almış, kendisinden Enes b. Mâlik, muhadramûndan Zir b. Hubeyş, tâbiînden Abdullah b. Şeddâd, Abdurrahman b. Ebû Leylâ ve Ebû Rezîn el-Esedî rivayette bulunmuştur. Ecdadımız, engellilerin eğitimine önem vermiş, onlarla yakından ilgilenmiş ve topluma kazandırılması için daima çaba göstermişti. Bu minvalde, yaşadığımız coğrafyada işitme engelliler için açılan ilk resmi okul, Abdülhamid dönemindeki Yıldız Sağırlar Okulu'ydu. İşaret dili, işitme engellilerin kendi aralarında iletişim kurarken, el hareketlerini ve yüz mimiklerini kullanarak oluşturdukları görsel dildir. Sözlü diller gibi bir dil bilgisi yapısına sahip olan işaret dilleri, her ülkede farklılık gösterir. Aynı ülkedeki işaret dilinde ise, kavramlar için kullanılan işaretler ortaktır. Orta Çağ'ın en büyük seyyahı İbn Battûta, 'Rıhlet-ü İbn-i Battûta' adıyla bilinen seyahatnamesinde bu konuya değinir. 14'üncü yüzyılda yaşayan ünlü seyyah, eserinde Kastamonu'daki bir konakta, sağır dilsizlerin el işareti ile anlaştıklarını ve işaret dilinde konuştuklarını anlatır. Fatih Sultan Mehmet döneminde ise, sağır ve dilsizlerin, sarayda arz odası ve haremde çalıştıkları ve 'Zülüflü Ağalar' adıyla kendilerine ait üniformaları ve düzenli aylıkları bulunduğu biliniyor. Sağır, Dilsiz ve Âmâ Mektebi öğrencilerinden sağır veya âmâ olanlar, duyamadıkları ve göremediklerinden dolayı, yoldan geçen at ve arabaları fark etmeleri mümkün olmayabiliyordu. Bu amaçla at ve araba sürücülerinin sağır ve âmâ öğrencileri fark edilebilmeleri için çözüm yolu arandı ve bu öğrencilerin diğer öğrencilerden farklı olduklarını gösterir bir kıyafet giymeleri gerektiğine karar verildi. Okul, 1944 yılında 'Sağırlar Tenasüt Cemiyeti' tarafından yeniden Aksaray'da öğrenime sokuldu. Resmi bir okuldan ziyade, bir dernek olarak faaliyet gösterdi. 1996 yılından bu yana Mimar Sinan İşitme Engelliler İlköğretim Okulu olarak eğitime devam etmektedir.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Peygamberimizin görme engelli müezzini